Geriye Dönük İzin Verilmesi Halinde Eşyanın
Tesliminden Sonra Beyannamenin İptali: Daha önce serbest dolaşıma
girmiş eşyanın tercihli tarife ya da nihai kullanım nedeniyle indirimli ya da
sıfır vergi oranı ile serbest dolaşıma giriş veya ekonomik etkili bir gümrük
rejimine tabi tutulabilmesini teminen, Ticaret Bakanlığınca belirlenecek şartlar
dahilinde geriye dönük izin verilmesi durumunda daha önceki beyanname iptal
edilir (Gümrük Yönetmeliği
126.maddesi).
Teminat:
Gümrük
idaresince, izin belgesinde kayıtlı olan eşya ve gümrük beyannamesinde kayıtlı
olan eşyanın gümrük tarife istatistik pozisyonu ile teknik ve ticari adı
bakımından aynı eşya olduğunun tespit edilmesi halinde, eşyaya isabet eden
vergiler ile nihai kullanımı veya kullanım amacı tayin edilerek gümrük
vergisinin askıya alınması nedenleriyle indirimli tarife (indirimli veya sıfır vergi oranı) uygulanarak tahakkuk ettirilen vergiler arasındaki fark, başka
bir değişle nihai
kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulanarak serbest
dolaşıma giren eşyada kanuni veya tavizli vergi oranının uygulanması ile
bulunacak gümrük vergisi ile nihai kullanım nedeniyle indirimli tarife
uygulanarak tahakkuk ettirilen gümrük vergisi arasındaki fark Gümrük Kanununun 202.maddesi çerçevesinde teminat alınır. İzin hak sahibinin, izin belgesinde öngörülen sürenin sona ermesinden
itibaren otuz gün içerisinde izni veren gümrük idaresine müracaatı üzerine
yerinde yapılan denetimlere ilişkin bilgilerin yer aldığı, Ek- 27’de yer alan Nihai Kullanım Denetim Formu esas alınarak, izin
belgesi kapsamına giren işlemler itibariyle ilgili izin hak sahibinin mali
kayıtları üzerinden nihai kullanıma konu eşyanın nihai kullanım amacına uygun
kullanımda olup olmadığının tespiti ve teminat iadesine ilişkin diğer iş ve
işlemler yetkilendirilmiş gümrük müşavirince düzenlenecek rapora istinaden
yerine getirilir. İzin belgesinde öngörülen sürenin sona ermesinden
itibaren otuz gün içinde izni veren gümrük idaresine herhangi bir müracaatta bulunulmaması
halinde, eşyaya ilişkin olarak alınan teminata 6183 sayılı Kanunun 56.maddesi
çerçevesinde işlem yapılır (2009/15481 Sayılı Kararın 7.maddesi, Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin 9.maddesi, Gümrük
Yönetmeliğinin 207.maddesi
).
Örnek 7:
Üretici A firmasının 1516.20.98.00.13 GTİP’de yer
alan “Palm çekirdeği yağı” ithal ettiğini düşünürsek, normal şartlarda bu
eşyanın ithali sırasında % 46,8 oranında Gümrük vergiği ödemesi gerekir iken, A
firmasının “Palm çekirdeği yağı” maddesini işleyerek “Kahve kreması” üretmek
için nihai kullanım izni aldığını, varsayarsak, söz konusu eşyaların ithali
sırasında indirimli gümrük vergisi oranı (Gümrük vergisi oranı % 20 olarak)
uygulanarak aradaki vergi farkı (% 46,8 - % 20 = 26,8) olan % 26,8 Gümrük
vergisi tutarı teminata bağlanarak ithalat gerçekleştirilir. Nihai kullanım
sonucunda da; Nihai Kullanım Denetim Formu esas alınarak, izin
belgesi kapsamına giren işlemler itibariyle ilgili izin hak sahibinin mali
kayıtları üzerinden nihai kullanıma konu eşyanın nihai kullanım amacına uygun
kullanımda olup olmadığının tespiti ve teminat iadesine ilişkin diğer iş ve
işlemler Yetkilendirilmiş gümrük müşavirince düzenlenecek rapora istinaden
yerine getirilir. Herhangi bir problemin olmaması durumunda alınan teminat iade
edilir.
Birlikte
Depolama ve Nihai Kullanıma Tahsis: 1) İzin hak sahibinin haklı gerekçeleri bulunması
halinde, gümrük idareleri, nihai kullanımı nedeniyle indirimli tarife uygulanan
eşyanın, aynı teknik ve fiziksel özelliklere sahip, aynı şekil ve evsaftaki
eşya ile birlikte depolanmasına kayıtlarda ayrı ayrı gösterilmesi şartıyla izin
verebilir. 2) Bu durumda nihai
kullanım amacıyla indirimli veya sıfır vergi oranı, nihai kullanıma yönelik
eşyanın, birlikte depolandığı eşyaya oranlanması sonucu bulunacak miktarın,
depodan kullanılan eşyaya tatbik edilmesi sonucu bulunacak miktara uygulanır. 3) Nihai kullanım nedeniyle indirimli
veya sıfır vergi oranına tabi eşyanın, bu uygulamadan yararlanabilmesi için,
süresi içerisinde öngörülen nihai kullanıma tahsis edilmesi gerekir. 4) Eşyanın; a) Sadece bir kez kullanılabilecek
türden olması durumunda, tümünün süresi içinde öngörülen nihai kullanıma tahsis
edilmiş olması, b) Mükerrer olarak kullanılabilir olması durumunda, öngörülen
kullanıma ilk tahsis tarihinden itibaren iki yıl geçmiş olması, hallerinde,
eşya nihai kullanıma tahsis edilmiş sayılır.
- Mükerrer kullanılabilen eşyadan; a) Havayolları tarafından ya değişim
sözleşmeleri şartları gereğince ya da kendi ihtiyaçları nedeniyle uçakların
bakım ve onarımı için kullanılan malzeme, öngörülen kullanıma ilk tahsis edilişlerinde,
b) Montajda kullanılan araç
parçaları, bunların tahsis edildiği araçlar diğer kişilere devredildiğinde, c) Sivil hava taşıtlarının yapım,
bakım, tadilatı veya donanımına yönelik eşya, izin hak sahibinden başka bir
kişiye devredildiğinde veya bakımını, onarımını veya tadilatını müteakip üçüncü
şahıslarca tekrar sahibinin kullanımına verildiğinde, ç) Sivil deniz taşıtları ile sondaj veya inşaat platformlarının
yapımı, onarımı, bakımı, tadilatı ve donatılması amaçlarına yönelik olarak
sağlanan eşya, gemi ve sondaj platformu izin hak sahibinden başka bir kişiye
devredildiğinde bakımı, onarımını ya da tadilatını müteakip üçüncü şahıslarca
tekrar sahibinin kullanımına verildiğinde, d)
Doğrudan güverte teslimi yapılan donatım amaçlı eşyanın teslimatı gerçekleştiğinde,
e) Sivil hava taşıtları, bu amaç
için öngörülen resmi kayıtlara tescil edildikleri tarihte, nihai kullanıma
geçmiş sayılır. Mükerrer kullanılabilen eşyanın nihai kullanıma geçtiğinin
tespiti durumunda, 209 uncu maddede belirtilen süre beklenmeksizin teminat iade
edilebilir. Nihai kullanım işleminin gerçekleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan
atık ve artıklar ile doğal yıpranmadan ileri gelen kayıplar da nihai kullanıma
tabi tutulmuş eşya olarak değerlendirilir (Gümrük
Yönetmeliğinin 209.maddesi ).
Nihai Kullanıma
Tabi Eşyanın Devri Ve Başka Bir Gümrüğe Gönderilmesi: Nihai kullanım kapsamı eşyanın gümrük idaresinin
izniyle başka bir izin hak sahibine devri mümkündür. Eşyanın,
eşyayı kendisi nihai kullanıma tabi tutmayacak ithalatçılar tarafından nihai
kullanım hükümlerine tabi olunarak indirimli veya sıfır vergi oranından
yararlanmak suretiyle serbest dolaşıma sokulması halinde, söz konusu eşyayı
nihai kullanıma tabi tutacak kişilere yapılacak satış ve devirler Ek-31’de yer
alan forma işlenir. Söz konusu form ithalatın gerçekleştirildiği ve
İthalatçılar İçin Nihai Kullanım İzin Belgesi düzenleyen gümrük idaresine beyan
edilir. Devir nedeniyle başka bir gümrüğe gönderilecek nihai kullanım kapsamı
eşya varış gümrüğüne Ek-32’de yer alan T5 belgesi ile gönderilir. T5 belgesi üç
nüsha düzenlenir ve tescil işlemine tabi tutulur.
- T5 belgesinin; a) A kutusuna hareket gümrük idaresi, b) 2 no.lu kutuya eşyayı gönderen
kişinin adı ve adresi, c) 8 no.lu
kutuya eşyanın gönderildiği kişinin adı ve adresi, ç) 14 no.lu kutunun altında
bulunan ‘önemli not’ kutusuna ‘nihai kullanıma tabi eşya’ ibaresi, d) 31 no.lu kutusuna eşyanın tanımı, 33
no.lu kutuya eşyanın tarifesi, e) 38
no.lu kutuya eşyanın net ağırlığı, f)
103 no.lu kutuya yazıyla eşyanın net miktarı, g) 104 no.lu kutuda yer alan diğer bölümüne büyük harflerle ‘NİHAİ
KULLANIM AMACIYLA İNDİRİMLİ VEYA SIFIR VERGİ ORANINDAN YARARLANAN EŞYANIN
TAŞINMASIDIR’ ibaresi, h) 106 no.lu
kutuya; 1) Eşyanın serbest dolaşıma girişinden sonra bir işleme tabi tutulması
durumunda, eşyanın serbest dolaşıma girdiği haldeki tanımı, 2) Serbest dolaşıma
giriş beyannamesinin tescil sayı ve tarihi ile tescili yapan gümrük idaresinin
adı, ı) Formun arkasındaki E
kutusuna varış gümrük idaresinin adı ile eşyanın çıkış tarihi, yazılmak
suretiyle düzenlenmesi zorunludur. T5 belgesinin iki nüshası eşyayla birlikte
varış gümrüğüne ibraz edilmek üzere eşya sahibine verilir. Varış gümrüğü, eşya ile birlikte gelen T5 belgesinin bir nüshasını
alıkoyar ve diğer nüshasını hareket gümrük idaresine geri gönderir. Hareket
gümrük idaresi bu nüshayla işlemlerini kapatır (Gümrük
Yönetmeliğinin 210.maddesi ).
Denetim
ve Sorumluluk: 1) İzin hak sahibi; a) Eşyayı, öngörülen nihai kullanıma tahsis
etmek veya öngörülen amaçlar için kullanmakla, b) Gümrük idarelerinin, eşyanın
gerçekten öngörülen nihai kullanıma tahsis edildiğinden veya öngörülen amaçlar
için kullanıldığından emin olmak için gerekli gördükleri kontrolleri
yapabilmelerini sağlayacak kayıtları beş yıl süre ile tutmak ve bunların
dayanaklarını teşkil eden belgelerle birlikte saklamakla, yükümlüdür. Gümrük
idaresi nihai kullanıma konu eşya ve işlemi, üretim süreci de dahil olmak üzere
her zaman denetleyebilir. Gümrük idareleri tarafından eşyanın nihai kullanıma
tahsis sürecinde en az bir defa denetim yapılır. İznin sona ermesinden itibaren
otuz gün içerisinde izni veren gümrük idaresine firmanın müracaatı üzerine veya
bu süreden önce müracaat edilmesi halinde müracaat tarihinde yerinde nihai
denetim yapılır. Denetimlerde ithal
eşyasının ithal edildiği şekilde izin verilen yerlerde bulunup bulunmadığı,
işleme tabi tutulmuşsa izine uygun olup olmadığı, öngörülen nihai ürünlerin
elde edilip edilmediği tespit edilir. Denetimlere ilişkin bilgiler Gümrük
Yönetmeliğinin 27 nolu ekinde yer alan denetim formuna işlenir. Denetim
sonuçlarına ilişkin bilgi ve belgeler denetim formuna eklenir. 2)
Gümrük idarelerince, aralıklarla yapılan denetimlerde ve denetimin sona ermesi
halinde, içeriği ve şekli Bakanlıkça belirlenecek form kullanılır. 3) İzni veren gümrük idaresi
denetleyici gümrük idaresidir. Ancak, ihtisas gümrüğü uygulaması gibi bazı
zorunlu durumlar nedeniyle eşyanın nihai kullanıma tahsis edileceği veya öngörülen
amaçlar için kullanılacağı yerin izni veren gümrük idaresinin bulunduğu il
sınırları dışında olması durumunda, denetleyici gümrük idaresi eşyanın nihai
kullanıma tahsis edileceği veya öngörülen amaçlar için kullanılacağı yere en
yakın yetkili gümrük idaresidir. Bu durumda, izni veren gümrük idaresi
denetleyici gümrük idaresine izin belgesinin onaylı bir örneğini gönderir.
Denetleyici gümrük idaresi ikinci fıkra hükmüne göre işlem yapar (2009/15481
Sayılı Kararın 8.maddesi).
Denetleyici ve İzni Veren Gümrük İdareleri: İzni veren gümrük idaresi denetleyici gümrük idaresidir. Ancak, ihtisas gümrüğü uygulaması ve
eşyanın deniz yoluyla gelmesi gibi bazı zorunlu durumlar nedeniyle eşyanın
nihai kullanıma tahsis edileceği veya öngörülen amaçlar için kullanılacağı
yerin izni veren gümrük idaresinin bulunduğu il sınırları dışında olması
durumunda, denetleyici gümrük idaresi eşyanın nihai kullanıma tahsis edileceği
veya öngörülen amaçlar için kullanılacağı yere en yakın gümrük idaresidir.
Bu durumda, izni veren gümrük idaresi, denetleyici gümrük idaresine izin
belgesi ve ekli belgeleri iznin verilmesini takip eden ilk iş günü içinde
gönderir (Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin 11.maddesi ).
Gümrük idareleri, mevzuatın belirlediği şartlar
çerçevesinde, Türkiye Gümrük Bölgesi ile diğer ülkeler arasında taşınan eşyanın
giriş, çıkış, transit, aktarma ve nihai kullanımını ve serbest dolaşımda
bulunmayan eşyanın durumunu düzenleyen gümrük mevzuatı ve diğer mevzuatın doğru
uygulanmasını sağlamak için gerekli görülen gümrük kontrollerini yerine
getirir. Uluslararası bir anlaşmanın öngörmesi
halinde, mevzuatın doğru bir şekilde uygulanmasına yönelik gümrük kontrolleri
başka bir ülkede de yürütülebilir. Ani ve rastgele yapılanlar dışındaki gümrük
kontrolleri; risklerin tespiti ve risk derecesinin ölçülmesi ile ulusal ve
gerekli görüldüğü takdirde uluslararası düzeyde riskleri değerlendirerek
gerekli önlemleri oluşturmak amacıyla bilgisayarlı veri işleme tekniklerini
kullanan risk analizi esas alınarak yapılır. Bakanlık, risk yönetimi çerçevesini oluşturur ve risk kriterleri ile
öncelikli kontrol alanlarını belirler. Bu amaçla, risk kriterlerinin tespitine
yönelik olarak gümrük işlemleri, gümrük kabahatleri ve kaçakçılık fiillerine
ilişkin verileri toplamaya, saklamaya ve işlemeye yetkilidir. Verilerin
toplanması, saklanması ve işlenmesine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle
belirlenir. Gümrük idareleri dışındaki yetkili kurumlar tarafından
gerçekleştirilecek kontroller, 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla
Mücadele Kanununun 19
uncu maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla
gümrük idarelerinin koordinasyonunda ve mümkün olduğu ölçüde aynı yer ve
zamanda yapılır. Bu maddede öngörülen kontroller kapsamında, gümrük idareleri
ile diğer yetkili kurumlar, Türkiye Gümrük Bölgesi ile diğer ülkeler arasında
taşınan eşyanın giriş, çıkış, transit, aktarma ve nihai kullanımı ile serbest
dolaşımda bulunmayan eşyanın durumu ile ilgili alınan bilgileri riskin en az
düzeye indirilebilmesi için kendi aralarında paylaşabilirler. Gümrük Kanunu’nun
12.madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gizli bilgilerin diğer ülkelerin
gümrük idarelerine ve güvenlik güçleri gibi diğer kurumlarına iletilmesine
sadece uluslararası bir anlaşma çerçevesinde izin verilebilir (Gümrük
Kanunu’nun 10-A maddesi).
Yaptırım:
Nihai kullanıma konu eşyanın; a) Amacı dışında kullanımının
söz konusu olması, b) Aldatıcı işlem ve davranışla, izin belgesi alınmadığı
halde alınmış gibi gösterilerek indirimli veya sıfır oranında gümrük vergisi
tatbik edilmesi, c) İzin belgesi alınmadan nihai kullanım hükümlerinden
yararlanılması, durumunda cezai hükümler saklı kalmak kaydıyla gümrük vergileri
tahsil edilir
(2009/15481
Sayılı Kararın 9.maddesi).
Örnek 8: Yukarıdaki
7.örneğimizde yer alan, üretici A firmasının 1516.20.98.00.13 GTİP’de yer
alan “Palm çekirdeği yağı” ithal ettiğini düşünürsek, normal şartlarda bu
eşyanın ithali sırasında % 46,8 oranında Gümrük vergisi ödemesi gerekir iken, A
firmasının “Palm çekirdeği yağı” maddesini işleyerek “Kahve kreması” üretmek
için nihai kullanım izni aldığını, varsaydığımızda, söz konusu eşyaların ithali
sırasında indirimli gümrük vergisi oranı (Gümrük vergisi oranı % 20 olarak)
uygulanarak aradaki vergi farkı (% 46,8 - % 20 = 26,8) olan % 26,8 Gümrük
vergisi tutarı teminata bağlanarak ithalat gerçekleştirilmiş idi. İlgili gümrük
idaresince yapılan inceleme ve denetim sonucunda;
Nihai kullanıma konu eşyanın amacı dışında kullanıldığının, aldatıcı işlem ve
davranışla, izin belgesi alınmadığı halde alınmış gibi gösterilerek indirimli
veya sıfır oranında gümrük vergisi tatbik ediğinin veya izin belgesi alınmadan
nihai kullanım hükümlerinden yararlanıldığının, …vb. tespiti durumunda eşyalara
tekabül eden gümrük vergileri (Gümrük vergisi % 46,8 oran üzerinden) A
firmasından tahsil edilir.
Nihai Kullanımda Sorumluluk: İzin hak sahibi; a) Eşyayı, öngörülen nihai
kullanıma tahsis etmekle, b) Gümrük idarelerinin, eşyanın gerçekten öngörülen
nihai kullanıma konulduğundan emin olmak için gerekli gördükleri kontrolleri
yapabilmelerini sağlayacak kayıtları tutmak ve bunların dayanaklarını teşkil
eden belgelerle birlikte saklamakla, sorumludur (Gümrük Yönetmeliğinin
211.maddesi).
Nihai Kullanıma
Tahsis: Sadece
bir kez kullanılabilecek olan eşya ile mükerrer olarak kullanılabilir olan eşya
ayrımı gözetilmesi kaydıyla hangi hallerde eşyanın nihai kullanıma tahsis
edilmiş sayılacağı Bakanlıkça belirlenir (2009/15481 Sayılı Kararın 10.maddesi).
Eşyanın Devri: Nihai kullanım kapsamı eşyanın gümrük idaresinin izniyle başka bir izin
hak sahibine devri mümkündür. Eşyanın devrine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça
belirlenir. Eşyanın başka bir izin hak sahibine devredilebilmesi için izni
veren gümrük idaresine Gümrük Yönetmeliğinin 31 nolu ekinde yer alan form ile
başvurulur. Gümrük idaresince devir işlemine taraf kişilere ve nihai kullanıma
tahsis edilecek eşyaya ilişkin bilgiler, başvuru formu ile diğer belgeler
dikkate alınarak devir talebi değerlendirilir. Devir işlemine izin verilmesi
durumunda, devralan izin hak sahibi tarafından devralınan nihai kullanım izni
kapsamında beyanname tescil edilebilmesini teminen devralınan nihai kullanım
iznine ilişkin firma bilgileri Tek Pencere Sistemi üzerinde güncellenir. Eşyanın başka bir izin hak sahibine
devredilmesi halinde söz konusu eşyaya ilişkin hak ve yükümlülükler eşyayı
devralan izin hak sahibine geçer. Nihai kullanım kapsamı eşya, izin
belgesinde yapılacak işlem ve işlemi yapacak firma bilgilerinin detaylı olarak
belirtilmesi kaydıyla ve gümrük idaresinin izniyle, ara işleme tabi tutulmak ya
da nihai kullanıma tahsis edilmek üzere başka bir firmaya gönderilebilir. Bu
durumda sorumluluk izin hak sahibine aittir (2009/15481 Sayılı Kararın
11.maddesi, Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin 6.maddesi).
- Eşyanın nihai kullanımı
nedeniyle, indirimli veya sıfır vergi oranından yararlanarak işlem görmesi
durumunda, amaçlanan kullanıma tabi tutulmadan önce, eşyanın devredenin stok
kayıtlarında olması ve devredilenin söz konusu eşyanın izin hak sahibi olması
şartıyla eşyanın gümrük idarelerine bildirilmeden devredilebilir (Gümrük Yönetmeliğinin 486.maddesi ).
Örnek 9:
Nihai
kullanım iznine sahip B firmasının 0904.22.00.00.12
GTİP’de yer alan “Yenibahar” maddesinden, üretimi gerçekleştirilecek nihai ürün
olarak Aroma üreteceğini, bu nedenle söz konusu eşyanın ithali sırasında Gümrük
vergisi oranının % 0 olarak uygulandığını, daha sonra söz konusu eşyanın C
firmasına devredilmek istendiğini varsayalım. Yapılacak kontrol ve inceleme
sonucunda, bahse konu eşyanın B firmasının stok kayıtlarında mevcut olduğu ve C
firmasının da nihai
kullanım iznine sahip olduğunun anlaşılması üzerine söz konusu eşyalar ilgili
gümrük idarelerine bildirilmeden devredilebilir.
- l) Mahiyeti ve nihai kullanım şekli
gerekçesiyle, bazı eşyanın yararlanabileceği tercihli tarife uygulaması,
Cumhurbaşkanınca belirlenen şartlara tabidir. Bir izin gerektiğinde Gümrük
Kanunu’nun 80 ve 81.madde hükümleri [[
Madde 80: 1- Dahilde işleme ve hariçte işleme rejimleriyle ilgili usul ve
esaslar Cumhurbaşkanınca belirlenir. 2-
Yararlanılacak rejime ilişkin özel hükümler saklı kalmak üzere, ekonomik etkili
rejimlerin kullanımına ilişkin izinler ile 95 inci maddenin 1 inci fıkrasında
belirtilen antrepo işletme izni; a) İşlemlerin usulüne uygun olarak yürütülmesi
için gerekli taahhütnamelerin ve teminatların verilmesi, b) Gümrük
idarelerinin, rejimi denetim altında tutabilmesi veya izleyebilmesi için
yapması gereken idari düzenlemelerin, söz konusu rejimden hedeflenen ekonomik
amaçlarla orantılı olması, halinde verilir.
Madde 81: 1- İlgili rejimin kullanılmasına ilişkin şartlar
verilen izinde belirtilir. İzin hak sahibi, iznin verilmesinden sonra ortaya
çıkan ve iznin devamını veya içeriğini etkileyebilecek olan her türlü
gelişmeleri ilgili mercilere bildirmek zorundadır. 2- Eşyanın bir şartlı
muafiyet düzenlemesine tabi tutulması, söz konusu eşya için tahakkuk edebilecek
her türlü gümrük vergilerine karşılık teminat verilmesi şartına bağlıdır. 3-
Şartlı muafiyet düzenlemelerine tabi tutulan eşyadan elde edilen ve tabi olduğu
rejim hükümleri uyarınca özel ekonomik değer taşıdığı tespit edilen eşya, aynı
rejime tabi tutulmuş sayılır.]] uygulanır. 2) Birinci fıkrada sözü edilen tercihli
tarife uygulaması ifadesi, tarife kotaları kapsamında olsa dahi, ithalat
vergilerinde bir indirim veya şartlı muafiyet uygulaması anlamına gelir (Gümrük Kanunu’nun 16.maddesi).
Teminat
İadesi: İzin
hak sahibi tarafından eşyanın öngörülen süre içerisinde Gümrük Yönetmeliğinin 209.maddesi
çerçevesinde nihai kullanıma tahsis
edildiğinin ve öngörülen amaçlar için kullanıldığının tespit edilmesi halinde nihai
kullanım izni Tek Pencere Sistemi üzerinden kapatılarak teminat iade edilir (2009/15481 Sayılı Kararın 12.maddesi,
Nihai Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğin 10.maddesi).
Bilgi ve Belge Verme Zorunluluğu: İzin hak sahibi veya nihai kullanım
kapsamı eşyayı ara işleme tabi tutacak veya nihai kullanıma tahsis edecek
kişiler, Gümrük Kanunu’nun 11.maddesi uyarınca istenecek gerekli her türlü
bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür. Eşyanın izin belgesinde
belirtilen şekilde ara işleme tabi tutulmak veya nihai kullanıma tahsis edilmek
üzere başka bir firmaya gönderilmesinden önce izin hak sahibi tarafından gümrük
idaresine bildirimde bulunulur. Ara işlemden sonra eşyanın izin hak sahibine
geri getirilmesinden önce izni veren gümrük idaresine bildirimde bulunulur. (Nihai Kullanıma İlişkin 1
Seri Nolu Tebliğin 12.maddesi).
- İlgili kişiler, Kanun’un
11.maddesinde belirtilen belge ve bilgileri gümrük kontrolü amacıyla beş yıl
süre ile saklamak zorundadırlar. Belge saklama
süresi; a) (b) bendinde öngörülen
haller dışında, serbest dolaşıma girmek veya ihraç edilmek üzere beyan edilen
eşya ile ilgili olarak, serbest dolaşıma giriş veya ihracat beyanlarına ilişkin
belgelerin tescil edildiği yılın, b)
Nihai kullanımları nedeniyle indirimli veya sıfır ithalat vergisi ile
Türkiye'de serbest dolaşıma giren eşya için, gümrük gözetimine tabi olmalarının
sona erdiği yılın, c) Başka bir gümrük rejimine tabi tutulan eşya için, söz
konusu gümrük rejiminin sona erdiği yılın, d) Serbest bölgeye konulan eşya
için, buralardan çıktıkları yılın, sonundan itibaren işlemeye başlar (Gümrük
Kanunu’nun 13.maddesi).
Gümrük Gözetiminin Sona Ermesi: Gümrük idarelerince, aralıklarla yapılan denetimlerde
ve denetimin sona ermesi halinde, Nihai Kullanım Denetim Formu düzenlenir. Nihai kullanım nedeniyle indirimli veya
sıfır vergi oranından yararlanarak serbest dolaşıma girmiş eşyanın gümrük
gözetimi; a) Nihai kullanım olarak kabul edilen üretim veya kullanım
faaliyetiyle, b) İndirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına ilişkin koşulların
sona ermesiyle, c) Eşyanın ihraç veya imha edilmesiyle, ç) Eşyanın belirlenen
amaçlar dışında kullanılması nedeniyle tahsili gereken vergilerin ödenmesiyle,
sona erer. Nihai kullanım
nedeniyle serbest dolaşıma giren eşyaya, duruma göre Kanun’un 81.maddesinin 2.fıkrası veya
83.madde hükümleri uygulanır (Gümrük Kanunu’nun
77.maddesi, Gümrük Yönetmeliğinin 211.maddesi ).
- 1) 183.maddede
belirtilen haller dışında; a) İthalat vergilerine tabi eşyanın geçici
depolanmasından veya tabi tutulmuş olduğu gümrük rejiminin uygulanmasından
doğan yükümlülüklerden birinin yerine getirilmemesi, b) Eşyanın söz konusu gümrük rejimine tabi tutulmasına veya nihai
kullanımı nedeniyle indirimli yahut sıfır ithalat vergi oranı uygulanmasına
ilişkin koşullardan birine uyulmaması hallerinde ve bu fiillerin geçici
depolamanın veya ilgili gümrük rejiminin yanlış uygulanması sonucunu
yarattığının tespit edilmesi, durumunda ithalat nedeniyle gümrük
yükümlülüğü doğar. 2) Gümrük yükümlülüğü; a) 1 inci fıkranın (a) bendinde
belirtilen hükmün yerine getirilememesinin bir gümrük yükümlülüğü doğurması
halinde, bu tarihte, b) Eşyanın söz konusu gümrük rejimine tabi tutulmasına
veya nihai kullanımı nedeniyle indirimli
ya da sıfır ithalat vergi oranı uygulanmasına ilişkin bir koşula uyulmadığının
sonradan tespiti halinde, ilgili rejime tabi tutulduğu tarihte, Başlar. 3) Yükümlü, ithalat vergilerine tabi
eşyanın geçici depolanmasından veya tabi tutulduğu gümrük rejiminin
uygulanmasından doğan yükümlülükleri yerine getirmesi gereken kişi ya da söz
konusu rejime tabi tutulması için konulmuş koşullara uyması gereken kişidir (Gümrük
Kanunu’nun 184.maddesi).
Nihai Kullanımda Vergi: Nihai kullanımları nedeniyle, rejime
giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihte tercihli tarife uygulamasından
yararlanabilecek ithal eşyasının, Gümrük Kanunu’nun 114.maddesinin birinci
fıkrası uyarınca tahsil edilecek ithalat vergileri, tercihli tarife uygulaması
için gerekli şartların gerçekleşmesi durumunda bu nihai kullanıma uygun olan
oran üzerinden hesaplanır. Bunun için
özel bir izin gerekmez. Birinci fıkrada
belirtilen tercihli uygulama, sadece eşyanın tercihli tarife uygulamasına imkan
tanıyan sürecin dolmasından önce nihai kullanıma tabi tutulması halinde
kullanılabilir. Süre, rejim için giriş beyannamesinin tescilinden
itibaren başlar. Bu süre, eşyanın mücbir sebep ve beklenmeyen haller veya
rejimin işleyişinin bir parçası olan teknik ihtiyaçlar dolayısıyla nihai
kullanıma sokulamaması halinde uzatılabilir (Gümrük
Yönetmeliğinin 363.maddesi ).
Örnek 10:
1516.20.98.00.13 GTİP’de yer alan “Palm çekirdeği yağı”nın normal
ithalatta Gümrük vergisi= % 46,8 iken, Üretici A firmasının aynı
eşyadan “Kahve kreması” üretilmesi için nihai kullanım izni aldığını varsayarsak,
söz konusu eşyaların ithali sırasında indirimli gümrük vergisi oranı (Gümrük
vergisi oranı % 20 olarak) uygulanır ve gümrük vergileri de (% 20 GV dikkate
alınarak) teminata bağlanır.
- Hariçte
işleme rejimi; İhracından önce, nihai kullanımları nedeniyle tam muafiyet
suretiyle serbest dolaşıma giren ve bu muafiyetin tanınması için gerekli
koşulları taşımaya devam eden, serbest dolaşımdaki eşyaya uygulanmaz. Bu
konunun istisnaları yönetmelikle belirlenir (Gümrük Kanunu’nun 136.maddesi).
- Nihai
kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır ithalat vergi oranından yararlanarak
serbest dolaşıma giren eşyanın, gümrük idarelerinin izni ile ihraç veya yeniden
ihraç edilmesi halinde de ithalat nedeni ile bir gümrük yükümlülüğü doğmuş
sayılmaz (Gümrük Kanunu’nun 186.maddesi).
- Hariçte işleme rejimine tabi tutulmadan önce
geçici ihracat eşyasının nihai kullanımı nedeniyle indirimli bir orandan
serbest dolaşıma girdiği ve bu indirimli oranın tanınması için gerekli
koşulların yürürlükte kalmaya devam ettiği hallerde indirilecek tutar, eşyanın
serbest dolaşıma ilk girişi sırasında hesaplanan gerçek ithalat vergileri
tutarıdır. Geçici ihracat
eşyasının, nihai kullanım amacıyla serbest dolaşıma girişi sırasında indirimli
veya sıfır vergi oranından yararlanabildiği hallerde, bu eşyaya en son işleme
faaliyetinin gerçekleştiği ülkede de nihai kullanıma uygun işçilik görmesi
koşuluyla, söz konusu indirimli veya sıfır vergi oranı uygulanır (Gümrük
Kanunu’nun 141.maddesi).
- 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 16, 77, 135 ve 167
ila 170.maddelere uygun olarak eşyanın mahiyeti veya nihai
kullanımı nedeniyle tercihli tarife uygulanmasının ya da ithalat veya ihracat
vergilerinden tamamen veya kısmen muafiyetinin mümkün olduğu durumlarda söz
konusu tercihli tarife veya vergi muafiyeti; a) İlgili kişinin hileli bir davranış
veya ihmalinin olmaması, b) Tercihli tarife veya muafiyetin uygulanması için
gerekli olan diğer şartların yerine getirildiğinin ilgili kişi tarafından ispat
edilmesi, şartıyla 182 ila 185’inci, 189 uncu veya 190 ıncı maddelere göre
gümrük yükümlülüğü doğduğu hallerde de uygulanır
(Gümrük
Kanunu’nun 191-A.maddesi).
Gümrük Yükümlülüğünü Etkilemeyecek Haller: Eşyanın gümrük
kontrolünden yasadışı olarak çıkarılmasına teşebbüs olmaması, ilgili kişi
tarafından kasten yapılmış bulunmaması ve eşyanın durumunu düzenleyen tüm
gerekli işlemlerin yerine getirilmesi koşuluyla aşağıda sayılan ihmaller,
Kanunun 184.maddesinin birinci fıkrasında belirtilen gümrük yükümlülüğü
açısından, eşyanın geçici depolama faaliyeti veya tabi tutulmuş olduğu gümrük
rejiminin doğru işleyişini etkilemez: a) Süre uzatımı amacıyla
başvurulduğunda, verilen sürenin uzatılması için gerekli koşullar olmasına
karşın, eşyanın gösterilen geçici depolama yerine konulması veya uygulandığı
gümrük rejimi altında, gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanımlardan birine
tabi tutulması için verilen sürenin aşılması, b) Transit rejimi altındaki eşyanın varış gümrük idaresine
sunulması için verilen süre aşılarak ilgili idareye sunulması, c)
Eşyanın geçici depolamaya veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulması
durumunda, elleçleme izninin verilmesi için gerekli koşulların bulunması
şartıyla, gümrük idarelerinden önceden izin alınmaksızın eşyanın elleçleme
işlemine tabi tutulması, ç) Eşyanın
geçici ithalat rejimine tabi tutulması durumunda, önceden bu kullanıma izin
verilmesi için gerekli şartların olması koşuluyla, eşyanın izin belgesinde
gösterilenden farklı bir şekilde kullanılması, d) Eşyanın geçici depolamaya veya bir gümrük rejimine tabi
tutulması durumunda, gümrük idarelerinin isteği üzerine arz edilebilecek
durumda olması şartıyla izin belgesinde gösterilenden farklı şekillerde ve
yerlerde bulunması, e) Eşyanın
geçici depolamaya veya bir gümrük rejimine tabi tutulması durumunda, gerekli
işlemler yapılmadan Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkarılması veya serbest bölgeye
konulması, f) Eşyanın nihai kullanımı nedeniyle, indirimli veya sıfır vergi oranından
yararlanarak işlem görmesi durumunda, amaçlanan kullanıma tabi tutulmadan önce,
eşyanın devredenin stok kayıtlarında olması ve devredilenin söz konusu eşyanın
izin hak sahibi olması şartıyla eşyanın gümrük idarelerine bildirilmeden
devredilmesi gümrük yükümlülüğünü etkilemez (Gümrük Yönetmeliği’nin
486.maddesi).
SONUÇ
Nihai kullanım: Bazı
eşyaların ithalinde, Gümrük mevzuatında (Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği,
vb.) belirlenmiş şartlara bağlı olarak indirimli ya da sıfır gümrük vergisi
uygulanmasıdır.
Nihai kullanıma ilişkin başlıca
mevzuat hükümleri; 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 10/A, 13, 16, 77, 136, 141,
184, 186, 191/A maddeleri, Gümrük Yönetmeliği’nin 126, 207, 208, 209, 210, 211,
363, 486, 574 maddeleri, 95/7606 sayılı İthalat Rejim Kararının 9.maddesi, 4458
sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481
sayılı Kararın 4 ilâ 12.maddeleri, Nihai Kullanıma İlişkin 1 sayılı Gümrük
Genel Tebliği ile çeşitli Genelge ve Tasarruflu yazılarla düzenlenmiştir.
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun
16.maddesi hükmü çerçevesinde Bakanlar Kurulunca belirlenen, nihai kullanımı
nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına tabi eşyanın, öngörülen
amaçlarla kullanılması halinde gümrük vergisi alınmaz veya normalde uygulanan
gümrük vergisi oranından daha düşük vergi oranı uygulanır.
Nihai kullanımları nedeniyle, rejime giriş beyannamesinin tescil edildiği
tarihte tercihli tarife uygulamasından yararlanabilecek ithal eşyasının, Gümrük
Kanunu’nun 114.maddesinin birinci fıkrası uyarınca tahsil edilecek ithalat
vergileri, tercihli tarife uygulaması için gerekli şartların gerçekleşmesi
durumunda bu nihai kullanıma uygun olan oran üzerinden hesaplanır. Bunun için özel bir izin gerekmez. Birinci
fıkrada belirtilen tercihli uygulama, sadece eşyanın tercihli tarife
uygulamasına imkan tanıyan sürecin dolmasından önce nihai kullanıma tabi
tutulması halinde kullanılabilir.
Nihai kullanımı nedeniyle indirimli veya sıfır ithalat
vergi oranından yararlanarak serbest dolaşıma giren eşyanın, gümrük
idarelerinin izni ile ihraç veya yeniden ihraç edilmesi halinde de ithalat nedeni
ile bir gümrük yükümlülüğü doğmuş sayılmaz.
Kerim ÇOBAN
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
KAYNAKÇA:
·
4458 sayılı Gümrük Kanunu.
·
Gümrük Yönetmeliği.
·
4458
Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481
Sayılı Karar.
·
3065 sayılı Katma
Değer Vergisi Kanunu.
·
Katma Değer Vergisi
Genel Uygulama Tebliği.
·
95-7606 sayılı İthalat Rejim Kararı.
·
Nihai
Kullanıma İlişkin 1 Seri Nolu Tebliğ.
·
Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2009/40, 2014/4,
2016/19 Sayılı Genelgeleri.