2014 Yılında Türk-Japon Ticari ve Ekonomik İlişkilerini Etkileyen Faktörler

a) JPY'deki Değer Kaybı: 2012 yılı Aralık ayında halen görev yapmakta olan Shinzo Abe hükümetinin göreve gelmesini müteakip başlattığı "Abenomics" politikasının para politikası kısmında başlatılan parasal genişleme neticesinde, JPY 2014 yılında daha da hızlanmak suretiyle son iki yılda %50'den fazla değer kaybı yaşamıştır. JPY'deki değer kaybı Türkiye'nin Japonya'ya ihracatını iki nedenden dolayı olumsuz etkilemiştir. Birincisi ithal malların, dolayısıyla Türk mallarının Japonya pazarında JPY cinsinden değerlerinin artması nedeniyle olumsuz talep etkisi ortaya çıkması şeklinde, ikincisi Türk ihracatçısının Japonya'ya ihracat kontratları büyük oranda JPY cinsinden olduğu için aynı tutarda ihracat USD'ye çevrilirken daha düşük bir değere ulaşılması şeklinde olmuştur. Dolayısıyla JPY değerindeki kayıp, ciddi artış yaşanması gereken 2014 yılında Türkiye'nin Japonya'ya ihracatının hızını kesmiştir.

b) Japonya'daki Resesyon: Japonya'da 2014 yılının ilk çeyreğinde ekonomide büyüme yaşanmasına rağmen, Nisan ayında KDV tipi tüketim vergisinin oransal olarak %60 seviyesinde artırılarak %5'ten %8'e yükseltilmesi neticesinde, ikinci ve üçüncü çeyrekte ekonomi küçülerek resmen resesyona girmiş ve iç talep olumsuz etkilenmiştir. Tüketim vergisinin artırılması ithalatı olumsuz etkilerken, talebin dış boyutunu oluşturan ihracatta da 2014 yılında %3,3 oranında düşüş yaşanması toplam talepteki olumsuz etkiyi artırmıştır. Japonya'nın toplam ithalatı 2014 yılında, 2013 yılına oranla %2,4 oranında azalarak 813 Milyar USD olarak gerçekleşmiştir.

c) Japon Firmalarının Yeni Arayışları ve Bölgesel Gelişmeler: Diğer taraftan, Japonya'nın bulunduğu Asya-Pasifik bölgesindeki jeo-stratejik gelişmeler ve bunun neticesinde Japonya'nın Çin ve Güney Kore ile olan ilişkilerindeki gerginlikler, ticaret ve yatırımlarının ağırlığı bu bölge ile olan Japonya'nın hem hükümet düzeyinde hem de firma düzeyinde ticaret ve yatırım için başka bölge ve ülkelere yönelmesini beraberinde getirmiştir. Nitekim son 2 yılda Japonya'nın Türkiye'ye yatırımlarında önemli artışlar yaşanırken, Japon firmalarından da tedarik kaynaklarını bu ülkelerden kaydırma söylemi ile Tokyo Büyükelçiliğimiz Ticaret Müşavirliği'ne olan taleplerde çok yoğun artış tespit edilmiştir. Söz konusu taleplerin orta ve uzun vadede daha büyük ticaret ve yatırım akımlarına dönüşeceği tahmin edilmektedir.

d) Türk Firmalarının Yeni Pazar Arayışları ve Daralan Pazarlar: Dünya piyasalarında yaşanmakta olan durgunluk, özellikle Türkiye'nin en büyük ihracat pazarı olan Avrupa Birliği ülkelerindeki pazar daralması, Türk firmalarının yeni pazarlar arayışını hızlandırmış olup, söz konusu arayışlarda Japonya'ya yönelik ilgide de yine Tokyo Büyükelçiliğimiz Ticaret Müşavirliği'ne gerek e-posta yoluyla gerekse doğrudan ziyaret suretiyle gerçekleşen müracaatlardan artış olduğu görülmektedir.

e) İkili Ticari İlişkilerdeki Olumlu Gelişmeler: Japonya ile Türkiye arasında 2014 yılında ticaret ve yatırımlara olumlu etki sağladığı düşünülen ticari amaç içeren üst düzey ziyaretlerde önemli bir canlılık yaşanmıştır. 2014 yılı başında Türkiye Başbakanının beraberinde çok sayıda Bakan ile gerçekleştirdiği ziyaretin yanısıra, 2014 yılı Temmuz ayında Japonya Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanı Türkiye'yi ziyaret etmiş, Türkiye ekonomi Bakanı 2014 Ekim ayında Japonya'ya işadamları heyetiyle birlikte bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Ayrıca 2014 yılı Nisan ve Aralık aylarında Serbest Ticaret Anlaşması amaçlı heyet ziyaretleri gerçekleşmiş, 2014 Aralık ayında JETRO Başkanı Türkiye'ye bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Diğer taraftan, Tokyo Büyükelçiliğimiz Ticaret Müşavirliği işbirliği ile Japonya'dan Türkiye'ye bölgesel bazlı 9 işadamları heyeti, Alım heyeti kapsamında 23 işadamları grubu, bireysel firma programlandırması kapsamında 48 adet yatırım ve ticaret amaçlı Türkiye'ye seyahat gerçekleşmiştir. 2014 Ekim ayında Türkiye'de Türk-Japon İş Konseyi toplantısı yapılmıştır.

İzah edilen faktörlere istinaden, ilk iki faktör Türkiye'nin Japonya'ya ihracatını olumsuz etkilerken, son üç faktörün olumlu etki meydana getirdiği değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, Japonya'nın Türkiye'deki yatırımlarındaki artışa ilaveten, ikili ticarete ilişkin verilerin çapraz ve ayrıntılı incelemesinden, 2014 yılında Japonya'nın genel ithalatındaki düşüşe rağmen Türkiye'nin Japonya'ya ihracatında artış yaşandığı ve pazar payında iyileşme meydana geldiği tespit edilmektedir.  

Tokyo Ticaret Müşavirliği

Kaynak: Tokyo Ticaret Müşavirliği