ÖZET
Türkiye,
mevcut ekonomisini geliştirmek, yatırımları ve istihdamı artırmak, işsizliği
azaltmak için çeşitli ekonomik tedbirler uygulamaktadır. Bu bağlamda, belirli
özellik ve şartları taşıyan eşyanın, örneğin: “Eski, Kullanılmış ve/veya Yenileştirilmiş
Eşya/Makine ile İşyeri Nakli Suretiyle Sermaye Malları ve Diğer Malzemelerin” bir
kısmının izin alınmadan doğrudan, bir kısmının ise ilgili kurum ve
bakanlıklardan izin alınarak Türkiye’ye İthali mümkün kılınmıştır.
Eski,
kullanılmış ve/veya yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla
dayanıklılığını yitirmiş) malların ithaline ilişkin mevzuat düzenlemeleri:
31.12.1995 tarihli, 22510 sayılı mükerrer Resmi Gazetede yayınlanan 95/7606
sayılı İthalat Rejim Kararı’nın 2 ve 7.maddeleri ile “Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliğ”de (Tebliğin 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11,
12, 13.maddelerinde) ayrıntılı şekilde belirtilmiştir.
- Eski,
kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla
dayanıklılığını yitirmiş) malların ithali izne tabidir.
Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği eki (Ek-1)’de yer alan listede GTİP’leri belirtilen kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyanın; a) Karşısında birim Cif kıymeti belirtilmeyenlerin, b)
Karşısında gösterilen birim Cif kıymetine eşit veya daha yüksek birim Cif
kıymete (Diğer yurt dışı giderler kalemi dâhil) haiz olanların, c) Yatırım
teşvik belgesi kapsamında olanlarının karşısında gösterilen birim Cif kıymetine
bakılmaksızın, serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında yapılan ithalatına,
İthalat Rejimi Kararının 2’inci ve 7’inci maddeleri çerçevesinde izin verilir.
Bu eşyaların ithalinde izin belgesi aranmaz.
Anahtar kelimeler: Kullanılmış makine ve teçhizat, yenileştirilmiş
eşya, defolu ve yatık mallar, işyeri nakli,…
GİRİŞ
95/7606
sayılı İthalat Rejim Kararı’nın 2 ve 7.maddelerinden hareketle, hali hazırdaki
ilgili gümrük mevzuatına göre; Eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu)
ve yatık (zamanla dayanıklılığını yitirmiş) malların Türkiye’ye ithali, izne
tabidir.
- Türkiye Gümrük Bölgesi dışında sürdürülen
ekonomik bir faaliyetin kesin olarak sona erdirilerek, Türkiye Gümrük Bölgesine
nakledilen sermaye malı ve diğer malzeme (gerekli şartları taşıması koşuluyla)
muafen serbest dolaşıma sokulur.
- 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 28.maddesinin
b fıkrasına göre; İthal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatından ayırt
edilebilmeleri koşuluyla sınai tesis, makine, teçhizat, kalıp gibi, ithal
eşyası için ithalattan sonra yapılan inşa, kurma/kurulum, montaj, bakım (onarım)
veya teknik yardıma ilişkin giderler, gümrük kıymetine dahil edilmez.
İthalat Rejimi Kararının 2 ve 7.maddeleri
çerçevesinde verilen izin belgesi altı ay geçerlidir (Altı aylık süre içinde
ilgili eşyanın ithalinin gerçekleştirilmesi gerekir). İzin belgesi üçüncü
kişilere devredilemez.
Bakanlık (Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı), sektörel kısıtlamaları göz
önüne alarak; a) İthalat Rejimi Kararı uyarınca ithali mümkün olan kullanılmış veya
yenileştirilmiş makine ve teçhizat (karayolu nakil vasıtaları hariç) ile
İthalat Rejimi Kararının 7.maddesi uyarınca ithaline izin verilen makine ve
teçhizatın teşvik belgesi kapsamına alınmasını, b) Kullanılmış komple tesisin
proje bazında yapılacak değerlendirme sonucunda ithalini, uygun görebilir. Baskı, basım, matbaa, tekstil, hazır giyim
ve konfeksiyon yatırımlarına yönelik teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış
veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat ithal edilemez.
Belge, bilgi ve/veya beyanların gerçeğe
aykırı olduğu veya izin belgesinin üçüncü kişilere devredildiğinin tespit
edilmesi halinde, tespit edilen tarihten itibaren 2 yıl içerisinde başvuru
sahibi ve/veya yetkili temsilcisinin kullanılmış veya yenileştirilmiş eşya
başvurularına izin verilmez.
Aşağıdaki makalemizde; Eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, makine, techizat, kalıp,
fikstür, sermaye malı ve diğer malzemeler ile işyeri nakli suretiyle sermaye malları ve diğer malzemelerin
Türkiye’ye ithaline ilişkin mevzuat hükümleri ile konuya ilişkin kişisel
görüşlerimize yer verilecektir.
I- KULLANILMIŞ VEYA YENİLEŞTİRİLMİŞ EŞYANIN
TÜRKİYE’YE İTHALİ
- Eski,
kullanılmış ve/veya yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla
dayanıklılığını yitirmiş) malların ithaline ilişkin mevzuat düzenlemeleri:
31.12.1995 tarihli, 22510 sayılı mükerrer Resmi Gazetede yayınlanan 95/7606
sayılı İthalat Rejim Kararı’nın 2 ve 7.maddeleri ile “Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliğ”de
(Tebliğin 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11, 12, 13.maddelerinde) ayrıntılı şekilde
belirtilmiştir.
- Eski,
kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla dayanıklılığını
yitirmiş) malların ithali izne tabidir (95/7606
sayılı İthalat Rejim Kararı’nın 7.maddesi).
1-a) Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat
Tebliği’nin 3.maddesine göre; (1) Söz konusu
Tebliğ eki (Ek-1)’de yer alan listede GTİP’leri belirtilen
kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyanın; a) Karşısında birim Cif kıymeti belirtilmeyenlerin, b)
Karşısında gösterilen birim Cif kıymetine eşit veya daha yüksek birim Cif
kıymete (Diğer yurt dışı giderler kalemi dâhil) haiz olanların, c) Yatırım
teşvik belgesi kapsamında olanlarının karşısında gösterilen birim Cif kıymetine
bakılmaksızın, serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında yapılan ithalatına,
İthalat Rejimi Kararının 2’inci ve 7’inci maddeleri çerçevesinde izin verilir.
Bu eşyaların ithalinde izin belgesi aranmaz. (2) Bahse konu Tebliğ eki (Ek-1)’de yer alan listede GTİP’leri
belirtilen kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyanın; a) Yatırım teşvik belgesi
kapsamında olmayanların karşısında gösterilen birim Cif kıymetinden (diğer yurt
dışı giderler kalemi dâhil) daha az (düşük) birim Cif kıymete haiz olanlarla, b)
Belirlenen yaş kriterinin üzerinde (yaşlı-eski) olanların, ithalatına izin
verilmez.
- Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına
İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği eki (Ek-1)’de belirtilen eşyalara;
8479.89.97.90.00, 8480.49.00.00.00, 8480.71.00.00.00 ve 8480.79.00.00.00
GTİP’de yer alan kalıplar ile 9031.80.80.90.00 GTİP’da yer alan ölçme ve
muayene alet, cihaz ve makineleri (fikstür)’ler örnek olarak verilebilir.
Örnek 1: Türkiye’de
faaliyet gösteren A firmasının, Portekiz’de’ mukim B firmasından 8465.95.00.00.00
GTİP’de yer alan 750-kg ağırlığında, delik aşma ve zıvanalama makinasını Cif
teslim 20.000-EUR’ya satın aldığını ve Türkiye’ye ithal etmek istediğini,
eşyalar için A.TR Dolaşım Belgesi ve Menşe Şahadetnamesinin mevcut olduğunu varsayalım.
Söz konusu kullanılmış kalıbın Türkiye’ye ithali için ithalatçı A firmasınca, konuya
ilişkin bilgi ve belgelerle birlikte ilgili gümrük müdürlüğüne başvurulur.
Bahse konu delik aşma ve zıvanalama makinasının, Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği eki
(Ek-1)’de, “İthalinde İzin Belgesi Alınmayacak Eşya Listesi”nde, 8465.95.00.00.00
GTİP’de (CIF<20-$/Brüt Kg - birim kıymet) yer alması, 750-Kg ağırlığı
nedeniyle Cif kıymetinin en az 15.000-$ olması gerekmesine karşın, söz konusu hadde
makinasının kıymetinin alış faturasında Cif teslim 20.000-EUR olması nedeniyle,
ilgili ithalat gümrük müdürlüğünce A.TR Dolaşım Belgesi ve menşe şahadetnamesi
de dikkate alınarak ilgili SDGB’nin tescil tarihindeki Merkez Bankası döviz
satış kuru üzerinden hesaplanacak matrah (gümrük kıymeti) üzerinden % 18 KDV
tahsil edilerek ithalat işlemi gerçekleştirilir. Şayet: Bahse konu hadde
makinası ithalatının, Yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilmesi
halinde ise yukarıda alınan KDV’de alınmaz [3065
sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 13.maddesinin (d) fıkrası, 2012/3305
sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın 10.maddesi ile Yatırım
Teşvikle İlgili 9 Seri Nolu Gümrükler Genel Tebliğinin 6.maddesine göre; Teşvik
belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithalatı ve yerli teslimleri
ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış/alış ve kiralamaları
KDV’den istisnadır].
1-b) Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat
Tebliği’nin 4.maddesine göre; Söz konusu Tebliğ eki (Ek-2)’de yer alan liste kapsamı kullanılmış veya
yenileştirilmiş eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında yapılan ithalatında,
listede belirtilen kurumdan (Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Sivil Havacılık
Genel Müdürlüğü’nden) alınan fiziksel ya da elektronik uygunluk yazısı
aranır. Ek-1’de yer alan eşyanın,
Ek-2’de de yer alması ve birinci fıkrada yer alan uygunluk yazısının ibrazı
halinde ithalatı, birim CIF kıymetine bakılmaksızın gerçekleştirilir.
Örnek 2: Mesela,
9025.90.00.11.00 GTİP’de yer alan kullanılmış veya yenileştirilmiş bir Hidrometrenin
serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında
ithalinin yapılabilmesi için söz konusu eşya “Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş
Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği” eki (Ek-2)’de yer aldığı
için ilgili tebliğ gereği, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü’nden fiziksel ya da elektronik olarak uygunluk yazısı alınması
gerekir.
Örnek 3:
Örneğin, 8414.59.15.00.00 GTİP’de yer alan kullanılmış veya yenileştirilmiş bir
eşyanın (vantilatör veya aspiratör) serbest dolaşıma giriş rejimine tabi
tutulması sırasında, söz konusu eşya “Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya
İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği” ekleri olan (Ek-1) ve
(Ek-2)’de, yani her iki ekte de yer aldığı için (Ek-1)’e göre 8414.59.15.00.00 GTİP’deki
eşyanın birim Cif kıymeti 20-$/Kg’dan aşağı olamaz), ilgili kurumdan alınacak
uygunluk yazısının ilgili gümrük müdürlüğüne ibrazı üzerine, söz konusu eşyanın
ithali, birim Cif kıymet şartına bakılmaksızın, yani bahse konu eşyanın birim
Cif kıymeti 20-$/Kg’dan aşağı olsa dahi Türkiye’ye ithali gerçekleştirilir.
2- Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat
Tebliği’nin 5.maddesine göre; Ek-1’de ve Ek-2’de belirtilmeyen
kullanılmış veya yenileştirilmiş diğer eşya ile Ek-1’de yer almayan ancak
Ek-2’de yer almakla birlikte sivil hava taşıtları veya deniz taşıtlarında
kullanılmaya mahsus olmayan eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında
ithal edilebilmesi için Ticaret Bakanlığı İthalat
Genel Müdürlüğü’nden izin alınması
gerekir. Birinci fıkrada belirtilen eşyanın ithalinde,
Ticaret Bakanlığı’nca “Tek
Pencere Sistemi (TPS)” çerçevesinde elektronik ortamda verilen numaranın gümrük
(serbest dolaşıma giriş) beyannamesinin 44 no’lu hanesine firma tarafından
kaydedilmesi zorunludur. Aksi takdirde eşyanın ithaline izin verilmez.
-
İthalat Rejimi Kararının 2 ve 7.maddeleri çerçevesinde verilen izin belgesi
altı ay geçerlidir (Altı aylık süre içinde ilgili eşyanın ithalinin
gerçekleştirilmesi gerekir). İzin belgesi üçüncü kişilere devredilemez (Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına
İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat
Tebliği’nin 10.maddesi).
Örnek
4: 9405.60.00.00.00 GTİP’da yer alan “Sadece
üzerinde yalnız kara, deniz ve hava haritaları ile atlas bulunan panolar”
isimli kullanılmış eski eşya, İthalat Rejimi Kararı Eki VI Sayılı Listede yer
aldığı için söz konusu eşyanın ithali Ticaret Bakanlığı İthalat Genel
Müdürlüğü’nün iznine tabidir.
3- 2020/9
Sayılı İthalat Tebliği’nin 6.maddesine göre; Mali mükellefiyetleri teminata bağlanmak
suretiyle geçici olarak yurda giren eşyadan; a) Kesin ithalinin talep edildiği tarihte yeni ve kullanılmamış
olanların, bedelleri ödenmek suretiyle kesin ithali (kısıtlayıcı hükümler saklı
kalmak kaydıyla) gümrük idarelerince sonuçlandırılır. b) Yurda girdiği tarihte yeni ve kullanılmamış olanlarının, kesin
ithalinin talep edildiği tarihte kullanılmış veya yenileştirilmiş olması
halinde kesin ithaline İthalat Rejimi Kararı’nın 2 nci ve 7 nci maddeleri
çerçevesinde izin verilir. c) Ek-1
ve Ek-2’de yer alan eşyaların, yurda girdiği tarihte kullanılmış veya
yenileştirilmiş olması halinde kesin ithali bu tebliğin 3’üncü, 4’üncü ve 12’nci
maddeleri çerçevesinde gerçekleştirilir. ç)
(a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan hükümler dışında kalanların, yurda girdiği
tarihte kullanılmış veya yenileştirilmiş olması halinde kesin ithali Ticaret
Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü’nün iznine tabidir.
Bir başka değişle; (a) fıkrası kapsamında yapılan, yeni ve kullanılmamış olanların ithalatı,
normal serbest dolaşıma giriş rejimi hükümlerine göre, (b) fıkrası kapsamında yapılan
(Yurda girdiği tarihte yeni ve kullanılmamış olmalarına karşın), ithalat
sırasında eski ve kullanılmış olanların kesin/kati ithaline İthalat Rejimi
Kararı’nın 2 nci ve 7 nci maddeleri çerçevesinde, (c) fıkrası kapsamında
yapılan yani, Ek-1 ve Ek-2’de yer
alan eşyaların ithali, yurda girdiği tarihte kullanılmış veya yenileştirilmiş
olması halinde kesin ithali 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği’nin 3’üncü, 4’üncü ve 12’nci maddeleri çerçevesinde,
bunlar dışında kalanların ithali ise söz konusu eşyaların yurda girdikleri
tarihte kullanılmış veya yenileştirilmiş olması halinde kesin ithali Ticaret
Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü’nün iznine tabidir.
Not: {Geçici ithalat ve geçici ithalat
rejimine ilişkin geniş açıklamalarımız, ileride yayınlanacak “Geçici İthalat ve
Geçici İthalat Rejiminin Ayrıntılı İncelenmesi” başlıklı makalemizde yer
alacaktır}.
4- Bakanlık (Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı),
sektörel kısıtlamaları göz önüne alarak;
a) İthalat Rejimi Kararı uyarınca
ithali mümkün olan kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat
(karayolu nakil vasıtaları hariç) ile İthalat Rejimi Kararının 7.maddesi
uyarınca ithaline izin verilen makine ve teçhizatın teşvik belgesi kapsamına alınmasını,
b) Kullanılmış komple tesisin proje
bazında yapılacak değerlendirme sonucunda ithalini, uygun görebilir. Baskı, basım, matbaa, tekstil, hazır giyim
ve konfeksiyon yatırımlarına yönelik teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış
veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat ithal edilemez (2012/3305 Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 9.maddesi).
- Kullanılmış veya yenileştirilmiş eşya ithalatına
ilişkin 2020/9 sayılı tebliğ kapsamında yapılan beyan ve
sunulan belgelerin gerçeğe uygunluğundan başvuru sahibi ve/veya yetkili
temsilcisi sorumludur. İlgili belge, bilgi ve beyanların doğruluğuyla, ithal
eşyası ile ilgili olarak ithalat işlemi öncesinde veya sonrasında inceleme
yapmaya ya da yaptırmaya Ticaret Bakanlığı yetkilidir. Belge, bilgi ve/veya
beyanların gerçeğe aykırı olduğu veya izin belgesinin üçüncü kişilere
devredildiğinin tespit edilmesi halinde, tespit edilen tarihten itibaren 2 yıl
içerisinde başvuru sahibi ve/veya yetkili temsilcisinin kullanılmış veya
yenileştirilmiş eşya başvurularına izin verilmez (Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına
İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat
Tebliği’nin 9.maddesi).
- İzin
belgesi, 4458 sayılı Gümrük Kanununun eşyanın gümrük kıymetine ve diğer
hususlara (GTİP tespiti dahil) ilişkin hükümlerinin uygulanmasını engellemez.
Bu Tebliğde belirtilen kıymetler, Gümrük Kanununun eşyanın gümrük kıymetine
ilişkin hükümlerinin uygulanmasına esas teşkil etmez. Gümrük beyannamesinin
tescili sırasında gümrüklerce tespit ve kabul edilen kıymet veya miktarın, başvuruda
kayıtlı kıymet veya miktarı, toplam % 5'ten (% 5 dâhil) daha az bir oranda
aşması ithalatın yapılmasını engellemez (Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği’nin 11.maddesi).
Örnek
5: İthalatçı D firmasının, kullanılmış makine
ithalatı için gerekli izni aldığını (gerekli izne sahip olduğunu), alınan
ithalat iznine göre söz konusu kullanılmış eşyaların kıymetinin 100.000-USD
olduğunu, fakat, ithalat/serbest dolaşıma giriş sırasında ilgili gümrük idaresinin
yaptığı inceleme ve araştırma sonucunda bahse konu eşyaların kıymetinin
105.000-USD olduğunun anlaşıldığını varsayalım. Kıymet farkı % 5’i geçmediği
için söz konusu eşyaların ithalatına izin verilir, ithalat sorunsuz
gerçekleştirilir.
Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol
Sistemi (TAREKS):
Ticaret Bakanlığında kullanılan, ürün güvenliği ve teknik düzenlemeler mevzuatı
uyarınca yapılan denetim, uygunluk ve izin işlemlerinin elektronik ortamda ve
risk esaslı yerine getirilmesi amacıyla oluşturulan web tabanlı uygulamadır.
Diğer bir değişle; Dış Ticarette Risk
Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS): Güvenlik,
kalite ve standartlara uygunluk açısından tüketicimizi ve üreticimizi korumak
amacıyla gerçekleştirilen ithalat ve ihracat denetimlerinin risk esaslı olarak
yapılmasına imkân veren web tabanlı bir yazılımdır.
- Kullanılmış
Veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği’nin 3 ve 4.maddesi ile
6.maddeenin 1.fıkrasının (c) bendinde belirtilen eşyanın ithaliyle ilgili tüm işlemler
TAREKS üzerinden yapılır. Söz konusu Tebliğin 12.maddesinin birinci fıkrasında
belirtilen eşyayı ithal etmek isteyen firmaların, Dış Ticarette Risk Esaslı
Kontrol Sistemi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2011/53) çerçevesinde
TAREKS’te tanımlanması ve firma adına TAREKS’te işlem yapacak en az bir
kullanıcının yetkilendirilmiş olması gerekir. TAREKS üzerinden Cif birim
kıymetlere ilişkin yapılan beyanlar, 4458 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan Cif
birim kıymetlere ilişkin denetim ve kontrollerin yerine geçmez. Tebliğin 12.maddesinin birinci fıkrasında belirtilen
eşyanın ithal edilebileceğine dair Bakanlıkça “Tek Pencere Sistemi (TPS)”
çerçevesinde elektronik ortamda verilen numaranın gümrük beyannamesinin 44
no’lu hanesine firma tarafından kaydedilmesi zorunludur. Aksi takdirde eşyanın
ithaline izin verilmez (Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği’nin 12.maddesi).
- Bu Tebliğ kapsamında
verilen izinler ve uygunluk yazıları, Ürün Güvenliği ve Denetimi mevzuatı ve
diğer mevzuat kapsamında alınması gereken izin ve belgelerin yerine geçmez ve
ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesine engel teşkil
etmez (Kullanılmış Veya
Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat
Tebliği’nin 13.maddesi).
II- YURTDIŞINDA ÜRETİMDE KULLANILAN
KALIPLARIN TÜRKİYE’YE
İTHALİ
İthal
eşyasının yurtdışındaki üretiminde kullanılan, haliyle ithal edildikleri sırada
kullanılmış ve/veya yenileştirilmiş durumda olan kalıp, fikstür ve benzeri
eşyanın Türkiye’ye ithali; Söz
konusu eşyaların ithali, bir önceki “I-
KULLANILMIŞ VEYA YENİLEŞTİRİLMİŞ EŞYANIN TÜRKİYE’YE İTHALİ” başlığı altında
ayrıntıları belirtilen şekilde, 95/7606 sayılı İthalat Rejim Kararı’nın 2 ve
7.maddeleri ile “Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9
Sayılı İthalat Tebliği” hükümleri dikkate alınarak gerçekleştirilmekle beraber,
ithal eşyasının kıymeti açısından bazı özellikler arz etmektedir.
Kişisel
görüşümüz: İthal eşyasının yurtdışındaki üretiminde
kullanılan, haliyle ithal edildikleri sırada kullanılmış ve/veya
yenileştirilmiş durumda olan sermaye malı, üretim hattı, üretim tezgahı,
makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim araçları ve benzeri eşyaların Türkiye’ye
ithali sırasında, söz konusu sermaye malı, üretim hattı, üretim tezgahı,
makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim araçları ve benzeri eşyanın kıymetinin
tamamı veya bir kısmının, daha önce bu sermaye malı, üretim hattı, üretim
tezgahı, makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim araçları ve benzeri ekipmanlar
kullanılarak üretilen ve Türkiye’ye ithal edilen mamul eşyaların ithalatı
sırasında bu eşyaların kıymetine ilave edilerek/dağıtılarak ilgili gümrük
idaresine beyan edilmiş olsalar bile, bu beyanlar dikkate alınmadan, sermaye
malı, üretim hattı, üretim tezgahı, makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim
araçları ve benzeri eşyanın kıymetinde herhangi bir indirime veya mahsuba
gidilmeden;
1-a) Söz konusu sermaye malı, üretim hattı, üretim
tezgahı, makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim araçları ve benzeri eşyanın,
Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat
Tebliği eki (Ek-1)’de yer alan listede G.T.İ.P’leri belirtilen kullanılmış veya
yenileştirilmiş eşyalar arasında yer alması ve Türkiye’ye ithalleri sırasında
karşısında gösterilen birim CIF kıymete eşit veya daha fazla/yüksek birim CIF
kıymetle (diğer yurt dışı giderler kalemi dâhil) beyan edilmeleri koşulu ile,
b) Söz
konusu sermaye malı, üretim hattı, üretim tezgahı, makine, kalıp, fikstür,
çeşitli üretim araçları ve benzeri eşyanın, Yatırım teşvik belgesi kapsamında
ithal edilmeleri durumunda (Bahse konu tebliğ eki, (Ek-1)’de yer almaları
halinde, karşılarında gösterilen birim CIF kıymetlerine bakılmaksızın
(belirtilen birim CIF kıymetlerden daha düşük kıymetlerde olsalar/beyan
edilseler bile),
Türkiye’ye
ithalleri mümkündür.
Örnek
1: 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği eki (Ek-1)’de yer alan
8480.79.00.00.00 GTİP’da “Enjeksiyon veya basınçlı döküm için olmayan kauçuk
veya plastik maddeler için kalıp” isimli eşyanın Türkiye’ye ithali sırasında,
söz konusu kalıbın kıymetinin tamamı veya bir kısmının, daha önce bu kalıp
kullanılarak üretilen ve Türkiye’ye ithal edilen mamul eşyaların ithalatı
sırasında bu eşyaların kıymetine ilave edilerek/dağıtılarak ilgili gümrük
idaresine beyan edilmiş olsa bile, söz konusu kalıbın Türkiye’ye ithali
CIF<15$/Kg’dan aşağı olamaz. Örneğin Kalıbımızın ağırlığı 1.000-Kg olduğunu
varsayarsak, Türkiye’ye ithali sırasında kıymetin 15.000-USD’den aşağı
olmaması, 15.000-USD’den aşağı beyan edilmemesi gerekir. Fakat, söz konusu
kalıbın Yatırım teşvik belgesi kapsamında ithal edilmesi durumunda ise; Birim
CIF kıymetlerine bakılmaksızın (belirtilen birim CIF kıymetten
“CIF<15$/Kg”dan daha düşük örneğin 10.000-USD kıymette beyan edilse bile)
Türkiye’ye ithali mümkündür.
2- Bahse
konu sermaye malı, üretim hattı, üretim tezgahı, makine, kalıp, fikstür,
çeşitli üretim araçları ve benzeri eşyalar, Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş
Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği eki (Ek-1)’de yer alan
listede G.T.İ.P’leri belirtilen kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyalar
arasında yer almalarına karşın, karşılarında
birim CIF kıymetleri belirtilmeyenlerin Türkiye’ye ithalleri sırasında, kıymetlerinin
bir kısmının, daha önce bu sermaye malı, üretim hattı, üretim tezgahı,
makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim araçları ve benzeri eşyalar kullanılarak
üretilen ve Türkiye’ye ithal edilen mamul eşyaların ithalatı sırasında bu
eşyaların kıymetine ilave edilerek ilgili gümrük idaresine beyan edilmiş
olmaları durumunda, geriye kalan kısmı/geriye kalan kıymet tutarı beyan edilmek
suretiyle (bu kıymetin ilgili gümrük müdürlüğünce de uygun bulunması şartıyla),
daha önce tamamının beyan edilmiş olması durumunda ise söz konusu
sermaye malı, üretim hattı, üretim tezgahı, makine, kalıp, fikstür, çeşitli
üretim araçları ve benzeri eşyanın ithal sırasındaki hal ve ahvaline göre
ilgili gümrük müdürlüğünce tespit edilecek kıymet üzerinden, Türkiye’ye ithali
mümkündür.
Örnek
2: 8471.70.80.90.00 GTİP’da yer alan “Tarifenin
başka bir yerinde belirtilmeyen veya yer almayan otomatik bilgi işlem
makinaları…” cinsi eşyadan yurt dışında üretilen mamul malların Türkiye’ye
ithali sırasında, bu makinaların kıymetinin bir kısmı veya tamamı bu
makinalarla üretilip Türkiye’ye ithal edilen mamul ürünlerin ithalatı sırasında
beyan edilmiş olduğunu varsayalım. Böyle bir durumda söz konusu makinanın
Türkiye’ye ithali sırasındaki hal ve ahvaline göre ilgili gümrük müdürlüğünce
uygun görülecek/ gümrük idaresince tespit edilecek kıymet üzerinden, Türkiye’ye
ithali mümkün olacaktır.
3-
Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat
Tebliği eki (Ek-1)’de yer alan sermaye malı, üretim hattı, üretim tezgahı,
makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim araçları ve benzeri eşyanın, (Ek-2)’de
de yer alması ve ilgili uygunluk yazısının ibrazı halinde ithalatı, birim CIF
kıymetine bakılmaksızın, yani daha önce bu sermaye malı, üretim hattı, üretim
tezgahı, makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim araçları ve benzeri eşyalar
kullanılarak üretilen ve Türkiye’ye ithal edilen eşyaların ithalatı sırasında,
bu eşyaların kıymetine ilave edilerek ilgili gümrük idaresine beyan edilmiş
olmaları durumunda geriye kalan kısmı/geriye kalan kıymet tutarı (bu kıymetin
ilgili gümrük müdürlüğünce de uygun bulunması şartıyla), daha önce tamamının
beyan edilmiş olması durumunda ise söz konusu sermaye malı, üretim hattı,
üretim tezgahı, makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim araçları ve benzeri
eşyanın ithal sırasındaki hal ve ahvaline göre ilgili gümrük müdürlüğünce
oluşturulacak üç kişilik bir komisyon tarafından tespit edilecek kıymet
üzerinden Türkiye’ye ithali gerçekleştirilir.
Örnek
3: 8421.20.00.00.00 GTİP’da yer alan “Suyun
arıtılmasına veya filtre edilmesine mahsus olanlar” eşyanın hem 2020/9 Sayılı
İthalat Tebliği eki (Ek-1)’de, hem de (Ek-2)’de yer alması, Ek-1’e göre
kilogram fiyatı= (20$/Kg) aşağı olmamasına rağmen ilgili uygunluk yazısının
ibrazı sebebiyle, kilogram fiyatı= (20$/Kg) olduğuna bakılmaksızın, söz konusu
eşya beyan edilen kıymet üzerinden (beyan edilen kıymetin ilgili gümrük
müdürlüğünce de uygun bulunması şartıyla) Türkiye’ye ithal edilir.
4- Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya
İthalatına İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği eki (Ek-1)’de yer alan sermaye
malı, üretim hattı, üretim tezgahı, makine, kalıp, fikstür, çeşitli üretim
araçları ve benzeri eşyanın; a)
Yatırım teşvik belgesi kapsamında olmayanların karşısında gösterilen birim CIF
kıymetinden (diğer yurt dışı giderler kalemi dâhil) daha az birim CIF kıymete
haiz olanların, b) Belirlenen yaş
kriterinin üzerinde (eski/yaşlı) olanların,
Türkiye’ye ithalatlarına izin verilmez.
Örnek 4: Mesela; 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği eki (Ek-1)’de yer alan
8426.30.00.00.00 GTİP’da “Gemi vinci” isimli eşyanın Türkiye’ye ithali
sırasında birim kıymetinin CIF<15$/Kg’dan aşağı olmaması, ayrıca yaşının da
10 yaşından büyük olmaması (en fazla 10 yıl önce üretilmiş olması) yani TAREKS
referans numarası alınan yıldan (TAREKS referans numarası alınan yıl hariç) en
fazla 10 yıl önce üretilmiş olması kaydıyla Türkiye’ye ithali mümkündür. Birim Cif kıymet ve yaş şartının her ikisini
de aynı anda taşıması gerekir. İki şarttan birisi eksik olursa söz konusu
eşyanın Türkiye’ye ithalatı mümkün değildir.
- İthal
edilmek istenilen eşyaya (kalıp ve fikstürlere) ait faturanın ibraz edilmemesi
veya edilememesi ya da ibraz edilmekle birlikte faturada yazılı fiyatın gerçeği
yansıtıp yansıtmadığı hususunda ilgili gümrük idaresince ciddi şüphelerin
oluşması halinde, eşyanın kıymeti varsa ilgili mümessilinden sorulur.
Mümessilinin bulunmaması veya cevap alınamaması halinde ise ithalatın yapıldığı
Gümrük Müdürlüğünde oluşturulacak üç kişilik bir komisyon tarafından, eşyanın
piyasa fiyatı ve daha önce ithali yapılan aynı veya benzeri eşya için tespit
edilen fiyatlar ve temini mümkün olan diğer veriler de dikkate alınmak
suretiyle ithal eşyasının kıymeti tespit edilir. Ayrıca, söz konusu eşyanın Türkiye'deki
giriş liman veya mahalline kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan nakliye ve
sigorta giderleri de eşyanın gümrük kıymetine ilave edilir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün
2002/18 sayılı Genelgesi).
Not:
Kalıp ve fikstür ithalatına ilişkin çok daha ayrıntılı bilgiye ulaşmak
isteyenler, ileride yayınlanacak “KALIP VE MODİFİKASYON İTHALAININ AYRINTILI
İNCELENMESİ (1), (2) ve (3)” isimli makalemize müracaat edebilirler.
III- İŞYERİ NAKLİ
SURETİYLE SERBEST DOLAŞIMA SOKULAN SERMAYE
MALLARI VE DİĞER MALZEMELERİN TÜRKİYE’YE MUAFEN İTHAL
EDİLMESİ
İşyeri nakli suretiyle serbest dolaşıma sokulan sermaye
malları ve diğer malzemelerin Türkiye’ye muafen ithal edilmesine ilişkin mevzuat hükümleri, 07.10.2009 tarih
ve 27369 sayılı Resmi
Gazetede (R.G.) yayınlanan 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin
Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar’ın 80 ilâ 83.maddeleri ile
06.06.2017 tarih ve 30088 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2 Seri Nolu Gümrük
Muafiyeti Tebliği’nin 25 ilâ 28.maddelerinde düzenlenmiş olup;
- Türkiye Gümrük Bölgesi dışında sürdürülen ekonomik bir faaliyetin kesin
olarak sona erdirilerek, Türkiye Gümrük Bölgesine nakli dolayısıyla serbest
dolaşıma sokulan sermaye malı ve diğer malzemeye (kalıp ve fikstüre, vb.)
muafiyet tanınır.
Faaliyet deyimi: Madencilik, tarım, serbest
meslek faaliyeti ve benzeri faaliyetler de dahil olmak üzere üreticilerin,
tüccarların veya hizmet sunan kişilerin her türlü ekonomik faaliyeti anlamına
gelir.
İşletme deyimi: Bağımsız ekonomik birim
demektir. Bu birim, bir kurumun tümünü ya da bir bölümünü, kapsar. Sermaye
malları ve diğer malzemeler deyimi: İşletmenin faaliyetini devam
ettirmesi için, gerekli teknik malzemeler ile büro ve dükkan malzemelerini
kapsar.
- Muafiyet; Mücbir sebep
veya beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla, Türkiye Gümrük Bölgesine
nakletmek üzere yabancı ülkedeki faaliyetini sona erdirmeden önce en az oniki
ay süreyle işletme tarafından fiilen kullanılmakta olan, Türkiye’ye nakilden
sonra da aynı amaçla kullanılacak olan ve söz konusu işletmenin niteliği ile
büyüklüğüne uygun bulunan eşya ve malzeme ile sınırlıdır. Muafiyet hakkı
sadece, ayrıldıkları ülkede en az üç yıl süre ile aynı işte çalışan kişilere,
Türkiye Gümrük Bölgesinde de benzer bir faaliyeti yürütmek amacıyla,
ayrıldıkları ülkedeki faaliyetlerini kesin olarak sona erdiren iş yeri sahibine
tanınır. Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bulunan bir işletme ile herhangi
bir ilişki, bağlantı, ortaklık kurma amaçlarına yönelik işletmeler için muafiyet
uygulanmaz.
- Üretim veya hizmet endüstrisi
makinesi olmayan, mal ve hizmet üretiminde kullanılmayan, taşınabilir
laboratuvar veya dış yayın yapma birimleri gibi ulaşım araçları. Canlı hayvan,
hayvan yemleri ile tohum ve fidanlar. Ham madde, yarı mamul veya mamul madde
stokları ile akaryakıtlar muafiyet kapsamı dışındadır.
- Muafiyet süresi bir yıl olup,
mücbir sebep veya beklenmeyen haller saklı kalmak kaydıyla, işletmenin
nakledildiği ülkedeki faaliyetlerin sona erdirildiği tarihten itibaren oniki ay
(bir yıl) içerisinde Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşya ve malzeme için
uygulanır.
Örnek 1: 01.01.2015 tarihinden itibaren Fransa’nın
Başkenti Paris’te dokuma ve mefruşat fabrikası işleten X gerçek veya tüzel
kişinin, söz konusu fabrikasına en son 01.01.2016 tarihinde sermaye malları,
makine ve ekipman satın aldığını, 01.01.2020 tarihinde Fransa’daki faaliyetine
son verdiğini ve söz konusu faaliyetini Türkiye’de devam ettirmek istediğini,
ayrıca Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bulunan herhangi bir işletme ile
herhangi bir hukuki veya ortaklık ilişkisi yada bağlantısının olmadığını
varsayalım. X gerçek veya tüzel kişi, Fransa’da en az üç yıl (01.01.2015
tarihinden itibaren) dokuma ve mefruşat üretimi üzerine faaliyet gösterdiği, ilgili
fabrikada kullanılan sermaye/yatırım malları, makine ve malzemelerin, kalıp ve
tezgahların en yenisinin bir yaşından büyük olması (en son 01.01.2016 tarihinde
satın alınması), faaliyetine (üretimine) Türkiye’de devam etmek istemesi ve
edeceği, daha önce Türkiye’de faaliyet gösteren, Türkiye Gümrük Bölgesinde
yerleşik bulunan bir işletme ile herhangi bir hukuki veya ortaklık ilişkisi,
herhangi bir bağlantısı olmadığı ve bu amaçla Türkiye’ye gelmediği için, Fransa’da
faaliyetine son verdiği 01.01.2020 tarihinden itibaren bir yıl içinde (en geç 31.12.2021
tarihine kadar) ilgili gümrük müdürlüğüne gerekli bilgi ve belgelerle birlikte
müracaatı üzerine, Fransa’da sahip olduğu dokuma ve mefruşat fabrikasında
kullanılan sermaye/yatırım malları, malzeme, makine ve ekipmanları,
kalıp ve tezgahları Türkiye’ye muafen (gümrük vergi ve resmi ödemeden) ithal
edebilir.
- Her hangi bir serbest meslek
veya benzeri bir faaliyetle uğraşan gerçek kişilere de, mesleklerini Türkiye
Gümrük Bölgesinde de yürüteceklerini ispat etmeleri halinde bu muafiyet
tanınır.
Örnek 2: Uzun yıllar Almanya’da mukim bir
Türk Veterinerin muayenehanesinde kullandığı araç, gerek, tıbbi alet ve makine
ve malzemeleri 2017 yılında yenilediğini, Almanya’da yabancı düşmanlığının ve Corona
virüsü vakalarının artması nedeniyle 01.03.2020 tarihinde muayenehanesini
kapatarak Türkiye’ye kesin dönüş yapmaya ve veterinerlik mesleğini Türkiye’de (Ankara’da)
devam ettirmeye karar verdiğini varsayalım. Veterinerimiz, 01.03.2021 tarihine
kadar ilgili gümrük müdürlüğüne gerekli bilgi ve belgelerle birlikte müracaat
etmesi halinde, Almanya’daki muayenesinde kullandığı araç, gerek, tıbbi alet, malzeme,
ekipman, makine ve cihazları Türkiye’ye muafen (gümrük vergi ve resmi ödemeden)
ithal edebilir.
- Kazanç sağlama amacına yönelik
olmayan faaliyetlerle uğraşan ve bu faaliyetini Türkiye Gümrük Bölgesine
nakleden tüzel kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulan sermaye malları ve
diğer malzemeye ilişkin muafiyet işlemleri de yukarıda belirtilen hükümler
çerçevesinde yerine getirilir.
Örnek 3: Suriye’de 01.01.2015 tarihinden
itibaren çeşitli yardım faaliyetleri yürüten, ağırlıklı olarak günlük yemek ve ekmek
üretip ihtiyaç sahiplerine parasız olarak dağıtan bir Türk hayır kuruluşu,
vakfı veya derneğinin, faaliyetini sürdürdüğü bölgenin terör gruplarınca ele
geçirilmesi nedeniyle, faaliyetine 01.02.2020 tarihi itibariyle son vermek
zorunda kaldığını ve aynı yardım faaliyetlerini Türkiye’de (Suriyeli göçmenlerin yoğun olduğu Hatay’da) sürdürmeye
karar verdiğini varsayalım. Adı geçen Türk hayır kuruluşu, vakfı veya
derneğinin, Suriye’deki hayır ve yardım faaliyetlerini yürüttüğü sırada kullandığı,
sahip olduğu araç, gereç, ekmek ve yemek üretim makineleri ve malzemeleri, fırın
ekipmanları, vb. eşyaları, faaliyetine son verdiği. 01.02.2020 tarihinden
itibaren bir yıl içinde (en geç 01.02.2021 tarihine kadar) ilgili gümrük
müdürlüğüne gerekli bilgi ve belgelerle birlikte müracaatı üzerine, Türkiye’ye
muafen (gümrük vergi ve resmi ödemeden) ithal edebilir.
- İşyeri nakli suretiyle ve/veya
ilgili sermaye malları ve diğer malzemelerin Türkiye’ye ithali için ilgili kişi
veya kişiler tarafından, işyeri faaliyetleri devam ederken veya sona
erdirildikten sonra; a) Ekonomik faaliyetin sona erdirildiğine dair ilgili ülke
resmi makamlarından alınacak belge, b) İşletmenin son üç yıllık kazancı ve
ödenen vergilere ilişkin belgeler, c) Serbest dolaşıma girişi istenilen makine
ve sair eşyanın varsa faturaları ve işyeri demirbaş kayıtlarına ilişkin
belgeler, d) Yerleşim yerinin nakledildiğine ilişkin dış temsilciliklerimizden
alınacak ikamet nakil belgesi, e) Serbest dolaşıma girişi istenilen malların marka,
model, seri numarası ve kullanım amaçlarına ilişkin ayrıntılı olarak
düzenlenmiş liste veya listeler, Yurt dışından temin edilerek ve dış
temsilciliklerimize tercümeleri onaylattırılarak, diğer taraftan f) İşyeri açma
izin belgesi ile g) Mahalli esnaf, sanatkâr, ticaret veya sanayi odasına kayıt
belgesi ise Türkiye’den temin edilerek tüm bu belgelerle birlikte ithalatın
yapılacağı gümrük idaresine başvurulması gerekmekte olup, başvurulan gümrük
idaresi tarafından ithalat işlemleri sonuçlandırılır.
IV- KURULUM,
MONTAJ, BAKIM VE ONARIM GİDERLERİ
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun
28.maddesinin b fıkrasına göre; İthal
eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatından ayırt edilebilmeleri koşuluyla
sınai tesis, makine, teçhizat, kalıp gibi, ithal eşyası için ithalattan sonra yapılan inşa, kurma/kurulum, montaj, bakım (onarım)
veya teknik yardıma ilişkin giderler, gümrük kıymetine dahil edilmez. Şayet,
bahse konu inşa, kurma/kurulum, montaj, bakım (onarım) veya teknik yardıma
ilişkin giderler ilgili faturasında, sözleşmesinde, vb. ithal belgelerinde,
ithal edilen sınai tesisi, makine, teçhizat, kalıp, fikstür vb. ithal eşyasının
kıymetinden ayrı şekilde, ayrı bir kalem olarak belirtilmemişse, ithal edilen
eşyanın kıymetinden ayrılamıyor ise: Genel kıymet
kuralları gereği, ithalat sırasında gümrük idaresince, ithal edilen esas
eşyanın kıymetiyle birlikte, ithal eşyasının kıymeti olarak değerlendirilerek,
ithalata ilişkin SDGB’nin tescil tarihinde söz konusu esas eşyaya ait vergi
oranı, döviz kuru, ödeme şekli ve diğer vergilendirme unsurları, esas eşyanın
ithaline ilişkin gerekli ticaret politikası önlemlerinin uygulanması ile
eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması, ve ithalat
vergilerinin tahsili ile ithalat gerçekleştirilir.
Ancak: İnşa, kurma/kurulum, montaj, bakım
(onarım) veya teknik yardım ve benzeri giderlerin hizmet ithalatı olması, hizmetin Türkiye'de yapılması
ve/veya hizmetten Türkiye'de faydalanılması nedeniyle Katma Değer Vergisine
tabi olup, ilgili vergi dairesine sorumlu sıfatıyla 2 Nolu KDV Beyannamesiyle
beyanda bulunularak, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 1, 6, 8, 9, 10
ve 24.maddeleri, Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği ve ilgili diğer
mevzuat hükümleri gereği, genel vergi oranı (% 18) üzerinden sorumlu sıfatıyla
KDV tevkifatı yapılması gerekir. Ayrıca, söz konusu giderler,
genelde, bu hizmetleri yerine getiren işçi, usta, ustabaşı, teknik eleman,
tekniker, mühendis vb. kişilere ödenen ücretler (serbest meslek kazancı)
şeklinde karşımıza çıktığı için 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (Stopaj)
hükümleri, ilgili “Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (ÇVÖA)” hükümleri,
ilgili kişilerin bir yıl içinde toplam 183 günden fazla Türkiye’de kalıp
kalmadıkları, vb. hususları dikkate alınarak, ayrıca stopaj açısından da incelenip
değerlendirilmesi gerekir.
Örnek 1: İzmit’te
imalat sanayiinde faaliyet gösteren Cooban firmasının, mevcut üretim
kapasitesini artırmak, yeni bir üretim bandı kurmak için Malezya’da mukim Z
firmasından sanayi tesisi (çeşitli makine, teçhizat, ekipman ve kalıplar) satın
aldığını ve ithalata müteakip söz konusu sanayi tesisinin inşa, kurma, montaj
giderleri de dahil toplam 1.500.000-USD bedel ödediğini, inşa, kurulum, montaj
giderleri tutarının gerçekte toplam 100.000-USD olmasına karşın, ilgili satış
sözleşmesinde ve/veya satış faturasında ayrı bir kalem, ayrı bir gider olarak
gösterilmediğini ve ithalatı yapılan sanayi tesisinin (çeşitli makine, teçhizat
ve kalıpların) fiilen ödenen veya ödenecek fiyatından ayırt edilemediğini, bu
fiyata dahil olduğunu varsayalım. Söz konusu inşa, kurulum, montaj giderleri
olan 100.000-USD tutar, bahse konu ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek
fiyatından ayırt edilemediği, esas eşya ile birlikte bir bütün olarak
değerlendirdiği (1.500.000-USD içinde olduğu) için ithalat eşyasının gümrük
kıymeti ilgili SDGB’de 1.500.000-USD beyan edilip, gümrük/ithalat vergileri de
1.500.000-USD üzerinden tahakkuk ve tahsil edilmesi gerekir.
Örnek 2:
Birinci örneğimizdeki ithal eşyamıza ilişkin olarak yapılan inşa, kurulum,
montaj vb. giderlerinin ilgili satış faturasında ve/veya sözleşmede ayrı bir
kalem, ayrı bir gider olarak gösterildiğini ve bu giderlerin toplam 100.000-USD
olduğunu varsayalım. Bu durumda, söz konusu eşyalarımızın gümrük kıymeti 1.400.000-USD
olacağı için eşyaların ithaline ilişkin SDGB’de 1.400.000-USD tutar üzerinden
beyan, tescil ve gümrük/ithalat vergileri 1.400.000-USD üzerinden tahakkuk ve
tahsil edilir. İnşa, kurulum, montaj giderleri olan 100.000-USD hizmet ithalatı için ise;
İthalatçı Cooban firması tarafından, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun
1, 6, 8, 9, 10 ve 24.maddeleri, Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği ve
ilgili diğer mevzuat hükümleri gereği, ilgili vergi dairesine sorumlu sıfatıyla
2 Nolu KDV Beyannamesiyle beyanda bulunularak, tekabül eden KDV’nin ödenmesi
gerekir. (KDV Kanunu’nun 29.maddesi, KDV
Genel Uygulama Tebliği ve ilgili diğer mevzuat gereği, sorumlu
sıfatıyla 2 Nolu KDV beyannamesi ile beyan edilen KDV, vergi sorumluları
(ilgili gelir
veya kurumlar vergisi mükellefleri) açısından yüklenilen
vergi niteliğinde olup, söz konusu KDV’nin aynı dönem içinde mükellef sıfatıyla
verilen 1 No.lu KDV beyannamesi ile indirime konu yapılabilir).
Ayrıca; Söz konusu giderler, (Yukarıdaki örneğimizdeki 100.000-USD)
genelde, bu hizmetleri yerine getiren işçi, usta, ustabaşı, teknik eleman,
tekniker, mühendis vb. kişilere ödenen ücretler (serbest meslek kazancı)
şeklinde karşımıza çıktığı için 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (Stopaj)
hükümleri, ilgili “ÇVÖA” hükümleri, ilgili kişilerin bir yıl içinde toplam 183
günden fazla Türkiye’de kalıp kalmadıkları, vb. hususları dikkate alınarak
stopaj açısından da incelenip değerlendirilmesi, varsa tekabül eden stopajın da
ithalatçı Cooban firmasınca, ilgili vergi dairesine Muhtasar Beyanname ile
beyan edilerek ödenmesi gerekir.
SONUÇ
Türkiye
gelişmekte olan bir ülke olup, tasarruf oranı düşük, teknolojik gelişme ve
sermaye birikimi ise yetersizdir. Türkiye, mevcut ekonomisini geliştirmek,
yatırımları ve istihdamı artırmak, işsizliği azaltmak için çaba sarf
etmektedir. Bu meyanda, belirli özellik
ve şartları taşıyan eşyanın, örneğin: “Eski, Kullanılmış, Yenileştirilmiş,
Kusurlu (Defolu) Ve Yatık (Zamanla Dayanıklılığını Yitirmiş) Eşyanın, İşyeri
Nakli Suretiyle Sermaye Malları Ve Diğer Malzemelerin” ilgili kurum ve bakanlıktan
izin alınarak [Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına
İlişkin 2020/9 Sayılı İthalat Tebliği’nin 3.maddesine göre; Söz konusu Tebliğ eki (Ek-1)’de yer alan listede GTİP’leri belirtilen kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyanın; a) Karşısında birim Cif kıymeti belirtilmeyenlerin, b)
Karşısında gösterilen birim Cif kıymetine eşit veya daha yüksek birim Cif
kıymete (Diğer yurt dışı giderler kalemi dâhil) haiz olanların, c) Yatırım
teşvik belgesi kapsamında olanlarının karşısında gösterilen birim Cif kıymetine
bakılmaksızın, serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında yapılan ithalatına, İthalat
Rejimi Kararının 2’inci ve 7’inci maddeleri çerçevesinde izin verilir. Bu
eşyaların ithalinde izin belgesi aranmaz.
- Bahse
konu Tebliğ eki (Ek-1)’de yer alan listede GTİP’leri belirtilen kullanılmış
veya yenileştirilmiş eşyanın; a) Yatırım teşvik belgesi kapsamında olmayanların
karşısında gösterilen birim Cif kıymetinden (diğer yurt dışı giderler kalemi
dâhil) daha az (düşük) birim Cif kıymete haiz olanları ile, b) Belirlenen yaş
kriterinin üzerinde (yaşlı-eski) olanların, ithalatına izin verilmez.
Kerim
ÇOBAN
Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Ekler: 1 ve 2 Nolu Ekler.
KAYNAKÇA:
· 4458
sayılı Gümrük Kanunu.
· Gümrük
Yönetmeliği.
· 95/7606 sayılı İthalat Rejim Kararı.
· 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması
Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar.
· Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin
Tebliğ (İthalat: 2020/9).
· 06.06.2017
tarih ve 30088 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2 Seri Nolu Gümrük Muafiyeti
Tebliği.
· 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.
· Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği.
· 193
sayılı Gelir Vergisi Kanunu.
· 5520
sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu.
· Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2002/18 sayılı
Genelgesi.
