TARİFE-EŞYA SINIFLANDIRILMASI VE SINIFLANDIRMADA KULLANILAN MEVZUAT

Bir eşyanın gümrük vergisi oranları, fona tabi olup olmadığı, ithalinin belli kurum ve kuruluşlara bırakılıp bırakılmadığı veya belli kurum ve kuruluşların iznine veya onayına tabi olup olmadığı, gözetim ve korunma önlemleri gibi dış ticaret politikası önlemlerine tabi olup olmadığı ve ticari istatistiklerinin takibi Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonuna göre tespit edilmektedir.

Bu yüzden eşyanın Gümrük Tarife Cetvelinde doğru pozisyonda sınıflandırılması, vergilerin doğru şekilde hesaplanması, dış ticaret önlemlerinin doğru uygulanması ve istatistik verilerinin sağlıklı takip edilmesi açısından önem arz etmektedir.

Peki, yapmış olduğumuz sınıflandırılmanın doğru kabul edilebilmesi için nelere dikkat etmeli ve hangi mevzuatı kullanmalıyız?

Sınıflandırma yaparken kullandığımız kaynakları iki ayrı gurup halinde incelemekte fayda var.    

1) Sınıflandırmada Kullanılan Temel Mevzuat (Yasal Düzenlemeler)

a)      Gümrük Tarife Cetveli

b)      Gümrük Tarife Cetveli İzahnamesi

c)      Alfabetik Eşya Fihristi

d)      DGÖ Sınıflandırma Görüşleri (Aviler)

e)      DGÖ Sınıflandırma Kararları

f)       AB Sınıflandırma Kararları (Tüzükleri)

g)      AB Kombine Nomanklatür Açıklama Notları

2) Sınıflandırmada Kullanılan Yol Gösterici Mevzuat (İdari Kararlar) 

a)      Bağlayıcı Tarife Bilgisi (BTB)

b)      Tarife Bilgisi (BTB verilmeyen hallerde)

c)      AB Veri Tabanı (EBTI)

d)      AB Kimyasal Ürünlere ilişkin Veri Tabanı (ECICS)

e)      ABD Veri Tabanı (CROSS) 

Birinci grupta yer alan yasal düzenlemeler, Bakanlar Kurulu Kararı ve Tebliğ olarak Resmi Gazetede yayınlanan metinler olup, tarife uygulamalarda bağlayıcı niteliktedirler.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 15/7 inci maddesi “Gümrük Tarife Cetveli, İzahnamesi ve Eşya Fihristi Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanır ve Resmi Gazetede yayımlanır. Bu şekilde yayımlanan metinler idari ve kazai uygulamalarda esas tutulur.“ hükmüne amirdir.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 15/7 inci maddesinden de anlaşılacağı üzere eşyanın sınıflandırılmasında en önemli temel kaynaklar arasında Gümrük Tarife Cetveli,  İzahnamesi ve Eşya Fihristi yer almaktadır. Yani, gümrük idarelerindeki ve mahkemelerdeki tarife ihtilaflarında esas alınacak mevzuatın tanımı kanun maddesiyle yapılmıştır.

Sınıflandırmada, Eşya Fihristinde yapılan sıralamada yer alan açıklamaların tek başına dikkate alınmayarak öncelikle Gümrük Tarife Cetvelinin daha sonra İzahnamenin dikkate alınması zorunludur.

Bu durumda, doğru bir sınıflandırmayı; Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan Tarifenin Genel Yorum Kurallarını, Bölüm ve Fasıl Notlarını, Pozisyon Metinlerini ve İzahnamede yer alan Açıklama Notlarını kullanarak yapmalıyız.

DGÖ Sınıflandırma Görüşleri (Aviler) ve Sınıflandırma Kararları; Armonize Sistem Nomanklatürü uygulamasının kolaylaştırılması ve uygulayıcılar tarafından aynı şekilde yorumlanmasını sağlamak için Dünya Gümrük Örgütünün Armonize Sistem Komitesi tarafından nomanklatür, izahname ve tarife pozisyonlarına ilişkin yayınlanan tamamlayıcı kararlardır.

Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemini oluşturan ve uygulamayı yönlendiren Dünya Gümrük Örgütü herhangi bir eşyanın sistem içinde sınıflandırılması gereken tarife pozisyonunun tespiti konusunda uzman bir kurumdur.

Dünya Gümrük Örgütünden herhangi bir eşyanın sınıflandırılması gereken tarife pozisyonu konusunda alınmış bir görüş var ise, bu görüş ve kararlara itibar edilmesi, Dünya Gümrük Örgütü karar ve tavsiyeleri doğrultusunda işlem yapan diğer üye ülkelerle ülkemizin uyum içinde olması açısından önem arz etmektedir.

AB Sınıflandırma Kararları (Tüzükleri) ve AB Kombine Nomanklatür Açıklama Notları; Türk Gümrük Tarife Cetveli’nin uygulanmasında ve bazı eşyaların sınıflandırılmasında kolaylık sağlanması, Avrupa Birliği müktesebatı uyum çalışmaları çerçevesinde söz konusu Tarife Cetveli uygulamaları ile Avrupa Birliği Kombine Nomenklatürü uygulamaları arasında uyum ve yeknesaklığın temin edilmesi açısından tamamlayıcı bir unsur olarak yayınlanmaktadır.

4458 sayılı Gümrük Kanununun 9/5(b) maddesinde; Bağlayıcı Tarife Bilgisinin Dünya Gümrük Örgütünün uymakla yükümlü olduğumuz nomanklatür, izahname ve tarife pozisyonlarına ilişkin kararlarındaki bir değişikliğe uymaması halinde geçerliliğini kaybedeceği hususuna yer verilmiş olmakla Dünya Gümrük Örgütü ve Avrupa Birliğinde eşyanın tarife pozisyonunun tespitine ilişkin olarak alınan kararların uygulamada esas alınacağı hükme bağlanmıştır.

Görüleceği üzere, DGÖ’ nün ve AB’ nin eşyanın tarife pozisyonunun tespitine ilişkin olarak aldığı kararlar da bağlayıcı mevzuat arasında yer almaktadır. Doğru bir sınıflandırma yapabilmek için sınıflandırma kararlarını, sınıflandırma görüşlerini ve açıklama notlarını da göz önünde bulundurmamız gerekiyor.

İkinci grupta; bağlayıcılığı olmayan fakat referans olarak kullanılabilecek yol gösterici kaynaklar yer almaktadır. AB ve ABD Veri Tabanlarında yayınlanan tarife bilgilerinin bizim mevzuatımızda herhangi bir bağlayıcılığı yoktur. Ancak, Bölge Müdürlükleri tarafından verilen BTB’ ler gümrük idarelerini hak sahibine karşı bağlamaktadır.  

Bilindiği üzere, Bağlayıcı Tarife Bilgisi (BTB), gümrük idarelerini hak sahibine karşı sadece eşyanın tarife pozisyonu konusunda ve yalnızca bilginin verildiği tarihten sonra tamamlanacak gümrük işlemlerine konu olan eşya için bağlayan idari bir karardır.

Her ne kadar mevcut düzenlemede, BTB’ nin gümrük idaresini eşyanın tarife pozisyonu konusunda yalnızca hak sahibine karşı bağladığı hükmüne yer verilmişse de BTB yer alan GTİP verildiği eşya ile her yönde aynı olan bir başka eşya için de referans olarak kullanılabilir.

Gerek bizim BTB Veri Tabanımızda, gerekse AB ve ABD Veri Tabanlarında birbiriyle çelişen ve yanlış olan tarife sınıflandırmaları mevcuttur. Bunlar zaman zaman iptal edilerek veya düzeltilerek yeniden yayınlanmaktadır.

Peki, BTB’ lerin sağlıklı bir referans kaynağı olabilmesi için nelere dikkat etmek gerekiyor?

Öncelikle BTB’ lerde yer alan sınıflandırma gerekçeleri önem arz etmektedir. BTB’ lerin güvenilir bir referans kaynağı olabilmesi için sınıflandırma gerekçelerinin Üniversite Raporlarına veya Laboratuar Tahlil Raporlarına göre değil birinci grupta yer alan yasal mevzuata dayanıyor olması gerekir. Elbette, bir eşyanın teknik özellikleri veya kimyasal yapısı teknik dokümanından anlaşılamıyorsa Üniversite görüşü veya Laboratuar tahlili yaptırılabilir ancak bu raporlar eşya sınıflandırılmasında bir gerekçe olarak değil bir araç olarak kullanılmalıdır. Bağlayıcı Tarife Bilgilerinin sınıflandırma gerekçelerine bu raporlar yazılmamalıdır.     

Örnek vermek gerekirse;

“Bünyesinde mikrofon, kulaklık ve telefonun fonksiyonlarını kullanabilmek için cevaplama, konuşmayı bitirme ve en son arama yapılan numarayı yeniden arama özellikleri barındıran, cep telefonu haricinde bluetooth bağlantıyı destekleyen masaüstü bilgisayar, dizüstü bilgisayar, tablet vb. cihazlarda kullanılabilen kablosuz bluetoothlu kulaklık.”

 İlk önce TR.340000.14.0176 sayılı BTB ile 8518.30.95.90.19 GTİP da yanlış olarak sınıflandırılmış daha sonra hatalı sınıflandırma gerekçesi ile iptal edilerek TR.340000.14.0217 sayılı BTB ile 8517.62.00.90.00 GTİP da doğru olarak sınıflandırılmıştır.

Hatalı olarak verilen ilk BTB’ nin sınıflandırma gerekçesine baktığımızda; “Genel Yorum Kuralları (1) ve (6), 85.17 Tarife Pozisyonu Açıklama Notları, 04.08.2014 tarihli İTÜ Elektrik Elektronik Fakültesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü Bilirkişi Raporu” olduğu görülmektedir. 

Hatalı sınıflandırma nedeniyle iptal edildikten sonra doğru olarak verilen BTB’ nin sınıflandırma gerekçesine baktığımızda, yine “Genel Yorum Kuralları (1) ve (6), 85.17 Tarife Pozisyonu Açıklama Notları, 04.08.2014 tarihli İTÜ Elektrik Elektronik Fakültesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü Bilirkişi Raporu” olduğunu görmekteyiz.

Hatalı sınıflandırma gerekçesiyle iptal edilen ve doğru olarak yenisi verilen BTB’ nin sınıflandırma gerekçesi yine aynen hatalı olarak kullanılmıştır.

Oysa eşyanın doğru sınıflandırma gerekçesi; “Genel Yorum Kuralları 1, 3(b) ve 6, XVI. Bölüm 3 nolu notu, DGÖ Sınıflandırma Görüşü (Aviler) (2014/6917 BKK), DGÖ Sınıflandırma Kararı (Seri No: 14) (05.11.2011 t. 28106 s. R.G.), 8517.62.00 KN ile ilgili AB Açıklama Notları” olmalıydı.

Örnekten de görüleceği üzere eşyanın sınıflandırılmasıyla ilgili beş adet yasal düzenleme mevcut olduğu halde hiç biri sınıflandırma gerekçesi olarak doğru bir şekilde kullanılmamış, eşya teknik üniversiteye gönderilmiş ve sınıflandırma gerekçesi üniversite raporuna bağlanmıştır. Evet, eşyanın teknik özellikleri bilinmiyorsa Teknik Üniversiteye gönderilip bilgi alınabilir ancak Üniversite Bilirkişi Raporları eşyanın tarife sınıflandırılmasını belirleyemez,  eşyanın teknik özellikleri hakkında bilgi verir. Bilindiği üzere, eşyanın gümrük tarifesini belirleme yetkisi 485 sayılı Gümrük Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 7/b maddesinde Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne verilmiş olup, taşrada sürdürülen uygulamada Gümrük Muayene Memurları tarafından yapılması öngörülmüştür. Bu kanun maddesinden hareketle Üniversite ve Laboratuar Raporları gerekçe olarak değil araç kullanılmalı, eşyanın sınıflandırılması yukarıdaki birinci grupta yer alan yasal mevzuat kullanılarak yapılmalıdır. 

Sonuç olarak yol gösterici bir kaynak olarak kullanılan BTB’ lerin sınıflandırma gerekçeleri Genel Yorum Kurallarına, Bölüm ve Fasıl Notlarına, İzahnamenin Açıklama Notlarına, AB Kombine Nomanklatür Açıklama Notlarına, DGÖ Sınıflandırma Görüşlerine ve Sınıflandırma Kararlarına uygun olarak açık ve net bir şekilde yazılmalıdır (Bakınız: AB Sınıflandırma Kararlarının Sınıflandırma Gerekçeleri).  Sınıflandırma gerekçesi bu şekilde yapılmış olan BTB’ ler çok daha güvenilir bir referans kaynağı olarak kullanılabilecektir.

Mustafa SEZEN

Gümrük Müşaviri