Süre, basit bir ifadeyle, bir olayın başı ile sonu arasında geçen zaman dilimidir. Zaman en değerli hazinedir şüphesiz. Sürenin veya nam-ı diğer zamanın önemini anlatmak değil gayemiz; kaldı ki kelimeler kifayet etmediği gibi, süremiz (!) de yetmez buna. Biz bu yazımızda, özellikle Antrepoda bekleyen eşya perspektifinde süre mefhumuna değineceğiz.
4458 sayılı Gümrük Kanununun 14.maddesinde ve bu kanuna bağlı Gümrük Yönetmeliğinin 31.maddesinde de hüküm altına alındığı üzere, Kanunda belirtilen süreler aksine bir hüküm bulunmadıkça uzatılamaz veya ertelenemez. Ancak, mücbir sebep ve beklenmeyen hallerde bu sürelerin uzatılması gündeme gelebilir. Süresi dışında yapılan müracaatlarda da, mücbir sebep veya beklenmeyen hallere ilişkin ek belge ibraz etmek, ibraz edilen gerekçenin de idare tarafından kabulü şartıyla ek süre verilebilir. Süre kavramına genel bir girizgâh yaptıktan sonra konumuz olan antrepodaki eşyanın bekleme süresine geçiş yapabiliriz.
Bilindiği üzere, Eşyanın antrepo rejimi altında kalış süresi sınırsızdır (GK:Madde 101), (GY:Madde 346). Yani 7100 rejim kodu ile açılan Antrepo Beyannamesi kapsamı eşya sınırsız bir şekilde antrepoda depolanabilir. Bununla birlikte idare, özellikle beklemek suretiyle bozulabilecek eşya dâhil olmak üzere, eşyanın antrepoda kalabileceği süre konusunda belirleme yapabilir. Gümrük Kanunun 101 inci maddesinde de gümrük idarelerince gerek görülen hallerde, eşyaya gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanım tayin edilmesi için yeni bir süre belirlenebileceği belirtilmiştir.
Antrepo rejimi altında bekleyen eşyaya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilmesine ilişkin beyanname verilmesi halinde, yani antrepo beyannamesine bağlantılı yeni bir rejim beyanı yapılması halinde; gümrük işlemlerinin yeni açılan beyannamenin tescil tarihinden itibaren otuz gün içinde bitirilmesi gerekir. Bu süre içinde işlemleri bitirilemeyen eşya ile, bir süre tayin edilmiş ve tayin edilen söz konusu süre zarfında antrepodan çekilmeyen eşya ile ilgili olarak, Gümrük Kanunun, 177 ila 180 inci maddesine istinaden tasfiye hükümleri uygulanmaktadır (GK:Madde 70).
Diğer yönden, tankta bulunan serbest dolaşıma girmiş eşyanın, gümrük işlemlerinin bitirilmesini müteakip derhal çekimine başlanır ve çıkarılacak miktara bağlı olarak bu işlem 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununa istinaden hazırlanan ve 17/6/2004 tarihli ve 25495 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde akaryakıt olarak sayılan ürünler için onbeş gün, diğer ürünler için ise altmış gün içinde tamamlanır. Bu süreler içerisinde serbest dolaşıma girmiş eşyanın antrepodan çekilememesi halinde bu süreleri otuz güne kadar uzatmaya gümrük müdürlükleri yetkilidir. Bunun dışındaki farklı durumları inceleyerek sonuçlandırmaya Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlükleri yetkilidir GY:Madde 542/6-d).
Gümrük Kanununda ve yönetmeliğinde antrepoda bekleyen eşyaların sürelerine ilişkin yukarıda belirtildiği üzere açık hükümler olmasına karşın, en çok karıştırılan ve değişik uygulamalara mazhar olan bir konudur süre mefhumu. Bu bağlamda en çok karıştırılan husus, Gümrük Kanunun 70.maddesinde ve Gümrük Yönetmeliğinin 346.maddesinde “Gümrük antrepolarında bulunan eşya için, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilmesine ilişkin beyanname verilmesi halinde, gümrük işlemlerinin beyannamenin tescil tarihinden itibaren 30 gün içinde bitirilmesi gerekir. Bu süre içinde işlemleri bitirilemeyen eşya ile ilgili olarak tasfiye hükümleri uygulanır.” denilmek suretiyle hüküm altına alınan 30-günlük süre meselesidir. Söz konusu 30- günlük sürelerin yanlış yorumlanması beraberinde yanlış uygulamaları getirmekte; hatta millileşmiş eşya, sırf bu yanlış yoruma kurban edilerek tasfiye hükümlerine tabi tutulabilmektedir. Oysa söz konusu maddede belirtilen 30-günlük süre eşyanın antrepoda kalabileceği süreyi değil; eşyanın gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulması yönünde beyanname tescil ettirilmesi halinde gümrük işlemlerinin bitirilmesine dair süreyi belirlemektedir. Kaldı ki, Gümrük Yönetmeliğinin tanımlar başlıklı 3. Maddesinin h-bendinde Gümrük işlemlerinin bitirilmesi kavramının tanımı “Eşyaya ait vergilerin ödenmesini veya kaldırılmasını veya teminata bağlanmasını veya beyannamenin iptal edilmesini veya eşyanın gümrüğe terk edilmesini veya imhasını veya müsadere edilmesini ifade eder.” denilmek suretiyle yapılmış olup, bunların arasında eşyanın antrepodan çekilmesi tabiri sayılmamıştır. Dolayısı ile yanlış yorumlanan 30-günlük süre tahdidi, eşyanın antrepodan çıkartılması için değil; antrepoya bağlı olarak açılan yeni beyannameyle ilgili (örneğin 4071 Rejim Koduyla açılan Serbest Dolaşıma Giriş beyannamesiyle ilgili):
a- Vergilerin ödenmesi veya kaldırılması veya teminata bağlanması,
b- Beyannamenin iptal edilmesi,
c- Eşyanın gümrüğe terk edilmesi veya imhası veya müsadere edilmesi,
için verilen süreyi ifade ettiği izahtan varestedir.
Kanun ve Yönetmelik dışında bu meyanda ikincil düzenleme olarak Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2010/41 sayılı genelgelerinden ve Mersin Gümrük Müdürlüğü’nün 12.01.2015 tarih ve 60805799/131.99 sayılı müdürlük emrinden bahsetmenin konumuzu pekiştirmesi açısından da dikkate şayan olduğunu düşünmekteyiz. Bahis konusu genelgede uzun süre antrepoda bekleyen eşyalardan dem vurulmakta; Genel Antrepolarla sınırlı olmak üzere her hangi bir adli ve idari soruşturmaya konu olmayan ve 6-ayı aşan süreyle antrepoda bekleyen eşyaların, ilgili gümrük idarelerince ilgililere tebligat çıkartılmak kaydıyla, bu tebligatın tebellüğ edildiği tarihten başlamak üzere 30-gün içerisinde eşyanın antrepodan çıkartılması, eşya için gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanım tayin edilmesi, veya kanuni temsilcisi yada kanuni mirasçıları tarafından eşyanın antrepoda kalmaya devam etmesini istedikleri yönünde talepte bulunulmayan eşyalar için tasfiye hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmektedir. Ayrıca Mersin Gümrük Müdürlüğü’nün yukarıda zikredilen yazıları muvacehesince makalemizde de vurgulandığı üzere mevzuatımızda petrol türevi ile sıvı tanklara depolanan eşyalar için süre tayinin yapıldığı, bunların dışında kalan eşyalar için herhangi bir süre tayinin yapılmadığından bahisle, (Müdürlük emri olması hasebiyle, Mersin Gümrük Müdürlüğü’ne bağlı antrepolarla sınırlı olmak üzere) Serbest Dolaşıma Giriş İşlemleri bitirilen eşyanın 7-gün içerisinde antrepodan çıkartılması, aksi halde Gümrük Yönetmeliğinin 337.maddeleri kapsamında Ortak depolama başvurusunun yapılması hususları hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda bir araya getirilen mevzuat kalemleri birlikte değerlendirildiğinde, antrepodaki eşyanın bekleme süresinin sınırsız olduğu, yeni rejim beyanında bulunulması halinde sadece iki ürün grubu için (Petrol ürünleri için 15-gün; dökme sıvı eşyalar için 60-gün) süre tayini yapıldığı, bunların dışında özel süre tahdidi koymaya Gümrük ve Ticaret Bakanlığının yetkili olduğu, açıktır. Diğer yönden süreler konusunda gümrük idarelerince farklı yorumlara sebebiyet verilmemesi açısından, gümrük işlemlerinin bitirilip, vergisel yükümlülüğün tekemmül ettirilmesiyle millileşmiş statüye geçen; dolayısıyla süreye tabi olmayan eşyanın, antrepodan ne kadar süre zarfında çıkartılması konusunda; antrepoda bulunan gümrüklü eşyaya zarar vermeyecek ve gümrük gözetim ve denetimini zafiyete düşürmeyecek tedbirlerin alınması kaydıyla, antrepo işleticisi ile eşya sahibi arasındaki ticari ilişkiye tevdi edilmek suretiyle sürenin özgür bırakılmasının uygun olacağı; eşyanın millileştiği tarihten itibaren depolama hizmetiyle alakalı KDV’li fatura düzenlenmesinin vergi kaygısını da ortadan kaldıracağı gibi, antrepoların daha işlevsel hale getirilmiş olacaktır. Bu münasebetle, idari makamların konu özelinde yasal düzenleme yapmasının yerinde olacağı mütalaa edilmektedir. Yeri gelmişken yıllar önce kaleme aldığımız bir dörtlükle makalemizi nihayete erdirelim.
Ambarlar nezaret antrepo sürgün
Bekleme sürenden düşülür her gün
Tasfiyelik hale gelirsin bir gün
Gümrüğe terk olmuş mala dönersin
Haki DEMİRTAŞ
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
KAYNAKÇA:
1- 4458 Gümrük Kanunu Ve Gümrük Yönetmeliği.
2- www.hakimygm.com.tr “Makalelerimiz/Haki DEMİRTAŞ /Gümrük Mevzuatında Süre” Kavramı”.
3-www.hakimygm.com.tr “Şiirlerimiz/Haki DEMİRTAŞ /Gümrükçülük”.
4-Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2010/4 Sayılı Genelgeleri.
5-Mersin Gümrük Müdürlüğü’nün 12.01.2015 tarih ve 60805799/131.99 sayılı yazıları.
