ÖZET
ATA Karnesi ibrazı suretiyle
Türkiye’ye geçici ithali yapılacak eşyaya ilişkin olarak, ATA Karnesi,
beyanname yerine geçen bir belge olduğundan, ayrıca geçici ithalat beyannamesi düzenlenmesine
gerek bulunmamaktadır. ATA Karnesinin kabul edilmesi için eşyayı beraberinde
getiren kişi tarafından ibraz edilen ATA Karnesinin, Geçici İthalat Sözleşmesi
eki Ek A uyarınca düzenlenmiş olması, Türkiye Gümrük Bölgesinde geçerli olması,
eşyanın bu Tebliğin 1 Nolu ekinde yer alan ülkemizin taraf olduğu Geçici
İthalat Sözleşmesi ekleri kapsamında getirilebilecek eşya listesinde bulunması
ve söz konusu ekteki şartları taşıması gerekir.
Ek B1 kapsamında sergi,
fuar ve benzeri etkinliklerde kullanılmak üzere getirilen eşyaya geçici ithal
tarihinden itibaren 6 aydan az olmayacak şekilde yurtta kalma süresi verilir. Ancak, söz konusu eşyanın başka etkinliklerde de sergileneceğinin veya
kullanılacağının belgelendirilmesi halinde karne geçerlilik süresi kadar yurtta
kalma süresi verilir.
ATA
Karnesi ile yurda geçici ithaline izin verilen eşyanın, geçici ithalat rejimi
şartlarının yerine getirilmesi suretiyle yurtta kalma süresi içinde yurt dışı
edilmesi veya bu Tebliğin 8 ve 12.maddelerinde belirtilen işlemlerden herhangi
birine tabi tutulması halinde, geçici
ithal kayıtları kapatılır.
Anahtar
kelimeler: ATA karnesi, Geçici ithalat sözleşmesi,
Geçici ithalat rejimi, …
GİRİŞ
Türkiye, 31.03.2004
tarihli ve 5108 sayılı Kanun ile onaylanması uygun bulunan Geçici İthalat
Sözleşmesi’ni ve tüm eklerini 21.10.2004 tarih ve 25620 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan 23.09.2004 tarihli, 2004/7904 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
çekincelerle birlikte onaylamıştır.
Geçici
İthalat Sözleşmesi’nin aşağıdaki 10 adet ekinde belirtilen eşya için anılan
sözleşmenin Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’sına uygun olarak düzenlenmiş
olan ATA karnesi kabul edilecektir.
Geçici İthalat
Rejimi; Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat
vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası
önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve
bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe
uğramaksızın yeniden ihracına imkân sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir.
- Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim
altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak
tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım
faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz.
Aşağıdaki makalemizde, geçici ithalat
işlemlerine (ATA Karnesi ve işlevlerine) ilişkin mevzuat hükümlerine yer
verilecektir.
I- ATA KARNESİ MEVZUATI
ATA Kısaltması; Fransızca
“Admission Temporaire”, İngilizce “Temporary Admission” kelimelerinin ilk
harflerinin birleştirilmesiyle geçici kabul anlamına gelen bir sözcüktür.
ATA Karnesi; Taşıma araçları
hariç olmak üzere eşyanın geçici ithali için kullanılan, ayniyet tespitine
yarayan ve ithalat vergileri ile ithalatta alınan diğer vergilerin uluslararası
alanda geçerli şekilde teminata bağlandığını gösteren, gümrük beyannamesi
olarak kabul edilen, uluslararası bir gümrük belgesidir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri
Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 2.maddesi).
Uluslararası
Geçici İthalat Sözleşmesi ve Kabul Ettiğimiz Ekleri: Türkiye, 31.03.2004 tarihli ve 5108 sayılı Kanun ile onaylanması
uygun bulunan Geçici İthalat Sözleşmesi’ni ve tüm eklerini 21.10.2004 tarih ve
25620 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 23.09.2004 tarihli, 2004/7904 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile çekincelerle birlikte onaylamıştır.
Geçici İthalat Sözleşmesi’nin
aşağıdaki 10 adet ekinde belirtilen eşya için anılan sözleşmenin Geçici Kabul
Belgelerine İlişkin Ek A’sına uygun olarak düzenlenmiş olan ATA karnesi kabul
edilecektir. Bu Ekler: 1) Ek B1
“Sergi, Fuar, Toplantı ve Benzeri Etkinliklerde Teşhir Edilecek veya
Kullanılacak Eşyaya İlişkin Ek”,
2) Ek B2 “Mesleki Malzemeye
İlişkin Ek”,
3) Ek B3 “Konteynerler, Paletler, Ambalajlar, Numuneler ve Ticari
Bir İşlemle İlgili Olarak İthal Edilen Diğer Eşyaya İlişkin Ek”,
4) Ek B4 “İmalat Amacıyla İthal Edilen Eşyaya İlişkin Ek”,
5) Ek B5 “Eğitsel, Bilimsel veya Kültürel Amaçlarla İthal Edilen
Eşya İle İlgili Ek”,
6) Ek B6 “Yolcu Zati Eşyası
ve Sportif Amaçlarla İthal Edilen Eşyaya İlişkin Ek”,
7) Ek B7 “Turistik Tanıtım Malzemelerine İlişkin Ek”,
8) Ek B8 “Sınır Ticareti Kapsamında İthal Edilen Eşyaya İlişkin
Ek”,
9) Ek B9 – İnsani Amaçlarla İthal Edilen Eşyaya İlişkin Ek”,
10) Ek D “Hayvanlara İlişkin Ek”, olup;
Söz konusu Ekler kapsamında
getirilebilecek eşya listesi ve bu eşyanın taşıması gereken şartlar bu Tebliğin
1 nolu ekinde açıklanmıştır (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük
Genel Tebliği’nin 3.maddesi).
ATA Karnesinin Doldurulurken Dikkat
Edilmesi Gereken Hususlar: ATA Karnesinin tüm sayfalarının aynı
şekilde doldurulması ve kapağı ile aynı bilgileri içermesi, kapak ve devam
sayfalarının, karne kapağının “A” bölümünde yer alan karne hamilince
imzalanması, karnenin, karne hamili veya “B” bölümünde yer alan temsilci tarafından
doldurulması önem arz etmektedir. İthalat işleminde eşyanın geçici ithaline
ilişkin “İthalat” sayfasının “F” bölümünün doğru doldurulması, eşyanın iç
gümrük idarelerine taşınması gerekiyorsa ATA karnesinin “Transit” sayfasının
iki nüsha olarak doldurulması, eşyanın birden fazla seferde yeniden ihraç
edilmesi durumunda “F” bölümünde yer alan “a” ve “b” kısımlarının doldurulması,
yeniden ihracat işleminde “Yeniden İhracat” sayfasının “F” bölümünde yer alan
“Yeniden İhracat Beyanı” bölümünün doğru doldurulması, ihracat işleminde,
ihracat sayfasının “F” bölümünde yer alan “Geçici İthalat Beyanı” kısmının
doğru doldurulması, eşyanın birden fazla seferde yeniden ithal edilmesi
durumunda “Yeniden İthalat” sayfasının “F” bölümünde yer alan “a” ve “c” kısımlarının
doldurulması ve tüm bu hususların dikkatli bir şekilde kontrol edilmesi
gerekmektedir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 05.11.2018 tarih ve 38565267 sayılı
yazısı).
Rejimin
İşleyişi: ATA Karnesi ibrazı suretiyle Türkiye’ye geçici ithali
yapılacak eşyaya ilişkin olarak, ATA Karnesi, beyanname yerine geçen bir belge
olduğundan, ayrıca geçici ithalat beyannamesi
düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.
a) ATA Karnesinin kabul edilmesi için; eşyayı beraberinde getiren
kişi tarafından ibraz edilen ATA Karnesinin, Geçici İthalat Sözleşmesi eki Ek A
uyarınca düzenlenmiş olması, Türkiye Gümrük Bölgesinde geçerli olması, eşyanın
bu Tebliğin 1 Nolu ekinde yer alan ülkemizin taraf olduğu Geçici İthalat
Sözleşmesi ekleri kapsamında getirilebilecek eşya listesinde bulunması ve söz
konusu ekteki şartları taşıması gerekir.
Gümrük idarelerince, yukarıdaki
hususlarla birlikte ATA karnesinde (A)’dan (G)’ye kadar olan kutulardaki
bilgilerin doğru olduğunun ve karnenin ithal sayfası (Importation) üzerindeki
“F.Geçici İthalat Beyanı” bölümünün doldurulup, imzalandığının anlaşılması
halinde, karne hamilinden veya temsilcisinden açık tebligat adresinin ve kimlik
bilgilerinin bildirilmesi istenir ve ibraz edilmesini müteakip karnenin
geçerlilik süresi içerisinde olmak kaydıyla tescili yapılır.
b) ATA Karnesinin tescili;
gümrüklerde tutulan deftere usulüne göre kaydı yapılmak, karnenin ithal sayfası
(Importation) ve ithalat koçanı üzerine tescil sıra numarası ve tarihi konulmak
ve eşyanın getiriliş amacı ile Geçici İthalat Sözleşmesi’nin hangi eki
kapsamında ithal edildiği ve eşyanın yeniden ihraç edileceği son günün tarihi,
karnenin geçerlilik tarihini aşmamak üzere ithal sayfasının (H) (b) kutusuna
yazılarak, görevli memur tarafından imzalanmak ve resmi mühürle mühürlenmek
suretiyle yapılır. Ayrıca, tescilden önce giriş gümrük idaresinin adı çıkış
sayfasının H (e) kutusuna kaydedilir. Ancak, bu bilgilerin tescil defteri
yerine gümrük idaresinin bilgisayar kaydına alınması halinde de tescil yapılmış
olur. c) Tescil edilen ATA Karnesi muayene ile görevli memura havale
edilir. d) Kendisine
havale verilen ATA Karnesini alan muayene ile görevli memur, karnede kayıtlı
eşya ile geçici ithali talep edilen eşyanın birbirine uygunluğunu inceler.
Ayrıca eşyanın yurt dışına çıkışı sırasında hiçbir anlaşmazlığa yer verilmemesi
açısından, eşyanın ayniyetini tespite yarayacak ayrıntılarını, varsa özel seri
numaralarını ve diğer ayırt edici alametlerini bir tutanağa bağlamak suretiyle
tespit eder. Eşyanın yurtta kalma
süresi sonu ile geçici ithali yapılan eşyaya ilişkin ilgili gümrük idaresince
yapılacak denetimlerin daha sağlıklı olması için eşyanın tahsis yeri ve tahsis
amacı açıkça belirtilir. e) Muayene ile görevli memur tarafından
düzenlenen ayniyet tespit tutanağının bir örneği çıkış işlemlerine esas olmak
üzere ATA Karnesinin çıkış parçasına eklenir. f) Yapılan bu işlemlerden
sonra ATA Karnesinin ilgili bölümlerine meşruhat verilir, mühür ve imza tatbik
edildikten sonra ithal sayfası koparılır ve ATA Karnesi kapsamı eşyanın
gümrüklü sahadan ayrılmasına izin verilir. Karne kapsamı eşyanın yurda geçici
ithali nedeniyle ayrıca karne sahiplerinin pasaportlarına özel işaretler
konulmasına gerek yoktur. g) Memurlar tarafından görevli oldukları süre
içerisinde işlem gördükten sonra koparılarak biriktirilen ATA Karnesi ithal
sayfaları nöbet sonunda imza karşılığı ilgili servise teslim edilir. h)
Karnenin ithal sayfaları yasal takiplerde kullanılmak üzere muhafaza edilir (ATA
Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 4.maddesi).
ATA Karnesi İşlemleri BİLGE Sistemi
Üzerinde Aşağıda Belirtildiği Şekilde Yapılır: 1) ATA Karnelerinin
tescil ve takip işlemleri BİLGE sistemi Detaylı Beyan modülü üzerinde ilgili
Gümrük İdaresinde görevli memur tarafından 5800, 2600, 3158 ve 6326 rejim
kodları seçilerek açılacak olan zorunlu bilgileri azaltılmış beyanlara
işlenerek yapılır.
2) ATA Karnelerinin "Ekli Listelerinde" yer alan eşyaya
ilişkin bilgiler, bir örneği ekte yer alan "excel dosyası" formatında
mükellef tarafından ilgili Gümrük İdaresine teslim edilir.
3) ATA Karnelerine ilişkin muayene işlemlerini yapacak olan
memurlar BİLGE sistemi Gümrük Referans Verileri ekranı üzerinde
görevlendirilir.
4) ATA Karnesi muhteviyatı eşyaya ilişkin ayniyet bilgilerinin yer
alacağı excel dosyaları, muayene kontrol ekranı üzerinde oluşturulan ayniyet
tespit tutanağı alanına, eşyanın muayenesini müteakip yüklenerek, eşyaya
ilişkin satır bilgileri oluşturulur.
5) Herhangi bir Gümrük İdaresinden geçici ithali/ihracı yapılan ATA
Karnesi muhteviyatı eşyanın yeniden ithal/ihraç işlemleri farklı bir Gümrük
İdaresince BİLGE sistemi üzerinden yapılabilir.
6) ATA Karnesi muhteviyatı eşyanın yolcu beraberi kişisel eşya
olması ve mükellef tarafından excel dosyası düzenlenmemiş olması durumunda ise,
ilgili muayene memurlarınca muayene kontrol ekranında yer alan ayniyet tespit
tutanağına manuel olarak satır eklenebilecektir.
Bu kapsamda 02.04.2018
tarihi itibariyle ATA Karnesi işlemlerinin, http://risk.tb.gov.tr/ web adresinde yer alan ATA Karnesi İşlemleri Kılavuzu ve standart excel dosyasında belirtilen hususlar çerçevesinde BİLGE sistemi
üzerinden yapılması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 16.03.2018 tarih ve 32767322
sayılı yazısı).
BİLGE sistemi "TCGB
Sorgulamalar" programı üzerinde elektronik ortamda takibi yapılan ATA
Karnelerinin sorgulanabileceği bir modül oluşturulmuş olup, söz konusu modüle
Gümrük Müdür, Gümrük Müdür Yrd., Muayene Memuru ve İrtibat Servisi profilleri
üzerinden ulaşılarak sorgulama yapılması mümkün hale getirilmiştir.
Gerektiğinde, TCGB Sorgulamalar > Beyanname Sorgulama İşlemleri > ATA
Karnesi Sorgulama İşlemleri menüsü sırasıyla takip edilerek aşağıda belirtilen
sorgulamalar gerçekleştirilebilecektir; 1)
"ATA Karnesi No" alanında ATA Karnesini veren kuruluş tarafından
verilen numara ile (Ör: TR-00001) sorgulama yapılması halinde; söz konusu ATA
Karnesi için gümrük idarelerince verilen tüm tescil numaraları, alınan
tescillere ilişkin statü bilgileri, karne için gümrük idaresince verilen rejim
bitiş tarihi, rejim kodları, ATA Karnesi kalem ekranındaki toplam miktar ve bu
toplam miktarın ne kadarının açıldığı bilgileri görülebilecektir. 2) "ATA Karnesi No" ile
sorgulama alanında ilgili gümrük idaresinin gümrük koduna bağlı olmaksızın,
ilgili ATA Karnesine hangi gümrüklerden işlem yapıldığı tüm gümrük idarelerince
sorgulanabilir. Bu sayede ilk giriş/çıkış yerinden farklı bir gümrük
idaresinden giriş/çıkış yapan ATA Karnelerine ilişkin bilgiler tüm gümrük
idarelerinden görülebilecektir. 3)
Sorgulama ekranının 2.sekmesinde ise; rejim kodları (5800- yabancı ATA
Karnelerinin ülkemize geçici ithalinde girilecek rejim kodu ve 2600 - Türk ATA
Karnelerinin ülkemizden geçici ihracı için sistemde girilen rejim kodu) ile
tarih aralığı belirlenerek sorgulama yapılabilmesi mümkün olup, sorgulama
aralığı 1 ayı geçmeyecek şekilde belirlenmelidir. 4) Rejim kodu ile sorgulama sonucunda elde edilen 5800 veya 2600'lı
beyanlardan herhangi biri seçildiğinde ise ekranın alt bölmesinde söz konusu
beyandan TCGB açma yapan tüm beyanlar sıralanacak olup, sorgu sonuçları excele
akatarılabilecektir. 5) Sorgulama
ekranın 3.sekmesinde yer alan "Tüm ATA Karneleri" seçeneğinde ise;
"Süresi Dolduğu halde yeniden ithali/ihracı gerçekleşmeyen ATA
Karneleri" seçeneği ile; ilgili gümrük idaresi koduna bağlı olarak, 1 ayı
geçmeyecek şekilde periyotlar belirlenerek sorgulama yapılabilecek olup; söz
konusu alanda ilgili gümrük idaresince verilen rejim bitiş tarihi içerisinde
yeniden ithali veya yeniden ihracı gerçekleşmeyen ATA karneleri sistemde
sıralanacaktır.
- "Tüm ATA Karneleri"
seçeneğinin seçilmesi halinde ise; ilgili gümrük idaresince tescil edilen tüm
ATA Karnelerine ilişkin bilgilere ulaşılıp, bahse konu bilgilerin Excel
ortamına aktarılması mümkündür. (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 01.08.2018 tarih ve 36197599 sayılı yazısı).
Gümrük
İdarelerince; Öncelikle,
ATA Karnesini veren kuruluş ve Karne hamili tarafından doldurulması gereken
kısımların usulüne uygun doldurulduğunun, gerekli imza ve mühürlerin tatbik
edildiğinin, eşya listesine ilave yapılmasının önlenmesi bakımından kapağın
arka sayfasındaki genel listenin Karne’yi veren kuruluş tarafından kapatılarak
mühürlenmiş, hareket gümrük idaresi tarafından da ayniyet tespitinin yapılarak
tasdik edilmiş olduğunun kontrol edilmesi önem arz etmektedir.
- ATA
Karnesi’nin, Karne’yi veren kuruluş tarafından onaylanan eşya dışında
kullanılması söz konusu olmadığından, “kapak” sayfasının arkasındaki “genel
liste”ye eşya ilavesi ve burada belirtilen eşyanın değiştirilmesi mümkün
değildir. Karne’nin dört defa geçici ithalatta, dört defa da geçici ithali
yapılan eşyanın yeniden ihracatında kullanılması mümkündür. Bu çerçevede kısım
kısım geçici ithal edilen eşyanın takibi, işlemlerin aynı gümrük idaresinden
yapılması ile mümkün olabileceğinden, bu kapsamdaki geçici ithalatların aynı
gümrük idaresinden yapılması zorunludur. Dört defa yapılabilecek geçici ithalat
işleminde her defasında “ithalat” sayfası ve “ithalat” dip koçanı, dört defa
yapılabilecek yeniden ihracat işleminde ise, her defasında “yeniden ihracat”
sayfası ve “yeniden ihracat” dip koçanı kullanılmalıdır.
- Geçici ithali
yapılacak eşya için Karne hamili tarafından “ithalat” sayfasının “F” kutusunda,
gümrük idaresince de “ithalat” dip koçanının 1 nolu satırında, kapak sayfasının
arkasındaki genel listede yer alan eşyanın sıra numarası ile birlikte tek tek
belirtilip belirtilmediğinin kontrol edilmesi, kalan boşluğun kapatılması,
ayniyet tespitinin yapılması, ayrıca, ithalat sayfasının Karne’den kopartılarak
saklanması, -Söz konusu eşyanın
yeniden ihracatında ise, Karne hamili tarafından “yeniden ihracat” sayfasının
“F” kutusunda, gümrük idaresince de “yeniden ihracat” dip koçanının 1 nolu
satırında, kapak sayfasının arkasındaki genel listede belirtilen sıra numarası
ile birlikte tek tek belirtilip belirtilmediğinin kontrol edilmesi, kalan
boşluğun kapatılması, ayniyet tespitinin yapılması, ayrıca, yeniden ihracat
sayfasının Karne’den kopartılarak geçici ithalatının yapıldığı gümrük idaresine
gönderilmesi gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/26
sayılı Genelgesi).
Rejimin
Sona Ermesi ve Karne Kaydının Kapatılması: 1) ATA Karnesi ile geçici ithali
yapılan eşyanın çıkışının talep edilmesi halinde, çıkış gümrük idaresince ATA
Karnesinin çıkış koçanına ve çıkış sayfasına gerekli meşruhat verilir, mühür ve
imza tatbik edildikten sonra çıkış sayfası koparılır ve ATA Karnesi kapsamı
eşyanın yurt dışına çıkışına izin verilir. Ancak, yurtta kalma süresi
(uzatılmış süreler dahil) aşılarak yurt dışı edilmek üzere çıkış gümrüğüne
getirilen eşya için aşılan süreye bağlı olarak 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 238
ve 241.maddeleri uyarınca alınması gereken cezanın tahsil edildiğinin veya ceza
tutarının teminata bağlandığının ya da eşyanın CIF kıymeti karşılığı dövizin
güvenceye bağlandığının anlaşılması halinde eşyanın yurt dışına çıkarılmasına
müsaade edilir. 2) ATA Karnesinin
çıkış sayfaları işlemi yapan gümrük idaresinde muhafaza edilir. 3) ATA Karnesi kapsamı eşyanın kaza
veya mücbir sebep sonucu ciddi olarak hasar görmesi halinde, geçici ithalat
rejiminin sona ermesi amacıyla, gümrük idaresinin uygun görmesi durumunda eşya;
a) Hasarlı olarak gümrük idaresine
sunulduğu tarihte ödenmesi gereken ithalat vergilerine tabi tutulabilir. b) Geçici ithalat rejiminden yararlanan
şahsın ödemesi gereken ithalat vergilerinden muaf tutularak, Hazine’ye hiçbir
masraf getirmeksizin gümrük idaresine terk edilebilir. c) Masrafı geçici ithalat rejiminden yararlanan şahsa ait olmak
kaydı ile gümrük gözetimi altında imha edilebilir; imhadan sonra geriye kalan
artık ve döküntülerin bunların kaza veya mücbir sebepten sonra gümrük idaresine
sunuldukları durumlarında ve o tarihte ödenmesi gereken ithalat vergilerine
tabi tutulabilir. ATA karnesi kapsamı eşyanın kaza veya mücbir sebep nedeniyle
tümüyle kullanılamaz hale geldiğinin veya tamamen kaybolduğunun 4458 sayılı
Gümrük Kanunu’nun 186.maddesi çerçevesinde kanıtlanması halinde, geçici ithalat
rejimi sona erer ve geçici ithalat rejiminden yararlanan şahıs ithalat
vergilerinden muaf tutulur (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük
Genel Tebliği’nin 5.maddesi).
-
Türk ATA Karneleri kapsamında geçici ihraç edilen eşyaların yeniden ithalat
işlemlerinde, eşyaların genel liste sıra numaralarının yeniden ithalat dip
koçanına yazılması hususunda gerekli özenin gösterilmesi gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 23.11.2017
tarih ve 29798474 sayılı yazısı).
Süre:
1) Ek B1 kapsamında sergi, fuar ve benzeri etkinliklerde
kullanılmak üzere getirilen eşyaya geçici ithal tarihinden itibaren 6 aydan az
olmayacak şekilde yurtta kalma süresi verilir. Ancak, söz konusu
eşyanın başka etkinliklerde de sergileneceğinin veya kullanılacağının
belgelendirilmesi halinde karne geçerlilik süresi kadar yurtta kalma süresi
verilir.
2) Ek B3 kapsamında Konteynerlere, Paletlere, Ambalajlara, Numunelere ve
Ticari Bir İşlemle İlgili Olarak İthal edilen eşyaya 6 aydan az olmayacak
şekilde yurtta kalma süresi verilir.
3) Ek B2 kapsamında Mesleki Malzemeye, Ek B4 kapsamında İmalat Amacıyla
İthal Edilen Eşyaya, Ek B5 kapsamında Eğitsel, Bilimsel Veya Kültürel Amaçlarla
İthal Edilen Eşyaya, Ek B6 kapsamında Yolcu Zati Eşyasına ve Sportif Amaçlarla
İthal Edilen Eşyaya, Ek B7 kapsamında Turistik Tanıtım Malzemelerine, Ek B8
kapsamında Sınır Ticareti Kapsamında İthal Edilen Eşyaya (arazide çalışmaya
mahsus ekipmanlar hariç), Ek B9 kapsamında İnsani Amaçlarla İthal Edilen
Eşyaya, Ek D kapsamında Hayvanlara, Geçici ithal tarihinden itibaren, karne
hamilince daha kısa süre talep edilmemesi halinde karne geçerlilik süresi kadar
yurtta kalma süresi verilir.
Ek B8 kapsamında arazide çalışmaya mahsus ekipmanın, faaliyet sona erer
ermez yurt dışı edilmesi gerektiğinden, karne hamilinin talep ettiği süre kadar
yurtta kalma süresi verilir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük
Genel Tebliği’nin 6.maddesi).
-
Gümrük idarelerince gerekli kontrollerin dikkatlice yapılarak geçerlilik süresi dolmuş,
bilgileri eksik ATA karnelerinin kabul edilmemesi, gümrük idaresi mühürünün
mutlaka tatbik edilmesi hususunda özen
gösterilmesi gerekir (Gümrükler Genel
Müdürlüğü’nün 25.09.2019 tarih
ve 47914682 sayılı yazısı).
Süre Uzatımı: ATA Karneleri kapsamında yurda geçici ithali yapılan eşyanın, geçici
ithali sırasında tespit edilen yurtta kalma süresinden daha uzun bir süre
yurtta kalmasının istenilmesi halinde, bir dilekçe ile gümrük idaresine
müracaat edilerek, karnenin geçerlilik süresini geçmemek üzere süre uzatımı
talebinde bulunulması gerekir. Süre uzatımı talebinin yasal süresi içinde
yapıldığının, eşyanın tahsis yerinde tahsis amacına uygun olarak
kullanıldığının ve ilk giriş ayniyetine uygun olarak bulunduğunun anlaşılması
halinde, karne geçerlilik süresini aşmayacak şekilde süre uzatımı yapılır (ATA
Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 7.maddesi).
Karnenin
Yeni Bir Karne İle Değiştirilmesi: ATA Karnesinin geçerlilik süresinden daha uzun bir süre eşyanın geçici
ithalat rejimi altında kullanımının talep edilmesi halinde, mevcut karnenin
süresi uzatılamayacağından, yeni bir ATA Karnesi ile kullanımına devam edilmesi
mümkündür. Bu takdirde; mevcut karnenin geçerlilik süresi içinde karne hamili
mevcut karne ile birlikte karneyi veren kuruluş tarafından yeniden düzenlenen
ATA Karnesini eşyanın bulunduğu yerdeki yetkili gümrük idaresine ibraz eder. Eşyanın
tahsis yerinde tahsis amacına uygun olarak kullanıldığının ve ilk giriş
ayniyetine uygun bulunduğunun ve müracaatın mevcut karnenin geçerlilik süresi
içinde yapıldığının, ibraz edilen yeni ATA Karnesinde kayıtlı eşyanın daha önce
geçici ithali yapılan eşya olduğunun anlaşılması halinde, eski karnenin kaydı
kapatılarak numarası, tarihi ve gerekli diğer bilgiler yeni karneye işlenmek
suretiyle bu Tebliğin 4.maddesinde belirtilen şekilde yeniden geçici ithal
işlemi yapılır (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 8.maddesi).
Rejim
Şartları: Geçici İthalat
Sözleşmesi uyarınca ATA Karnesi ibrazı ile yurda geçici ithaline izin verilen
eşyanın tahsis yerinde, tahsis amacına ve ilk giriş ayniyetine uygun olarak
karne hamili tarafından kullanılması ve karnede belirtilen süre içerisinde yurt
dışı edilmesi veya gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi
tutulması zorunludur. Bu hususun takibi için, giriş gümrük idaresi
tarafından her ayın ilk iş günü kayıtların kontrolü yapılarak, yurtta kalma
süresi sona eren ancak yurtta kalma süresi tamamlandıktan 20 (yirmi) gün
geçtiği halde işlemleri tamamlanmamış olan karne kapsamı eşya için gümrük
vergileri ve ithalatta alınan diğer vergilerin tahsili için Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 8
ve 9 uncu maddeleri hükümleri göz önünde bulundurularak, bu Tebliğin 10
uncu maddesinde belirtilen işlemler yapılır (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri
Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 9.maddesi).
Rejim
Şartlarının İhlali ve Ceza Uygulaması: Giriş gümrük idareleri
tarafından ATA Karnesi kapsamı eşyanın geçici ithali esnasında BİLGE Sisteminde ve karne üzerinde belirtilen yurtta kalma
süresi içerisinde, süre uzatımı talebinde bulunulup bulunulmadığı veya yeniden
ihraç edilip edilmediği ya da gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma
tabi tutulup tutulmadığı araştırılır. Yapılan araştırma neticesinde karnede belirtilen şartların yerine
getirilmediğinin anlaşılması halinde, aşağıda belirtilen şekilde işlem yapılır:
a) ATA Karnesi ile yurda geçici olarak ithal edilmesine karşın karnede belirtilen yurtta kalma süresi
içinde yurt dışı edilmediği veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma
tabi tutulmadığı anlaşılan eşya için, Geçici
Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 8/4 üncü maddesi uyarınca kefil
kuruluşa, karnenin geçerlilik süresinin bitim tarihinden itibaren 1 (bir) yıl
içerisinde tebligat yapılması
gerekir. b) İlgili gümrük
idaresince, Geçici İthalat Sözleşmesinin Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 8.maddesi uyarınca kefil kuruluşun ödemekle sorumlu
olduğu tutar hesaplanır. Bu tutar, gümrük vergileri ve ithalatta alınan diğer
vergiler (ithal vergi ve resimleri) toplamının % 10 fazlasını aşamaz. Karnenin geçerlilik
süresinin bitim tarihinden itibaren 1 (bir) yıl içinde kefil kuruluşa (Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği) bu Tebliğin 2 No.lu ekinde yer alan örneğe uygun
yapılan tebligatta, eşyanın kanuni yurtta kalma süresi içerisinde yeniden ihraç
edildiğine veya ATA Karnesinin usulüne uygun olarak diğer bir surette
mükellefiyetten ibra olunduğuna dair delil vermek hususunda talep tarihinden
itibaren Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 9/1-a maddesi
uyarınca 6 (altı) aylık süre tanınır. c) Bu deliller talep
tarihinden itibaren tanınan 6 (altı) aylık süre içinde verilmezse, teminat
veren kurum, gümrük vergileri ile
ithalatta alınan diğer vergileri süresinin bitiminden itibaren en geç 7
(yedi) gün içinde tebligatta bulunan gümrük idaresine derhal öder ya da teminat
olarak yatırır. d) Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın
9/1-c maddesi uyarınca, gümrük vergileri ile ithalatta alınan diğer vergilerin teminata
bağlandığı veya ödendiği tarihten itibaren 3 (üç) ay içinde delil verilmesi
halinde, teminat olarak yatırılan veya ödenen tutar iade edilir. Aksi takdirde
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 56.maddesi
çerçevesinde işlem yapılır. e) Gümrük
idaresi, (b) ve (d) bentlerinde kefil kuruluşa tanınan süre içinde ödenmeyen gümrük vergileri ile ithalatta alınan diğer
vergiler ile % 10 fazlasını sürelerin bitim tarihinden itibaren (6 ay +
7 gün) en geç 7 (yedi) gün içinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanunun 54 ve müteakip maddeleri uyarınca kefil kuruluştan (Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği), Gümrük Kanunu’nun 207/b ve 238.maddelerine göre alınması
gereken para cezası tutarı ile faizi ise karne
hamilinden tahsil etmek üzere gerekli işlemleri yapar (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri
Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 10.maddesi).
Yurt
Dışında Yerleşik Karne Hamiline Yapılacak Tebligatlar: ATA Karnesi ile
yurda geçici ithali yapılan ve yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmemesi
nedeniyle karne hamili hakkında Gümrük Kanunu’nun 207/b ve 238.maddeleri uyarınca işlem yapılan eşya için tahakkuk
ettirilen ceza tutarının tahsili amacıyla 184 no.lu form ile Tebliğin 3 nolu
ekinde yer alan örneğine uygun olarak (karne hamilinin tabi olduğu ülkenin
resmi diline uygun olarak) düzenlenen ceza kararının 7201 sayılı Tebligat
Kanunu’nun 25.maddesine istinaden Dışişleri Bakanlığı aracılığı ile yurt
dışında yerleşik muhatabına tebliğ edilebilmesi için söz konusu tebligat
evraklarının Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne gönderilmesi gerekir. Ancak, tahakkuk
ettirilen amme alacağının çeşitli nedenlerle muhatabına tebliğ edilememesi veya
tebliğ edilmesine karşın ödenmemesi durumunda söz konusu meblağın tahsili için
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 54.maddesinde
yazılı hallerin mevcudiyeti halinde bu usullerden birinin uygulanmasına
tevessül edilir. Mümkün değil ise yurt dışında yerleşik ödeme emri muhataplarının
kimliklerinin sınır kapılarına bildirilmesi suretiyle yeniden Türkiye’ye
geldiklerinde amme alacağının tahsil edilmesi şeklinde işlem tesis edilir (ATA
Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 11.maddesi).
Çıkış
Sayılan Haller: ATA Karnesi ile “Geçici İthalat Rejimi” uyarınca
yurda geçici ithali yapılan eşyanın karnenin geçerlilik süresi içerisinde yurt
dışı edilmesi esastır. Ancak, eşyanın yurt dışı edilmesinden vazgeçilerek,
serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması veya çıkış hükmünde geçici
depolama yeri veya antrepoya konulması ya da Hazine’ye herhangi bir külfet
getirmeksizin resmi makamların nezareti altında imha edilmesi çıkış
hükmündedir. Ayrıca, ATA Karnesi ile yurda geçici ithali yapılan eşyanın ihraç
edildiği tasdikli çıkış koçanı ile tevsik edilemiyorsa, Geçici Kabul Belgelerine İlişkin EK A’nın 10/2-a maddesi uyarınca;
a) İthalata veya eşyanın yeniden
ithaline dair diğer bir akit tarafın gümrük makamlarınca, ATA Karnesinde
verilen bilgilere veya eşyanın yeniden
ithalinde karneden koparılan varaka üzerinde bulunan bilgilere dayanılarak
verilen, teyit edilebilen bir ithalat
veya yeniden ithalata ait olan ve yeniden ihracattan sonraki bir tarihi taşıyan
belgeyi, b) Eşyanın yurt dışında bulunduğunu doğrulayan diğer
herhangi bir geçerli belgeyi, eşyanın ihraç edildiğine dair belge olarak kabul
edebilir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin
12.maddesi).
ATA
Karnesi Kayıtlarının Kapatılması: ATA Karnesi ile yurda geçici
ithaline izin verilen eşyanın, geçici ithalat rejimi şartlarının yerine
getirilmesi suretiyle yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmesi veya bu
Tebliğin 8 ve 12.maddelerinde belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi
tutulması halinde, geçici ithal
kayıtları kapatılır. Ayrıca, (…)ATA Karnesi kayıtlarının, çeşitli nedenlerle
takibat sonucunda kapatılması halinde, kapatma teyitlerinin Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği’ne en kısa sürede gönderilmesi gerekir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri
Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 13.maddesi).
- Bilindiği üzere, 7/4/2004 tarihli
25426 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 5108 sayılı Geçici İthalat
Sözleşmesinin Onaylanmasına Dair Kanun ile İstanbul Sözleşmesi adıyla anılan
Geçici İthalat Sözleşmesinin çekincelerle birlikte onaylanması uygun
bulunmuştur. Sözleşmenin Ek A’sı ile geçici kabul belgeleri, Ek B-D'si ile
geçici ithalat rejimi kapsamı eşya ve Ek E'si ile ithalat vergi ve
resimlerinden kısmi muafiyetle ithal edilen eşya düzenlenmiştir. Sözleşmenin
Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A'sının 2.maddesi ile geçici olarak ithal
edilen eşya için (taşıma araçları dahil) ulusal gümrük belgeleri yerine ve
teminatı olmak üzere geçici ithalat belgelerinin (ATA Karnesi ve CPD Karnesi)
kabul edilmesi öngörülmüştür. 21/3/2005 tarihli 25762 sayılı Resmi Gazete'de
yayınlanan 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliğinde (Geçici İthalat) Geçici İthalat
Sözleşmesi ve Ekleri kapsamında Türkiye'ye ATA Karneleri ile geçici olarak
ithal edilebilecek eşyaya ilişkin bilgilere yer verilmiş ve ATA Karnelerine gümrük
idarelerince yapılacak işlemler belirlenmiştir. Tebliğin 3 üncü maddesi ile
Geçici İthalat Sözleşmesinin maddede sayılan 10 adet ekinde belirtilen eşya
için Sözleşmenin Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A'sına uygun olarak
düzenlenmiş olan ATA Karnesinin kabul edileceği belirtilmiştir.
- 4 seri nolu
Gümrük Genel Tebliğinin (Geçici İthalat) 3 üncü maddesinde Geçici İthalat
Sözleşmesinin Ek E'si sayılmamış olmakla birlikte Sözleşmenin Geçici Kabul
Belgelerine İlişkin Ek A'sının 2 nci maddesine istinaden kısmi muafiyet
suretiyle geçici ithalatta gümrük beyannamesi olarak ATA Karnesinin kabul
edilmesi ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 133.maddesi uyarınca her ay için
ithalat vergilerinin % 3'ünün tahsili ile bakiye tutar için de ATA Karnesinin
teminat olarak kabulü uygun bulunmuştur (Gümrükler
Genel Müdürlüğü’nün 2012/11 Sayılı Genelgesi).
Örnek: Geçici İthalat Sözleşmesi’nin Ek E'sinde yer alan bir eşyanın, Sözleşmenin Geçici Kabul
Belgelerine İlişkin Ek A'sının 2.maddesine istinaden kısmi muafiyet suretiyle
geçici ithal edilmek istenmesi durumunda ATA Karnesi gümrük beyannamesi olarak kabul
edilir ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 133.maddesi uyarınca her ay için ithalat
vergilerinin % 3'ü tahsil edilir, geriye kalan vergiler içinse yine ATA Karnesi teminat olarak kabul edilir.
- Bu bağlamda, söz konusu ithal
eşyası için Almanya’daki X firmasına 10.000-$ kira bedeli ödendiğini
varsayarsak, ödenen
10.000-USD, X firması için menkul/gayrimenkul kazancı olduğu için dar
mükellefiyet kapsamında sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesi ve muhtasar
beyanname ile ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak % 18 KDV ile % 10
stopaj ödenmesi gerekir (Türkiye – Almanya arasında Çifte Vergilendirmeyi
Önleme Anlaşması gereği Gayri Maddi haklarda ve gayrimaddi kazançlarda vergi
oranı % 10 olduğu için).
SONUÇ
Geçici İthalat Sözleşmesi uyarınca ATA Karnesi
ibrazı ile yurda geçici ithaline izin verilen eşyanın tahsis yerinde, tahsis
amacına ve ilk giriş ayniyetine uygun olarak karne hamili tarafından
kullanılması ve karnede belirtilen süre içerisinde yurt dışı edilmesi veya
gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması zorunludur. Bu hususun
takibi için, giriş gümrük idaresi tarafından her ayın ilk iş günü kayıtların
kontrolü yapılarak, yurtta kalma süresi sona eren ancak yurtta kalma süresi tamamlandıktan
20 (yirmi) gün geçtiği halde işlemleri tamamlanmamış olan karne kapsamı eşya
için gümrük vergileri ve ithalatta alınan diğer vergilerin tahsili için Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 8
ve 9.maddeleri hükümleri göz önünde bulundurularak, bu Tebliğin 10.maddesinde
belirtilen işlemler yapılır.
ATA Karneleri kapsamında yurda geçici ithali yapılan
eşyanın, geçici ithali sırasında tespit edilen yurtta kalma süresinden daha
uzun bir süre yurtta kalmasının istenilmesi halinde, bir dilekçe ile gümrük
idaresine müracaat edilerek, karnenin geçerlilik süresini geçmemek üzere süre
uzatımı talebinde bulunulması gerekir. Süre uzatımı talebinin yasal süresi
içinde yapıldığının, eşyanın tahsis yerinde tahsis amacına uygun olarak
kullanıldığının ve ilk giriş ayniyetine uygun olarak bulunduğunun anlaşılması
halinde, karne geçerlilik süresini aşmayacak şekilde süre uzatımı yapılır.
Kerim ÇOBAN
Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
KAYNAKÇA:
· 4458
sayılı Gümrük Kanunu.
· Gümrük
Yönetmeliği.
· 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması Hakkında
2009/15481 Sayılı Karar.
· ATA
Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği.
· Gümrükler
Genel Müdürlüğü’nün 2011/26, 2012/11 Sayılı Genelgeleri.