ÖZET
Nihai kullanıma ilişkin başlıca
mevzuat hükümleri; 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 10/A, 13, 16, 77, 136, 141,
184, 186, 191/A maddeleri, Gümrük Yönetmeliği’nin 126, 207, 208, 209, 210, 211,
363, 486, 574 maddeleri, 95/7606 sayılı İthalat Rejim Kararının 9.maddesi, 4458
sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481
sayılı Kararın 4 ilâ 12.maddeleri, Nihai Kullanıma İlişkin 1 sayılı Gümrük
Genel Tebliği ile çeşitli Genelge ve Tasarruflu yazılarla düzenlenmiştir.
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun
16.maddesi hükmü çerçevesinde Bakanlar Kurulunca belirlenen, nihai kullanımı
nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına tabi eşyanın, öngörülen
amaçlarla kullanılması halinde gümrük vergisi alınmaz veya normalde uygulanan
gümrük vergisi oranından daha düşük vergi oranı uygulanır.
İthalat Rejim Kararı eki I sayılı
Liste kapsamı maddelerden (Ek:1)’de yer alan tabloda gümrük tarife
istatistik pozisyonu ve isimleri belirtilenlerin, aynı tablonun “Üretimi
Gerçekleştirilecek Nihai Ürün” sütununda ilgili maddenin karşısında gösterilen
ürünlerin imalinde kullanılmak kaydıyla ithal edilmesi halinde gümrük vergisi karşısında
gösterilen oranda uygulanır ve gümrük mevzuatının nihai kullanıma ilişkin
hükümlerine tabidir.
Anahtar kelimeler: Nihai kullanım, indirimli vergi oranı, sıfır vergi oranı, dahilde işleme rejimi kapsamında nihai kullanım.
GİRİŞ
Nihai kullanım: Bazı eşyaların ithalinde, Gümrük mevzuatında (Gümrük Kanunu,
Gümrük Yönetmeliği, vb.) belirlenmiş şartlara bağlı olarak indirimli ya da
sıfır gümrük vergisi uygulanmasıdır.
4458 sayılı Gümrük Kanununun
16.maddesi hükmü çerçevesinde Bakanlar Kurulunca belirlenen, nihai kullanımı
nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına tabi eşyanın, öngörülen
amaçlarla kullanılması halinde gümrük vergisi alınmaz veya normalde uygulanan
gümrük vergisi oranından daha düşük vergi oranı uygulanır.
Dahilde
işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında yurda geçici ithali yapılan
eşyanın İthalat Rejimi Kararı eki listelerde Gümrük mevzuatının nihai kullanım
hükümlerine tabi tutulan eşyadan olması halinde, dahilde işleme rejimi şartlı
muafiyet sistemi kapsamında getirilen eşyanın nihai kullanıma tabi tutulması
için dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izninin ithalat listesinde,
ithalat rejimi kararı eki listelerde gümrük mevzuatının nihai kullanım
hükümlerine tabi kılınan gümrük tarife istatistik pozisyonunda (GTİP)
sınıflandırılan eşyanın yer alması gerekir. Dahilde işleme rejimi şartlı
muafiyet sistemine tabi tutulan ithal eşyadan elde edilen işlem görmüş
ürünlerin ihracı esnasında, Gümrük Kanunu'nun 194.maddesi uyarınca doğacak telafi
edici verginin, bahse konu ithal eşyası için İthalat Rejimi Kararında nihai
kullanımı nedeniyle öngörülen indirimli veya sıfır oran üzerinden
hesaplanmasının talep edilmesi halinde, yükümlüsünce dahilde işleme rejimine
giriş beyannamesinin tesciline kadar nihai kullanım izni başvurusunda
bulunulması gerekir. Başvurunun yapıldığı gümrük idaresince ilgili belge/iznin
incelenmesinin ardından uygun bulunması halinde nihai kullanım izin belgesinin
16 no.lu kutusuna "... .sayılı ... .günlü Dahilde İşleme İzin Belgesi/İzni
kapsamında verilmiştir" şerhinin bulunduğu nihai kullanım izin belgesi
düzenlenmesi gerekir.
- İthalat Rejimi Kararına ekli listelerde belirtilen nihai
kullanıma konu eşya ile gümrük vergisi askıya alınan eşyadan, kullanım amacı
tayin edilen eşyanın indirimli veya sıfır oranında gümrük vergisi tatbik
edilerek serbest dolaşıma girecek eşyanın nihai kullanımı nedeniyle indirimli
veya sıfır vergi oranı uygulanmasını isteyenlerin, eşyanın serbest dolaşıma
gireceği yetkili gümrük idaresinden, beyannamenin tescil tarihinden önce bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla eşyanın serbest dolaşıma gireceği
yetkili gümrük idaresine yazılı
olarak talepte bulunmaları gerekir. Nihai
kullanım izin talepleri, Gümrük Yönetmeliğinin 28 nolu ekinde yer alan başvuru
formunun aynı Yönetmeliğin 29 nolu ekinde yer alan açıklama notları
çerçevesinde Tek Pencere Sistemi üzerinden elektronik ortamda yapılır.
I- NİHAİ
KULLANIMA İLİŞKİN MEVZUAT HÜKÜMLERİ
Kısaca Nihai Kullanım: Bazı eşyaların ithalinde, Gümrük mevzuatında (Gümrük Kanunu,
Gümrük Yönetmeliği, vb.) belirlenmiş şartlara bağlı olarak indirimli ya da
sıfır gümrük vergisi uygulanmasıdır.
Telafi Edici Vergi (TEV): Üçüncü
ülke menşeli bir eşyanın Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında ithal
edildikten sonra üretim sürecini müteakip ihraç ürünü olarak ATR Dolaşım
Belgesi eşliğinde ve/veya menşe ispat belgeleri eşliğinde AB üyesi ülkelere,
Serbest Ticaret Anlaşması imzaladığımız ülkelere, Pan-Avrupa Menşe
Kümülasyonuna veya Pan-Avrupa-Akdeniz Menşe Kümülasyonuna taraf olan ülkelere
ihraç edilmesi halinde, ithal edilen eşya ile ilgili ihracat sırasında beyan
usulüne tabi olarak ödenen vergidir.
Tek
Pencere Sistemi (TPS): İthalat, ihracat ve transit işlemlerine konu
ilgili mevzuat hükümlerinin, ticaret ve taşımacılık yapan tarafların standart
hale getirilmiş bilgi ve belgeleri tek bir veri giriş noktasından girilerek
yerine getirilmesi olarak tanımlanabilir.
Nihai Kullanıma
İlişkin Başlıca Mevzuat Hükümleri; 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 10/A, 13, 16, 77, 136, 141, 184, 186,
191/A maddeleri, Gümrük Yönetmeliği’nin 126, 207, 208, 209, 210, 211, 363, 486,
574 maddeleri, 95/7606 sayılı İthalat Rejim Kararının 9.maddesi, 4458 sayılı
Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 sayılı
Kararın 4 ilâ 12.maddeleri, Nihai Kullanıma İlişkin 1 sayılı Gümrük Genel
Tebliği ile çeşitli Genelge ve Tasarruflu yazılarla düzenlenmiştir.
İthalat Rejim Kararı eki I sayılı
Liste kapsamı maddelerden (Ek:1)’de yer alan tabloda gümrük tarife
istatistik pozisyonu ve isimleri belirtilenlerin, aynı tablonun “Üretimi
Gerçekleştirilecek Nihai Ürün” sütununda ilgili maddenin karşısında gösterilen
ürünlerin imalinde kullanılmak kaydıyla ithal edilmesi halinde gümrük vergisi
karşısında gösterilen oranda uygulanır ve gümrük mevzuatının nihai kullanıma
ilişkin hükümlerine tabidir (İthalat Rejim Kararı’nın 9.maddesi).
Örnek 1: 0904.22.00.00.12 GTİP’de yer alan
Yenibahar maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak Aroma
üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 0 olarak uygulanır. Yani gümrük
vergisi alınmaz. Yine, 0811.20.31.00.00 GTİP’de yer alan Ahududu maddesinden,
üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak Aroma üretilmesi durumunda Gümrük
vergisi oranı % 0 olarak uygulanır.
Örnek 2: 1516.20.98.00.12 GTİP’de yer
alan “Palm (palmiye) yağı” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün
olarak “Teknik ve sınai amaçlı ürünler” üretilmesi durumunda Gümrük vergisi
oranı % 35 olarak uygulanır. Yine, 2207.10.00.10.11 GTİP’de yer alan “Dökme
etil alkol” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak “22.09
gümrük tarife pozisyonlu ürünler” üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı %
20 olarak uygulanır.
Nihai Kullanım: 1) İthalat Rejimi Kararına ekli II sayılı listede “(1) Gümrük mevzuatının nihai kullanıma
ilişkin hükümlerine tabi olması kaydıyla gümrük vergisi % 0 uygulanır”, “(b) Sivil hava taşıtlarında kullanılmak
kaydıyla ithal edilmesi halinde gümrük vergisi % 0 olarak uygulanır ve bu halde
gümrük mevzuatının nihai kullanıma ilişkin hükümlerine tabidir.” Şeklinde
dipnot bulunan ve VI sayılı listedeki GTİP’lerde yer alan eşyanın serbest
dolaşıma girişinde “Nihai Kullanıma Konu Eşya ile Gümrük Vergisi Askıya Alınan
Eşyadan Kullanım Amacı Tayin Edilenlerin İthalatına İlişkin Karar” (2009/15481 sayılı Karar) uyarınca sıfır oranında
gümrük vergisi tatbik edilmesi ve nihai kullanım hükümlerinin uygulanabilmesi
için kalem ekranında Muafiyetler alanına “NKUL” (Nihai Kullanım) kodunun
girilmesi gerekmektedir. 2) İthalat Rejimi Kararına ekli V sayılı listede aynı
GTİP farklı kayıt numaraları ve farklı madde isimleri altında birden çok kez
listelenmiş olduğundan ve bu kayıtlardan sadece bir kısmının “Madde İsmi”
alanında (a), yani “Bu GTİP’lerde sadece madde ismi sütununda belirtilen
amaçlar için vergi oranı düşürülmüştür; bu maddeler gümrük mevzuatının nihai
kullanıma ilişkin hükümlerine tabidir.” ibaresi yer aldığından, aynı GTİP’li
fakat farklı kayıt numaraları altında yer alan eşyadan nihai kullanıma konu
olmayanlar için Kalem ekranında Muafiyetler alanına “NKIST” (V s. Liste - Nihai
Kullanım kapsamında olmayan eşya) kodunun girilmesi gerekmektedir (Gümrükler
Genel Müdürlüğü’nün 2009/40 Sayılı Genelgesi).
Nihai Kullanıma Tabi Tutulacak Eşya:
1) 4458 sayılı Gümrük Kanununun 16.maddesi hükmü çerçevesinde
Bakanlar Kurulunca belirlenen, nihai kullanımı nedeniyle indirimli veya
sıfır vergi oranı uygulamasına tabi eşyanın, öngörülen amaçlarla kullanılması
halinde gümrük vergisi alınmaz veya normalde uygulanan gümrük vergisi oranından
daha düşük vergi oranı uygulanır. Nihai kullanıma tabi tutulacak eşya; a) Avrupa
Birliğinde serbest dolaşımda olması, b) Diğer tercihli tarife uygulamalarına
konu olması, c) Kanun ile gümrük vergisinden muaf veya Bakanlar Kurulu Kararı
ile indirimli vergi uygulamasına tabi tutulması hallerinde, bu eşyanın tabi olduğu
gümrük vergisinin uygulanabilecek vergi ile aynı veya yüksek olması durumunda
söz konusu eşyaya 89.08 tarife pozisyonunda yer alan ‘sökülecek gemilerle, suda
yüzen sökülecek diğer araçlar’ hariç nihai kullanım hükümleri uygulanmaz. Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi
kapsamında getirilen eşya için, Gümrük Kanununun 194.maddesi uyarınca bir
gümrük yükümlülüğü doğması hali hariç bu kısım hükümleri uygulanmaz (4458
Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı
Kararın 4.maddesi, Gümrük Yönetmeliğinin 207.maddesi).
Örnek
3: 0712.20.00.00.00 GTİP’de yer alan Soğan/Soğanlar
maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak Aroma üretilmesi
durumunda Gümrük vergisi oranı % 0 olarak uygulanır. Yine, 0811.90.50.00.00
GTİP’de yer alan ‘Adi yaban mersini’ maddesinden, üretimi
gerçekleştirilecek nihai ürün olarak Aroma üretilmesi durumunda Gümrük vergisi
oranı % 0 olarak uygulanır.
Örnek 4: 1516.20.98.00.13 GTİP’de yer
alan “Palm çekirdeği yağı” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün
olarak “Kahve kreması” üretilmesi durumunda Gümrük vergisi oranı % 20 olarak
uygulanır. Yine, 1702.60.95.00.00 GTİP’de yer alan “Diğerleri (yalnızca
oligofruktoz)” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün olarak
“17.04, 18.06 ve 19.05 gümrük tarife pozisyonlu ürünler” üretilmesi durumunda
Gümrük vergisi oranı % 20 olarak uygulanır.
Elektronik (e) Başvuru Üzerinden Nihai Kullanım
Müracaatı: Gümrük Kanunu’nun 16.maddesi ve 2009/15481 Sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı’nın 4 ilâ 12.maddeleri çerçevesinde Nihai Kullanım
İzninden faydalanmak amacıyla yapılan başvuruların yükümlü tarafından e-
başvuru sistemi aracılığıyla gümrük idaresine iletilmesi ve gümrük idaresince
uygun bulunması halinde verilecek Nihai Kullanım İzinlerinin 21.04.2016 tarihinden itibaren Tek
Pencere Sistemi kapsamına alınmıştır. Nihai Kullanım İzni başvurusu ile iznin
verilmesi ve kullanılmasına ilişkin olarak işlemler aşağıda belirtildiği
şekilde gerçekleştirilecektir. 1- Nihai Kullanım İzni başvurusu yükümlüsünce
Tek Pencere Portal Sistemi (https://uygulama.gtb.gov.tr/TekPencere)
üzerinden gerçekleştirilir. Nihai Kullanım İzni başvurusu Gümrük ve Ticaret
Bakanlığı internet sitesinde yer alan rehberde belirtilen hususlar dikkate
alınarak doldurulur ve gümrük idaresine elektronik ortamda gönderilir. 2- Tek
Pencere Portal Sistemi üzerinden iletilen başvuru ilgili gümrük müdürlüğünce,
ibraz edilen belgeler de kontrol edilerek değerlendirilir. 3- Başvuruda herhangi bir eksiklik
ve/veya hata tespit edilmesi durumunda eksikliklerin tamamlanmasını ve/veya
hatanın düzeltilmesini teminen başvuru gerekçe belirtilmek suretiyle elektronik
ortamda reddedilir. Reddedilen başvurular yükümlü tarafından eksikliklerin
tamamlanması ve/veya hatanın düzeltilmesi sonrasında Tek Pencere Portal Sistemi
üzerinden gümrük idaresine elektronik ortamda gönderilir. 4- Yapılan inceleme
neticesinde herhangi bir eksiklik veya hata bulunmadığı tespit edilen
başvurular ile tespit edilen eksiklik ve/veya hataların ve yükümlüsünce
giderildiği anlaşılan başvurular kabul edilir. 5- Kabul edilen başvurunun uygun
bulunması halinde, gümrük müdürü veya yetkilendirdiği kişi tarafından Nihai
Kullanım İzni başvurusu Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden onaylanır ve
sistem tarafından 0933 (TPS-Nihai Kullanım İzni) kodlu e-belge ile bu belgeye
ait 23 haneli numara üretilir. 6- Tek Pencere Sistemi tarafından verilen 23
haneli belge numarası/belge satır numarası (Örnek: Referans No:
16545419880933000000392/1) ilgili gümrük beyannamesinin 44 no.lu kutusunda
“Belge Referans No” ve “Belge Tarihi” alanlarında beyan edilir. 7- Söz konusu
belgeye ilişkin bilgiler elektronik ortamda yer alacağından, beyanname ekinde
ayrıca kâğıt ortamında ıslak imzalı Nihai Kullanım İzni aranmaz. Gümrük
işlemleri sırasında ihtiyaç duyulması durumunda belge içeriğinin Tek Pencere Sistemi
üzerinden sorgulanması mümkün bulunmaktadır (Risk Yönetimi ve Kontrol Genel
Müdürlüğü’nün 2016/19 Sayılı Genelgesi).
Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında
Nihai Kullanım: Dahilde
işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında yurda geçici ithali yapılan
eşyanın İthalat Rejimi Kararı (İRK) eki listelerde Gümrük mevzuatının nihai
kullanım hükümlerine tabi tutulan eşyadan olması halinde; 1) Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında
getirilen eşyanın nihai kullanıma tabi tutulması için dahilde işleme izin
belgesi/dahilde işleme izninin ithalat listesinde, ithalat rejimi kararı eki
listelerde gümrük mevzuatının nihai kullanım hükümlerine tabi kılınan gümrük
tarife istatistik pozisyonunda (GTİP) sınıflandırılan eşyanın yer alması
gerekmektedir,
2) Dahilde işleme rejimi şartlı
muafiyet sistemine tabi tutulan ithal eşyadan elde edilen işlem görmüş
ürünlerin ihracı esnasında, Gümrük Kanunu'nun 194.maddesi uyarınca doğacak
telafi edici verginin, bahse konu ithal eşyası için İthalat Rejimi Kararında
nihai kullanımı nedeniyle öngörülen indirimli veya sıfır oran üzerinden
hesaplanmasının talep edilmesi halinde, yükümlüsünce dahilde işleme rejimine
giriş beyannamesinin tesciline kadar nihai kullanım izni başvurusunda
bulunulacaktır.
3) Başvurunun yapıldığı gümrük
idaresince ilgili belge/iznin incelenmesinin ardından uygun bulunması halinde
nihai kullanım izin belgesinin 16 no.lu kutusuna "... .sayılı ... .günlü
Dahilde İşleme İzin Belgesi/İzni kapsamında verilmiştir" şerhinin
bulunduğu nihai kullanım izin belgesi düzenlenecektir (Gümrükler
Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı Genelgesi).
Kullanım Başvurusunun Sonradan
Yapılması veya Farklı GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) Beyanı Halinde
Sonradan Başvuru: Nihai
kullanım izninin eşyanın dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi
kapsamında girişine ilişkin beyannamenin tescili aşamasından önce alınmamış
olması ve dahilde işleme rejimine giriş beyanının nihai kullanıma tahsisli
GTİP'ler kullanılarak yapılması halinde, dahilde işleme rejiminde gümrük
gözetiminin ihracata kadar devam etmesi nedeniyle ihracat beyannamesinin
tesciline kadar nihai kullanım izninin alınması mümkün bulunmaktadır. Dahilde
İşleme Rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında ithali yapılan eşyanın rejime
girişine ilişkin beyanının nihai kullanıma tahsisli GTİP'ler kullanılarak
yapılmaması ancak söz konusu eşyanın beyanının nihai kullanıma tahsisli
GTİP'ler kullanılarak da yapılmasının mümkün olması halinde; 1) İhracat beyannamesinin tescili
sırasında doğacak olan TEV (Telafi Edici Vergi)'nin indirimli veya sıfır vergi
oranı üzerinden hesaplanabilmesi için ihracat beyannamesinin tescilinden önce
dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında düzenlenen dahilde
işleme izin belgesi/dahilde işleme izni ile ilgili olarak Ticaret Bakanlığına
ya da ilgili gümrük idaresine nihai kullanıma tahsisli GTİP'e ilişkin
belge/izin revizesinin yapılması için başvuruda bulunulması gerekmektedir,
2) Yükümlü tarafından, dahilde işleme
izin belgesi/izninde revize yapılmasını müteakip Dahilde İşleme Rejimine
girişin sağlandığı gümrük beyannameleri üzerinde GTİP değişikliği yapılması
için ilgili gümrük müdürlüklerine başvurulacak, gümrük müdürlüklerince
yapılacak incelemenin ardından uygun bulunması halinde beyannamelerde gerekli
GTİP düzeltmeleri yapılacaktır.
3) Belge/İzinde değişiklik işleminin
yapılmasını müteakip, beyannamenin tescil edildiği ilgili gümrük müdürlüğüne
nihai kullanım izni için başvurulacak olup, anılan gümrük müdürlüğünce
öncelikle belgede/izinde kayıtlı bilgilerle beyanname üzerindeki bilgilerin
uyumlu olup olmadığı kontrol edilecektir,
4) Başvurunun yapıldığı gümrük
idaresince ilgili belge/izin üzerinde yapılan incelemenin ardından uygun
bulunması halinde nihai kullanım izin belgesinin 16 no.lu kutusuna "...
.sayılı ... .günlü Dahilde İşleme İzin Belgesi/İzni kapsamında
verilmiştir" şerhinin bulunduğu bir nihai kullanım izin belgesi
düzenlenecektir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı
Genelgesi).
YGM (Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşaviri) Tespit Raporu ve Nihai Kullanım İzninin Sonlandırılması: Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet kapsamında
getirilecek eşyanın yukarıda belirtildiği şekillerde nihai kullanıma tabi
tutulması halinde de 6 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşavirliği) ve 2012/33 sayılı Genelgede belirtildiği şekilde nihai kullanımın
sonlandırılması için tespit raporu düzenlenecektir. Tespit raporunun her bir
dahilde işleme izin belgesi/izni başına en geç dahilde işleme izin
belgesinin/izninin kapatma başvurusu yapılıncaya kadar düzenlenmesi
gerekmektedir. Tespit raporunda ithal eşyasının nihai kullanım izin belgesinde
öngörülen amacına uygun olarak ve telafi edici vergi doğuracak şekilde ihraç
edildiğinin belirlenmesi halinde nihai kullanım izni sonlandırılır. İthal
eşyasının nihai kullanım izin belgesinde öngörülen amacına uygun olarak kısmen
telafi edici vergi doğuracak şekilde ihraç edildiğinin tespiti halinde
gerçekleşen miktar üzerinden nihai kullanım izin belgesi revize edilerek ve bu
değerler üzerinden sonlandırılır. İhracatın telafi edici vergi doğurmaksızın
gerçekleştiğinin tespiti halinde ise nihai kullanım izni müeyyide
uygulanmaksızın sonlandırılır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı
Genelgesi).
DİR (Dalilde İşleme Rejimi)
Kapsamında Nihai Kullanım Halinde Teminat ve Nihai Kullanım Süresi: Dahilde
işleme rejimi şartlı muafiyet sistemi kapsamında getirilen eşyanın aynı zamanda
nihai kullanım hükümlerine de tabi tutulacağı durumlarda, ithalat
sırasında teminat olarak alınacak vergilerin, İthalat Rejimi Kararında bu
eşyanın nihai kullanım hükümlerine tabi tutulması halinde uygulanması gereken
indirimli veya sıfır vergi oranı üzerinden değil, İthalat Rejimi Kararında
bu eşya için nihai kullanım dışında öngörülen vergi oranı üzerinden teminata
bağlanması gerekmektedir. Teminat işlemlerinde gerek dahilde işleme
rejimi mevzuatı gerekse gümrük mevzuatı uyarınca sağlanan kolaylaştırma
hükümleri saklıdır. Nihai kullanım izin
belgesinin süresi, dahilde işleme izin belgesi/izninin geçerlilik süresi kadar
olacaktır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı
Genelgesi).
Müeyyide Uygulaması: Telafi edici verginin indirimli veya sıfır oran
üzerinden tahakkuk ettirildiği, ancak gümrük idarelerince indirimli veya sıfır
oran üzerinden tahakkuk yapılması için gerekli şartların yerine
getirilmediğinin ortaya konulması halinde Gümrük Kanununun 234/5.maddesi
uyarınca işlem yapılması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/4 Sayılı
Genelgesi).
Nihai
Kullanım İzni Verilebilecek Kişiler: Nihai kullanım izni, eşyayı
kendileri nihai kullanıma tabi tutacak ithalatçılara veya eşyayı nihai
kullanıma tabi tutacak firmalara devretmek suretiyle ithal eden ithalatçılara
verilir (2009/15481 Sayılı Kararın 5.maddesi, Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri
Nolu Tebliğin 4.maddesi).
Nihai
Kullanım İzni: 20/12/1995 tarihli ve 95/7606
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İthalat Rejimi Kararına
ekli listelerde belirtilen nihai kullanıma konu eşya ile gümrük vergisi askıya
alınan eşyadan, kullanım amacı tayin edilen eşyanın indirimli veya sıfır
oranında gümrük vergisi tatbik edilerek serbest dolaşıma girecek eşyanın nihai
kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulanmasını
isteyenlerin, eşyanın serbest dolaşıma gireceği yetkili gümrük idaresinden,
beyannamenin tescil tarihinden önce bilgisayar veri işleme
tekniği yoluyla eşyanın serbest dolaşıma gireceği yetkili gümrük idaresine yazılı olarak talepte
bulunmaları gerekir. Nihai kullanım izin talepleri, Gümrük Yönetmeliğinin 28 nolu ekinde yer
alan başvuru formunun aynı Yönetmeliğin 29 nolu ekinde yer alan açıklama
notları çerçevesinde Tek Pencere Sistemi üzerinden elektronik ortamda yapılır. Eşyanın
işlenmek üzere bir başka firmaya gönderilmek istenmesi halinde, bu durum izin
başvurusunda belirtilir. Eşyanın ara
işleme tabi tutulmak veya nihai kullanıma tahsis edilmek üzere başka bir
firmaya gönderilmesi durumunda ise ara işleme tabi tutulmasına ya da nihai
kullanıma tahsis edilmesine ilişkin belgelerin gümrük idaresine sunulması ve
gümrük idaresince uygun bulunması gerekir. Nihai kullanım talebi, ilgili
gümrük idaresi tarafından değerlendirilir. Talep uygun görüldüğü
takdirde, ilgili gümrük idaresi tarafından indirimli veya sıfır vergi oranı
uygulamasına izin verilir. İzinde geçerlilik süresi de belirtilir. Gümrük idaresi, eşyanın nihai
kullanıma tahsis şartlarına veya öngörülen kullanım amaçlarına uyulmasını
sağlamak üzere zorunlu olan hallerde eşyanın ayniyetini tespite yönelik gerekli
önlemleri alır. Talebin
değerlendirilmesinde gümrük idaresince ayrıca başvuruda bulunan firmanın
kapasite raporu, mali kayıtları ve varsa daha önceden alınmış nihai kullanım
izinleri gibi izin başvuru formunda yer alan bilgileri tevsiken ibraz edilen
diğer bilgi ve belgeler de dikkate alınır. Talep
uygun görüldüğü takdirde, ilgili gümrük idaresi tarafından indirimli veya sıfır
vergi oranı uygulanması izni verilir. Bu izin yazısında iznin geçerlilik
süresi de belirtilir. Gümrük idarelerince iznin verilmesinde göz önünde
bulundurulan şartlardan birinde veya birkaçında değişiklik olduğunda izin
belgesinde değişiklik yapılması, iznin geçerlilik süresinin kısaltılması veya
iptali mümkündür. Buna ilişkin düzenlemeler Bakanlıkça yapılır. İlgili gümrük idaresince yapılan
değerlendirme sonucunda, Gümrük Yönetmeliğinin 30 nolu ekinde yer alan nihai
kullanım izin belgesi Tek Pencere Sistemi üzerinden elektronik ortamda
düzenlenir (2009/15481 Sayılı Kararın 6.maddesi, Gümrük
Yönetmeliğinin 208.maddesi, Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin
5.maddesi).
Nihai Kullanım İzninde Değişiklik ve İptal: Gümrük idarelerince iznin verilmesinde göz
önünde bulundurulan şartlardan birinde veya birkaçında değişiklik olduğunda izin
belgesinde değişiklik yapılabilir. Değişiklik işlemi, izni veren gümrük idaresi tarafından Tek
Pencere Sistemi üzerinden yapılır. Nihai
kullanım izninin verilmesini müteakip gümrük idaresince gerek üretim mahallinde
gerekse de firma kayıtları üzerinde yapılan denetimlerde nihai kullanım izni
verilirken dikkate alınan unsurların birinde veya birkaçında değişiklik olduğu
ve bu değişikliğin iznin kullanılmasına artık imkan vermediği durumlarda izin
belgesi derhal iptal edilir. İptal işlemi izni veren gümrük idaresi
tarafından Tek Pencere Sistemi üzerinden yapılır. Denetleyici ve izni
veren gümrük idaresinin farklı olması durumunda, izin iptaline ilişkin ilgili
bilgi ve belgeler, izin iptalini gerektiren durumun tespitini takip eden beş iş
günü içinde iznin iptalini teminen izni veren gümrük idaresine gönderilir. İznin iptali durumunda, nihai kullanıma
tahsis edilmemiş eşya ile ilgili gümrük vergileri ilgili mevzuat uyarınca
tahsil edilir. İznin
verildiği aşamada yanlış veya gerçeğe aykırı beyanda bulunulduğunun veya
eşyanın nihai kullanıma tahsis edilmediğinin veya edilemeyeceğinin anlaşılması
ya da gümrük idaresinin izni olmaksızın devredilmesi veya satılması hallerinde
izin iptal edilir. İznin iptali durumunda izin hak sahibi nihai kullanıma
tahsis edilmemiş eşya ile ilgili gümrük vergisini derhal ödemek zorundadır. İznin
verilmesinde göz önünde bulundurulan şartlardan birinde veya birkaçında
değişiklik olduğunda, gümrük idareleri, geçerlilik süresi dahil izinde gerekli
değişiklikleri yapabilir. Gümrük
Yönetmeliğinin 126.madde uyarınca
geriye dönük izin verilebilmesi için eşya üzerinde gümrük gözetiminin sona
ermemiş olması şartı aranır (Gümrük
Yönetmeliğinin 208.maddesi, Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu
Tebliğin 7.maddesi).
Örnek 5: Üretici A firmasının 1516.20.98.00.13
GTİP’de
yer alan “Palm çekirdeği yağı” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai
ürün olarak “Kahve kreması” üretilmesi için nihai kullanım izni aldığını ve söz
konusu eşyaların ithali sırasında indirimli gümrük vergisi oranı (Gümrük
vergisi oranı % 20 olarak) uygulandığını, ilgili gümrük idaresince yapılan denetimlerde nihai kullanım izni
verilirken dikkate alınan unsurların birinde veya birkaçında değişiklik olduğu
ve bu değişikliğin iznin kullanılmasına artık imkan vermediği, iznin verildiği sırada yanlış veya gerçeğe aykırı
beyanda bulunulduğunun veya eşyanın nihai kullanıma tahsis edilmediğinin veya
edilemeyeceğinin anlaşıldığı, ya da gümrük idaresinin izni olmaksızın eşyanın
bir başkasına devredildiğini veya satıldığını varsayalım. Söz konusu sayılan
şartların öğrenilmesi üzerine Nihai kullanım izni iptal edilir ve nihai kullanıma tahsis edilmemiş eşya ile
ilgili gümrük vergileri ilgili mevzuat uyarınca (Örneğin Gümrük Vergisi % 20
yerine normal oran olan % 46,8 olarak) tahsil edilir. İznin iptali durumunda izin hak
sahibi nihai kullanıma tahsis edilmemiş eşya ile ilgili gümrük vergisini derhal
ödemek zorundadır.
Nihai Kullanım İzninin Sonradan Verilmesi: Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usule
tabi eşya ile sivil hava taşıtları ve parçaları hariç olmak üzere geçici depolama yeri veya antrepodaki eşya
için, nihai kullanım izni beyannamenin kapatılmamış olması koşulu ile sonradan
verilebilir. Yetkilendirilmiş
yükümlü sertifikası veya onaylanmış kişi statü belgesi sahibi kişilere, eşyanın
ayniyatının veya nihai kullanıma tahsis edildiğinin tespit edilmesi şartı ile
beyannamenin tescilinden itibaren üç ay içinde başvuruda bulunulması halinde
nihai kullanım izni sonradan verilebilir. Nihai kullanım izninin geriye
dönük olarak verilmesi halinde, nihai kullanım nedeniyle indirimli veya sıfır
vergi oranı ile eşyaya isabet eden vergi oranı arasındaki fark 9 uncu madde gereğince
teminat alınması şartıyla ilgili mevzuat uyarınca geri verilir veya kaldırılır (Nihai
Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin 8.maddesi).
Örnek 6-a: A firması adına
01.03.2020 tarihinde tescil edilen Serbest dolaşıma giriş beyannamesi kapsamı eşyaların
0811.20.31.00.00 GTİP’de yer alan “Ahududu” ve Gümrük vergi oranının %15,4
olduğunu, söz konusu eşyanın henüz antrepoda veya
geçici depolama yerinde bulunduğunu, henüz eşyanın tüm gümrük işlemlerinin
tamamlanarak gümrükten çekilmediğini yani, fiili ithalinin
gerçekleştirilmediğini varsayalım. Söz konusu eşya için sonradan (geriye dönük
olarak) nihai kullanım izni alınması durumunda indirimli veya sıfır vergi oranı
ile eşyaya isabet eden vergi oranı arasındaki (Örneğimizdeki Ahududu için nihai
kullanım nedeniyle uygulanacak gümrük vergi oranı % 0, yani % 15,4 - % 0 =
15,4) fark ,yani alınan verginin tamamı,
9 uncu madde gereğince teminat alınması şartıyla ilgili mevzuat uyarınca
geri verilir veya kaldırılır.
b) Yukarıdaki örneğimizde A firmasının Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası veya onaylanmış kişi statü belgesi sahibi kişi olduğunu varsayarsak, söz konusu eşyanın ayniyatının veya nihai kullanıma tahsis edildiğinin tespit edilmesi şartı ile beyannamenin tescilinden (01.03.2020 tarihinden) itibaren üç ay içinde başvuruda bulunulması halinde nihai kullanım izni sonradan verilebilir.
…
Devam Edecek.
Kerim ÇOBAN
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri