Dâhilde
işleme rejimi; rejimin kurallarını belirleyen kanun, yönetmelik ve Tebliğlere
halel getirmeyecek şekilde, hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile
değişmemiş eşyanın üretici tarafından imalatta kullanılması ve ilgili
eşyalardan üretilen ürünün, bu kurallara uygun olarak yurt dışı edilmesine
olanak sağlayan bir rejimdir.
Üreticiler
dahilde işleme rejiminin sağladığı avantajlara istinaden hammadde girişlerinde
ödeyecekleri gümrük vergilerini mevzuatın belirlediği belirli şartlar altında
teminat altına almak veya vergilerin ödenmesi ve ihracat taahhüdünün
gerçekleştirilmesinden sonra geri almak suretiyle kendilerine finansal bir
kredibilite sağlamaktadırlar.
Konumuzun
çıkış noktası olarak; Dâhilde işleme rejimi vergisel bir avantaj sağlıyorsa, bu
avantaj haksız bir kazanca yol açabilecek ve aynı ürünü üreten diğer imalatçılara
karşı haksız rekabet doğurabilecektir.
Üreticilerin
dâhilde işleme rejimine ait tüm yükümlülüklerini yerine getirdiğini
varsaydığımız bir durumda, “yani,
ithal edilen hammaddeye karşılık gelen ihracatın eksiksiz yapıldığı, ikincil
ürünlere ait beyanın verildiği, gerekli durumlarda telefi edici verginin
ödendiği işlemler ile rejimin sonlandırılması” rejimin kapatma
başvurusu aşamasını başlatacaktır.
Rejimin kapatılması
MADDE 324 - (1) İthal veya geçici ihraç eşyasının bir izin belgesi
kapsamında iki veya daha fazla beyannameye konu olmaları durumunda, haksız
vergi avantajına yol açılmayacak şekilde;
a) Şartlı muafiyet sisteminde, eşyanın veya ürünlerin gümrükçe onaylanmış
yeni bir işlem veya kullanım için tahsisi, ilk önce yapılan beyan kapsamındaki
ithal eşyası için rejimin kapatılmasına sayılır.
Gümrük
Yönetmeliğinin 324. Maddesi, rejimin kapatılması ile ilgili bizlere iki kuralın
şart olduğunu anlatmaktadır.
1. Kural, dâhilde işleme rejimi, belge
sahibi firmaya “haksız vergi avantajı”
sağlamamalıdır.
2. Kural , “ilk önce yapılan beyan
kapsamındaki ithal eşyası için rejimin kapatılmasına sayılır” (Muhasebe
kayıt karşılığı FIFO yöntemi-ilk giren ilk çıkar)
Buna
bir örnek ile açıklayacak olursak,
Belge
sahibi firmanın yaptığı ithalat ve ihracatlar tarih sırasına göre aşağıdadır.
İthalatlar;
1. İthalat / Menşe Çin / %6.20 GV / Ürün Birim Fiyatı 5 $ / kg /
İthal Tarihi 01.01
2. İthalat / Menşe Vietnam / %3,20
GV / Ürün Birim Fiyatı 4 $ / kg / İthal Tarihi 02.02
İhracatlar;
1. İhracat / Almanya
/ TEV %3,20 / Kullanılan hammadde 2. İthalat / ödenecek TEV 3,20*4 $ = 13 cent
2. İhracat / Azerbaycan / 3.
Ülke-TEV söz konusu değil / Kullanılan hammadde 1. İthalat
Örnekte
açıklamaya çalıştığımız üzere, üretici firmalar her ne kadar ithal ürününü
ihracatta hammadde olarak kullanıp ihracat taahhüdünü yerine getirmiş olsa dahi,
İthalat beyannamelerini seçimli kullanarak
“1.Sıra/İhracat-Gümrük Birliği ve STA ülkelerine yapılan ihracat işlemleri için düşük gümrük
vergili veya düşük kıymetli ithal beyannamesinin seçimi” haksız vergi
avantajına yol açmış ve FIFO yöntemi terkedilmiştir.
Bu
durumda belge sahibi firmalar belge kapama esnasında “dâhilde işleme tedbirlerine uyulmaması veya dâhilde işleme
rejiminde sağlanan hakların kötüye kullanımı” cezai müeyyidesi ile
karşılaşabilecektir.
Serkan ASLAN
