Gümrük Kontrolü altında işleme
rejimi Gümrük Kanunumuz 123 maddesinde şöyle açıklanmıştır; Gümrük kontrolü
altında işleme rejimi, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın Türkiye Gümrük
Bölgesinde, ithalat vergilerine veya ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın,
niteliğini veya durumunu değiştiren işlemlere tabi tutulmaları ve bu
işlemlerden elde edilen ürünlerin gümrük vergileri üzerinden serbest dolaşıma
girmelerine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. Elde edilen bu tür
ürünler, işlenmiş ürün olarak adlandırılır.
Gümrük Kontrolü Altında işleme
rejimine ait bir eşyamızın iyi tespit edilmesi gerekir.Örneğin Ham tütün cinsi
eşyanın, Getirilerek Gümrük kontrolü Altında İşleme İzni alınması durumunda
2401 tarife pozisyonunda bulunan Ham tütünün 2403 tarife pozisyonunda bulunan
Nargilelik tütüne dönüştürülmesi olabilir.
Yukarıda verdiğimiz örnek
birebirde yaptığımız bir işlem olduğu için 2401 yer alan eşyanın gümrük vergisi
oranı % 25 olarak belirlenmiştir.Gümrük Kontrolü Altında İşleme İznine
istinaden 2403 yer alan nargilelik tütüne çevrilme işleminde %16,6 vergi ile
Serbest dolaşıma girişi yapılabilecektir.
Gümrük kontrolü altında işleme
rejimi izni için veri işleme tekniği yoluyla (Tek Pencere Sistemi) ilgili
gümrük idaresine başvuru yapılması gerekmektedir.Gümrük Kontrolü Altında İşleme
Rejimi kapsamında getirilen eşya için, kural olarak gümrük müdürlüğüne eşyanın
gümrük vergileri tutarının % 100 miktarında (OKS VE YYS firmalarında %10 )
teminat verilir. Ancak 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 115 ve 116
ıncı maddelerinde belirtilen durumlarda teminat verilmesi gerekmez veya kısmi
teminat uygulanır. Gümrük müdürlüğünce,
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunu'nun 10 uncu
maddesinde belirtilen teminat çeşitleri, teminat olarak kabul edilebilir.
Gümrük kontrolü altında işleme
izni, işleme işini yapan veya yaptıran kişinin talebi üzerine gümrük
idarelerince verilir.
İzin, sadece Türkiye Gümrük
Bölgesinde yerleşik kişilere;
İşlenmiş ürünler içinde ithal
eşyasının teşhisinin mümkün olduğu,
Eşyanın işlenmesinden sonra,
rejime tabi tutulduğu sıradaki niteliğine veya durumuna dönüştürülmesinin
ekonomik olarak mümkün olmadığı,
Rejimin uygulanmasının, ithal
eşyasının tabi olduğu menşe ve miktar kısıtlaması kurallarının etkilerini saptırmayacağı,
Türkiye'deki benzer eşyanın
üreticilerinin temel ekonomik çıkarlarını olumsuz etkilemeyen, bir işleme
faaliyeti yaratma veya devam ettirme yönündeki ekonomik amaçlara uyulduğu,
Hallerde verilir.
Gümrük müdürlüğünce, ekonomik
şartlar, başvuru sahibinin özel şartları ve işleme faaliyetinin özelliği
dikkate alınarak iki yılı aşmamak üzere süre belirlenebilir. Bu süre, mücbir
sebep ve beklenmeyen hallerde veya izin sahibi tarafından ileri sürülen haklı
gerekçelere bağlı olarak üç aya kadar uzatılabilir. Mücbir sebep ve beklenmeyen
haller ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından alınacak belgelerle tevsik edilir.Gümrük
Kontrolü Altında İşleme Rejiminin sonlandırılması için, Gümrük Yönetmeliğinin
374 ve 375 inci maddelerinde belirtilen şartların yerine getirilip
getirilmediğine yönelik olarak yetkilendirilmiş gümrük müşavirince düzenlenen (GK1 Tespit raporu verilir fakat GK2 Raporu
ise 3191 beyanlarda karşımıza çıkmatdır) tespit raporunun, işleme faaliyeti
için verilen süre içerisinde veya en geç bu sürenin sona erdiği tarihten
itibaren bir ay içerisinde gümrük müdürlüğüne verilmesi gerekir.
Söz konusu tespit raporunun ibraz
edildiği Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi iznini veren veya yetkili başka
bir gümrük müdürlüğünce, serbest dolaşıma giriş beyannamesi düzenlenerek (4091
Rejimi Beyanı) işlem görmüş ürünün ithalatı gerçekleştirilir.
Gümrük kontrolü altında işleme
rejimine tabi tutulan eşyanın işlenmesi sırasında ortaya çıkan ekonomik değeri
haiz işleme faaliyeti sonucunda elde edilen işlem görmüş asıl ürün dışında
zorunlu olarak elde edilen ürünler;
Tasfiyeye edilebilir, Yeniden
ihraç edilebilir, Serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulabilir, Mahrece
iade edilebilir veya İmha edilebilir.
İşlem Görmüş Nihai Ürünün Vergilendirilmesi
Gümrük Yönetmeliğinin 375 inci
maddesi uyarınca, serbest dolaşıma girecek işlem görmüş ürünlerin kıymetinin
belirlenmesinde, yükümlü tarafından Gümrük Yönetmeliğinin anılan maddesinin
birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan “İthal eşyanın kıymeti ile işleme
maliyetinin toplamı” yönteminin tercih edilmesi halinde, yine yükümlünün
tercihine göre aşağıda yer alan fıkralardaki hükümler uygulanabilir.
İthal eşyasının kıymeti ile
işleme maliyetinin toplamı yönteminde işleme maliyetleri; genel giderler ve
serbest dolaşımdan temin edilen eşyanın bedeli dâhil olmak üzere, gümrük
kontrolü altında işlem görmüş ürünlerin üretiminde ortaya çıkan tüm
maliyetlerdir. Gümrük kontrolü altında işlem görmüş ürünün gümrük vergisine
esas gümrük kıymeti; işlem görmüş ürünün bünyesinde yer alan yurt içinden temin
edilen girdilerin bedelleri, yurt dışından temin edilen girdilerin gümrük
kıymetleri ve işlem görmüş ürün için yapılmış olan tüm maliyetlerden oluşur.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi
Kanununun ithalatta matrahı düzenleyen gümrük beyannamesinin tescil tarihine
kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal
bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler ithalatta
katma değer vergisi matrahına dâhil olduğundan gümrük beyannamesinin tescil
tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmiş olanlar,
ithal eşyasının katma değer vergisi matrahına girmez.
Gümrük kontrolü altında işlenmiş
ürünün katma değer vergisine esas matrahı, söz konusu ürün bünyesine dâhil
edilmiş vergilendirilmeyen ürünlerin bedeli ile işleme maliyetinin toplamından
oluşur.
Gümrük kontrolü altında işlenmiş
ürünlerin Katma Değer Vergisinin belirlenmesinde aşağıda belirtilen süreç takip
edilir:
Gümrük kontrolü altında işleme
faaliyetleri neticesinde elde edilmiş ürün için öncelikle, söz konusu ürün
bünyesinde bulunan eşyanın miktarı yönünden Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
(YGM) marifetiyle serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil tarihinden
itibaren bir ay içerisinde hazırlanacak raporda; rejim kapsamında ithal edilmiş
ürünün serbest dolaşıma sokulmuş nihai ürün içerisindeki miktarı ve işleme
faaliyetinin rejim çerçevesinde mevzuata uygun olarak yapılıp yapılmadığı
tespit edilir.
Katma Değer Vergisi yönü ile de
Yeminli Mali Müşavir (YMM) marifetiyle serbest dolaşıma giriş beyannamesinin
tescil tarihinden itibaren bir ay içerisinde hazırlanacak raporda; işlenmiş
ürün bünyesinde yer alan daha önce ithal edilmiş ve/veya yurt içinden temin
edilmiş eşya için ödenen Katma Değer Vergisi, her bir beyanname esas alınarak
ve ayrıntılı olarak tespit edilir.
Bu Tebliğdeki hükümler saklı
kalmak ve söz konusu raporlar aylık dönemler halinde ilgili Gümrük Müdürlüğüne
ibraz edilmek kaydıyla, nihai ürünün gümrük kıymeti bu maddenin ikinci
fıkrasına göre tam beyan edilir. Katma Değer Vergisi ise, nihai ürün bünyesinde
yer alan daha önce katma değer vergisi ödenerek ithal edilen ve/veya yurt
içinden temin edilen eşyanın bedelleri indirilerek beyan edilir ve ilgili eşya
için serbest dolaşıma giriş rejimi beyanında bulunulur. Ayrıca, serbest
dolaşıma sokulacak söz konusu nihai ürünün içinde bulunan rejim kapsamında
kullanılan eşya miktarı ile bünyesinde bulunan eşya için daha önce ödenmiş olan
toplam KDV, KDV’leri ödenmiş ürünlerin miktarları ve bedelleri ilgili
beyannamelerin 44 nolu hanesine yazılarak ihtiyaç duyulabilecek gerekli ilave
meşruhat düşülür.
Gümrük idaresince ilgili hat
kriterlerine göre yapılacak muayene ve kontroller normal usullere göre
gerçekleştirilir ve beyannameler kapatılabilir statüde kalır. Aylık dönemler
halinde gümrüğüne intikal eden YGM ve YMM raporlarına göre ilgili
beyannamelerin kontrolleri yapıldıktan sonra tüm işlemlerin usulüne uygun
yapıldığı anlaşıldığında işlemler sonuçlandırılıp ilgili beyannameler
kapatılır. Aykırı durumların tespiti halinde ilgili kanunlara göre icap eden
cezai müeyyideler tatbik edilir.
Tanzim edilmesi gereken raporlar,
nihai ürüne ilişkin serbest dolaşımın gerçekleşmesinden itibaren bir ay
içerisinde hazırlanıp takip eden ayın en geç 10’una kadar söz konusu nihai
ürünün serbest dolaşıma sokulduğu Gümrük Müdürlüğüne ibraz edilir.
Ceza koyan özel hükümler saklı
kalmak kaydıyla, gümrük kontrolü altında işleme rejimi kapsamında Türkiye
Gümrük Bölgesine getirilen eşyanın izin süresinin bitimini takiben bir ay
içerisinde rejimin gerektirdiği işlemlerinin bitirilmesi halinde Gümrük
Kanununun 241 inci maddesinin 3/h bendi uyarınca işlem yapılır.
Rejim kapsamında Türkiye Gümrük
Bölgesine getirilen eşyanın izin verilen süresinin bitimini takiben iki ayı
aşmayan süre içerisinde rejimin gerektirdiği işlemlerinin bitirilmesi halinde
Gümrük Kanununun 241 inci maddesinin 4/h bendi uyarınca işlem yapılır.
Yukarıda belirtilen süreler
dahilinde işlemleri bitirilmeyen eşya ile rejim hükümlerinin ihlali halinde
Gümrük Kanununun 238 inci maddesi uyarınca işlem yapılır.
Gümrük
Kontrolü Altında İşleme Rejimi Örnek İşlemler
- Traktör cinsi eşyanın bünyesine
girecek muhtelif parçalar (Diferansiyel, kaporta v.b.),
- Denatürasyon işlemine tabi
tutulmak üzere “ethanol (etil alkol)” ve “methanol (metil alkol)”,
- Torna tezgahlarında kaba ve
hassas yüzeylerin torlanması ve taşlama tezgahında taşlama işleminin yapılması
amacıyla “hadde silindirleri”,
- Hazır bebek bezi üretiminde
kullanılmak üzere “Süper Emici Polimer”,
- Gümrük Yönetmeliğinin 370 inci
maddesinin 2 inci fıkrası kapsamında serbest dolaşıma girişinde aranılan bazı
teknik düzenlemelere uygunluğunun sağlanması amacıyla “Yük taşımaya mahsus 3
tekerlekli elektrikli motosiklet”
cinsi eşya için yapılacak izin
başvuruları Doğrudan Gümrük Ticaret Bölge Müdürlükleri tarafından yerine
getirilir.
Bu örnekler dışında bulunan
eşyalar için Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğüne Başvurular yapılması
gerekmektedir.
Bu bilgiler ışığında Gümrük
Kontrolü Altında İşleme Rejimi çok sık kullanılmamasından dolayı uygulamada
yeterli örnekleri açıklamaya gayet ettim. Gümrük Kontrolü altında işleme rejiminin
uygulama alanı vergi düşürmesi veya eşit olması gerekmektedir. Yazımın sonuna
gelirken bu bilgilerde kullanılan mevzuatlarda farklı tebliğ ve genelgelerden
toplandığı için karışık gelebilir umarım keyifli bir yazı olmuştur esenlikler
dilerim.
ERKAN ATEŞ
GÜMRÜK MÜŞAVİRİ
