Takım/Set Halindeki Eşyaların Sınıflandırılması

Eşyaların doğru tarife pozisyonunda sınıflandırılmasında yaşanan sıkıntıların başında da perakende satılacak hale getirilmiş takım halinde bulunan eşyanın, bileşik eşyanın ve karışım halindeki ürünlerin ne şekilde sınıflandırılacağı yer almaktadır.

Uygulamada yaşanabilecek sıkıntılar göz önünde bulundurularak bu eşyaların sınıflandırılmasında yeknesaklığın sağlanması ve doğru bir sınıflandırma yapılabilmesi için Tarifenin 3 nolu Genel Yorum Kuralı ihdas edilmiş olup, bu kural; “ilk bakışta iki veya daha çok pozisyona girebilecek şekilde olan eşyanın” sınıflandırılmasında üç yöntem öngörmektedir. Bu yöntemler, kuralda belirtilen sıraya göre uygulanır. Buna göre,  sınıflandırmada 3(b) Kuralı sadece 3(a) Kuralının yetersiz kalması halinde uygulanır, 3(a) ve 3(b) Kurallarının yetersiz kalması halinde 3(c) Kuralı uygulanır. Bu nedenle öncelik sırası: 3(a) özel tanımlamalar, 3(b) asil karakter, 3(c) geçerli olabilecek pozisyonların numara sırasına göre sonuncusudur.

Perakende satılacak hale getirilmiş takım halinde bulunan eşyaların tarifedeki yeri, öncelikle 3(b) kuralına istinaden bunlara esas niteliğini veren madde veya eşya saptanabildiği takdirde buna göre bulunur. Eğer asıl karakter tespit edilemiyorsa söz konusu eşyalar 3(c) kuralına istinaden geçerli olabilecek pozisyonların numara sırasına göre sonuncusunda sınıflandırılır.  

Bilindiği üzere, Tarifenin 3(b) nolu Genel Yorum Kuralı: “3(a) Kuralının uygulanmasıyla, tarifedeki yeri tayin edilemeyen bileşik ürünlerin ve çeşitli maddelerden oluşan veya çeşitli eşyanın birleşmesiyle meydana gelen mamuller ile perakende satılacak hale getirilmiş takım halinde bulunan eşyanın tarifedeki yeri, bunlara esas niteliğini veren madde veya eşya saptanabildiği takdirde buna göre bulunur” hükmüne amirdir.

Kuralı biraz açmak gerekirse, 3(b) Kuralı sadece aşağıdakilerle ilgilidir.

1) Karışımlar.

2) Çeşitli maddelerden oluşan bileşik eşya.

3) Çeşitli eşyanın birleşmesinden meydana gelen bileşik eşya.

4) Perakende satılacak hale getirilmiş takım halinde bulunan eşya.

Bütün bu durumlarda bir eşyanın Tarifedeki yeri, eşyaya mümeyyiz vasfını (ayırt edici özelliğini) veren madde veya eşya hangisi ise, o madde veya eşyadan ibaretmiş gibi sınıflandırılır.

Mümeyyiz vasfını (ayırt edici özelliğini) veren madde eşyanın cinsine göre değişir. Bu nitelik örneğin, eşyayı teşkil eden çeşitli maddelerin veya onu meydana getiren çeşitli eşyanın içeriği, hacmi, ağırlığı veya miktarı, kıymeti veya eşyanın kullanımındaki önemine göre belirlenir.

Bu kuralda “Perakende olarak satılacak hale getirilmiş takım halinde bulunan eşya” tabirinden aşağıda belirtilenler anlaşılır:

a) İlk bakışta farklı pozisyonlarda sınıflandırılabilen, en az iki farklı parçadan mamul eşya.

b) Özel bir gereksinmeyi karşılamak veya belirli bir işlevi yerine getirmek üzere bir araya getirilmiş ürünler veya parçalardan eşya.

c) Yeniden paketlemeye gerek kalmadan kullanıcılara doğrudan satış için uygun biçimde düzenlenmiş eşya.

Kuralın daha anlaşılır olması açısından, kuralda yer alan eşyaları tek tek inceleyelim;

1) Karışımlar:

Kuralda yer alan karışımlardan kasıt, maddelerin bir birleriyle olan karışımlarıdır. İki veya daha fazla maddeden meydana gelen karışımların tarifedeki yeri, bunlara esas niteliğini veren madde saptanabildiği takdirde buna göre bulunur.

Örnek vermek gerekirse; Dokunmuş mensucat, ağırlık olarak; %80 oranında taranmış yün, %20 oranında pamuktan oluşuyorsa, eşya taranmış yünden dokunmuş mensucatın yer aldığı 51.12 pozisyonunda sınıflandırılır. İki veya daha fazla dokumaya elverişli maddeden meydana gelen karışımlardan eşya, dokumaya elverişli maddelerin her birine ağırlık itibariyle üstün gelen dokumaya elverişli maddeden mamul olarak kabul edilip sınıflandırılırlar.

Dokumaya elverişli maddelerin hiç birisinin ağırlık itibariyle üstün gelmemesi halinde bu eşya, 3(c) kuralına göre her biri geçerli olabilecek pozisyonların numara sırasına göre sonuncusunda sınıflandırılır. Dokunmuş mensucat, ağılık olarak %50 oranında taranmış yün, %50 oranında pamuktan oluşuyorsa, eşya pamuktan mamul diğer dokumuş mensucatın yer aldığı 52.12 pozisyonunda sınıflandırılır.

2) Çeşitli maddelerden oluşan bileşik eşya:

Bazı eşyalar tek bir maddeden olmayıp, çeşitli maddelerin birleşmesiyle meydana gelebilmektedir. Çeşitli maddelerden oluşan bileşik eşyaların tarifedeki yeri, bunlara esas niteliğini veren madde saptanabildiği takdirde buna göre bulunur.          

Örnek vermek gerekirse; Camdan mamul çaydanlık, tava ve tencere kapakları 70.10 tarife pozisyonunda yer alırken. Kenarlarında eşyanın mümeyyizi vasfını oluşturacak kalınlıkta metal (demir ve çelikten) kısım bulunan camdan mamul çaydanlık, tava ve tencere kapakları 73.23 tarife pozisyonunda sınıflandırılırlar.

Bu tür eşyalarda her iki maddenin de eşit olması durumunda: eşya yine 3(c) kuralına göre her biri geçerli olabilecek pozisyonların numara sırasına göre sonuncusunda sınıflandırılır.

3) Çeşitli eşyanın birleşmesinden meydana gelen bileşik eşya:

Çeşitli eşyanın birleşmesinden meydana gelen bileşik eşyalarda; yani iki veya daha fazla eşyanın bir araya gelerek oluşturdukları bileşik ürünlerde, eşyaya ayırt edici özelliğini (esas fonksiyonunu) veren eşya hangisi ise, o eşyadan ibaretmiş gibi sınıflandırılır.

Örnek vermek gerekirse; Evlerde kullanılmak üzere tasarlanmış, üç kademeli filtrasyon sistemine sahip ve arıtılan suyun tercihe göre sıcak veya soğuk olarak alınmasına imkân sağlayan su arıtma cihazı. Çeşitli eşyanın (su filtresi 84.21, su soğutma 84.18, su ısıtma 85.16) birleşmesinden meydana gelen bileşik bir eşya olup, eşyanın kullanımdaki önemine göre ayırt edici özelliği (esas fonksiyonu) “su filtresi” olduğu için 84.21 tarife pozisyonunda sınıflandırılır.

Diğer taraftan; Sıcak ve soğuk su hazırlamak amacıyla, doğrudan zemine yerleştirilerek kullanılan cihaz (su sebili), iki ayrı fonksiyonu (84.18 pozisyonundaki diğer soğutucu cihaz ya da 85.16 pozisyonundaki elektrikli anında veya depolu su ısıtıcı) yerine getirmek üzere tasarlanmıştır. Cihazın kullanımında her iki fonksiyon da eşit derecede önemli olduğundan, esas fonksiyonunun ne olduğunu belirlemek mümkün değildir. Söz konusu cihaz bu sebeple 3(c) Kuralına göre “anında su ısıtıcısı” olarak 85.16 tarife pozisyonunda sınıflandırılır.

4) Perakende satılacak hale getirilmiş takım halinde bulunan eşya:

Perakende satılacak hale getirilmiş takım halinde bulunan eşyalar; ilk bakışta farklı pozisyonlarda sınıflandırılabilen, en az iki farklı parçadan mamul, özel bir gereksinmeyi veya belirli bir işlevi yerine getirmek üzere bir araya getirilmiş, yeniden paketlemeye gerek kalmadan kullanıcılara doğrudan satış için uygun biçimde düzenlenmiş eşyalar olup söz konusu eşyaların tarifedeki yeri, bunlara esas niteliğini veren madde veya eşya saptanabildiği takdirde buna göre bulunur.

Uygulamada en çok perakende satılacak hale getirilmiş takım halinde bulunan eşyalarla ilgili sıkıntılar yaşanmaktadır.  Bilindiği üzere, söz konusu eşyalarla ilgili 2011/40 sayılı Genelgenin de yayınlanmış olması sınıflandırmada farklı uygulamalara ve anlaşmazlıklara neden olmaktadır.

Perakende satılacak hale getirilmiş set halinde gümrüğe sunulan eşyanın, 2011/40 sayılı Genelge kapsamında değerlendirilmesi için, yukarıda belirtilen koşullara ilaveten; seti oluşturan her bir eşyanın tek başına kullanılabilir olması, bir başka ifade ile seti oluşturan eşyadan birinin aynı set içinde yer alan diğer eşyaya ihtiyaç duymadan kullanılabilir olması gerekmektedir. Dolayısıyla, 3(b) Genel Yorum Kuralı kapsamına giren her set halindeki eşya mezkûr Genelge kapsamına girmemektedir.  

Peki, perakende satılacak hale getirilmiş takım halinde bulunan eşyanın tarifedeki yerini ve 2011/40 sayılı Genelge kapsamına girip girmediğini ne şekilde belirleyebiliriz?

Öncelikle söz konusu eşyanın 3(b) Kuralına göre set olarak değerlendirilip değerlendirilmediğini belirlemek için takım/set halindeki eşyaya sırasıyla iki soru yöneltmeliyiz.

Soru (1): Takım/Set halindeki eşya özel bir gereksinmeyi karşılıyor veya belirli bir işlevi yerine getiriyor mu?

Soru (2): Takım/Set halindeki eşyanın ayırt edici özelliği var mı?

Diğer taraftan, söz konusu eşyanın 2011/40 sayılı Genelge kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceğini belirleyebilmek için takım/set halindeki eşyaya aşağıda yer alan üçüncü bir soruyu sormamız gerekiyor.

Soru (3): Takımı/Seti oluşturan her bir eşya tek başına kullanılabilir mi?

Şimdi daha anlaşılır olması bakımından kısa örnekler verelim.

Örnek-1: Tek bir ambalaj içerisinde gümrüğe gelmiş olan iki şişe parfüm ve bir not defterinin sınıflandırılması nasıl olmalıdır?  

Soru (1): Takım/Set halindeki eşya özel bir gereksinmeyi karşılıyor mu?

Cevap: Hayır

Eğer ilk sorduğumuz soruya “Hayır” yanıtı alıyorsak diğer soruları sormamıza gerek yok. Çünkü set halindeki eşya özel bir gereksinimi karşılamıyorsa veya belirli bir işlevi yerine getirmiyorsa 3(b) Kuralına göre set olarak değerlendirilmez.

Örnekte olduğu gibi “iki şişe parfüm ve bir not defteri” özel bir gereksinimi karşılamaz. Bu tür setler gümrüğü yanıltmak amacıyla bir araya getirilmiş ürünlerdir. Her eşya kendisine ait tarife pozisyonunda ayrı ayrı beyan edilmelidir (Parfümler 33.03, Not defteri 48.20).

Örnek-2: Bilgisayar monitörü, klavye, mouse ve bilgisayar kasasından (güç kaynağı, anakart, sürücüler ve diğer kartlar) oluşan set halindeki eşyanın sınıflandırılması nasıl olmalıdır?

Soru (1): Takım/Set halindeki eşya özel bir gereksinmeyi karşılıyor mu?

Cevap: Evet (Bilgisayarın kullanımı bakımından özel bir gereksinimi karşılıyor)

Soru (2): Takım/Set halindeki eşyanın ayırt edici özelliği var mı?

Cevap: Evet (Setin ayırt edici özelliği bilgisayardır)

3(b) Kuralına göre, eşya özel bir gereksinimi karşıladığı için set olarak değerlendirilmeli ve sete mümeyyiz vasfını (ayırt edici özelliğini) bilgisayar verdiği için eşya 84.71 tarife pozisyonundan sınıflandırılmalıdır. 

Soru (3): Takımı/Seti oluşturan her bir eşya tek başına kullanılabilir mi?

Cevap: Hayır (sette bulunan eşyaların tamamı kombine halde çalışan eşya olup, klavye, mouse, bilgisayarın kasası ve monitörün tek başına kullanılması mümkün değildir)

Set halindeki eşya ile ilgili sormuş olduğumuz (3) numaralı soruya “Hayır” cevabı alıyorsak, 2011/40 sayılı Genelge ile ilgili herhangi bir işlem yapmamıza gerek yoktur.

Örnek-3: Tıraş jeli, tıraş losyonu ve tıraş makinesinden oluşan set halindeki eşyanın sınıflandırılması nasıl olmalıdır?

Soru (1): Takım/Set halindeki eşya özel bir gereksinmeyi karşılıyor mu?

Cevap: Evet (Erkeklerin tıraş olması ve tıraş sonrası bakımı için özel bir gereksinimi karşılıyor)

Soru (2): Takım/Set halindeki eşyanın ayırt edici özelliği var mı?

Cevap: Evet (Sete mümeyyiz vasfını tıraş makinesi vermektedir)

3(b) Kuralına göre, eşya özel bir gereksinimi karşıladığı için set olarak değerlendirilmeli ve sete mümeyyiz vasfını (ayırt edici özelliğini) tıraş makinesi verdiği için eşya 82.12 tarife pozisyonundan sınıflandırılmalıdır. 

Soru (3): Takımı/Seti oluşturan her bir eşya tek başına kullanılabilir mi?

Cevap: Evet (seti oluşturan her bir eşya bir diğerine ihtiyaç duymadan tüketilebilecek türden eşyadır)

Set halindeki eşya ile ilgili sormuş olduğumuz (3) numaralı soruya “Evet” cevabı alıyorsak, bu eşya ile ilgili olarak ayrıca 2011/40 sayılı Genelgeye göre işlem yapılması gerekiyor.

Örnekte olduğu gibi, set içinde yer alan eşyadan herhangi biri belli bir kurumun iznine tabi olsa da, eşya set olarak değerlendirildiğinden, ilgili kurumdan izin aranmaksızın serbest dolaşıma girmesi gibi bir sorunla karşılaşılmaktadır. Yine set içindeki bir eşyanın farklı KDV oranına, Özel Tüketim Vergisi veya Dış Ticaret Rejiminin koyduğu yasak veya kısıtlamalara tabi olabilmektedir.

Bu gibi durumlarda; yani seti oluşturan her bir eşyanın tek başına kullanılabildiği durumlarda Genelge gereği aşağıdaki şekilde işlem yapılacaktır.

1.Gümrük beyannamesinin 31 nolu kutusunun altında bulunan “satışa esas birim” alanında “set” ölçü birimi kodu seçilecektir.

2.Türk Gümrük Tarife Cetveli’nin Genel Yorum Kuralları dikkate alınarak eşyanın set olarak GTİP’ i belirlenecek, belirlenen bu GTİP esas alınarak gümrük vergisi hesaplanacaktır.

3.Seti oluşturan her eşyanın ayrı ayrı GTİP’ leri tespit edilecek; eşyanın iş bu genelge kapsamında olduğu bilgisi, eşya tanımı ve GTİP tespitleri gümrük beyannamesinin 44 nolu kutusuna kaydedilecektir.

4.Tespit edilen bu GTİP’ lere göre Dış Ticaret Mevzuatı uyarınca gümrük beyannamelerine eklenmesi gereken belgeler, ödenmesi gereken ek mali mükellefiyetler, KDV veya ÖTV Kanunu uyarınca varsa ödenmesi gereken vergiler hesaplanarak gümrük beyannamelerine yansıtılacaktır.

Diğer taraftan, set halindeki eşyaların ambalajlanmasında kullanılan çanta, torba, poşet vb. gibi ambalaj maddeleri mezkûr Genelge kapsamında değerlendirilmez. Çünkü söz konusu ambalaj maddeleri ve ambalaj mahfazaları bu eşyanın ambalajında normal olarak kullanılan türden ambalaj maddeleri olmaları şartıyla 5 (b) Genel Yorum Kuralına istinaden geldiği eşya ile beraber sınıflandırılırlar.

Ayrıca, Gümrük Tarife Cetvelinde set halinde eşya için özel olarak belirlenmiş olan tarife pozisyonları için (Örneğin: 82.06 Alet Takımları, 82.14 Manikür ve Pedikür Takımları, 84.84 Conta Takımları, 96.05 Seyahat Takımları vb.) 2011/40 sayılı Genelge hükümleri uygulanmaz.