“Yine zevrak-ı derûnum kırılıp kenâre düştü
Dayanır mı şîşedir bu reh-i seng-sâre düştü”
(Şeyh Gâlib)
I.GİRİŞ
11 Ağustos 2020 Tarihli
ve 31210 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Gümrük Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile Gümrük Müşavirleri
(GM) Ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleriyle (YGM) İlgili mezkur yönetmeliğin
bazı maddelerinde değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu düzenlemelerin
ayrıntıları makalemizin konusunu oluşturmaktadır.
ANAHTAR KELİMELER: Bakanlık, GM, Gümrük Müşaviri, YGM, Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşaviri, Gümrük Müşavir Yardımcısı, Stajyer, Yetki Belgesi,
II. Söz Konusu
Değişikliğin Muhtevası:
1-
Gümrük müşavir
yardımcılığı yazılı sınavından yetmiş veya üzerinde puan alanların başarılı
sayılacağı hüküm altına alınmıştır. Önceden altmış veya üzerinde puan alanlar
başarılı sayılıyordu. Böylelikle Gümrük Müşavir Yardımcısı olabilme çıtası
yükseltilmiştir.
2-
Gümrük Yönetmeliğinin
“Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri” başlığına haiz 574.maddesine “Yetkilendirilmiş
gümrük müşavirleri gümrük işlemleri ile ilgili tespitlerin yapılabilmesi
amacıyla tespit raporuna konu edilecek işlemle sınırlı olmak kaydıyla ilgili
firmadan bilgi ve belge isteyebilir.” Hükmü eklenmek suretiyle YGM’lerin
tespit raporu tanzim ederken gereksinim duydukları belge ve bilgilerin
istenmesi hususu mevzuatla tahkim edilmiştir.
3-
Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşavirlerinin yanlarında “Stajyer çalıştırabilirler” hükmü yürürlükten
kaldırılmıştır. İstisna olarak yönetmeliğe eklenen geçici madde ile staja
başlamış bulunanların, bir yıllık staj süreleri sonuna kadar stajyer olarak
çalışmaya devam edebilecekleri hükme bağlanmıştır.
4-
Yetkilendirilmiş gümrük
müşavirleri ile yanlarında çalışan gümrük müşavir yardımcısının aynı derneğe
bağlı bulunma şartı genişletilerek; istenirse antreponun bulunduğu bölge müdürlüğüne
ve derneğe bağlı oluna bilecektir. Böylelikle Gümrük Müşavir Yardımcısının
karnesini ve ikametini taşımadan antreponun bulunduğu yerdeki bölge müdürlüğü
ile gümrük müşavirleri derneğine kayıtlı olmalarının önü açılmıştır. İlgili
madde saha gerçekleriyle bağdaşık bir yapıya bürünmüştür. Karne ve plaka
değişikliği ile sanal ikamet oluşturma sorunu bertaraf edilmiştir.
5-
Gümrük Müşavir
Yardımcılarının yapmaları gereken iş ve işlemleri başkasına yaptıramayacağı
hüküm altına alınmıştır. Bu şekilde davrandığı tespit edilen Gümrük Müşavir
Yardımcıları bir daha yetkilendirilmiş gümrük müşaviri yanında
çalıştırılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Antrepoda görevlendirilen
yardımcının yapacağı iş ve işlemleri başka bir yardımcının, stajyerin veya bir
başka kişinin yaptığı tespit edildiğinde antrepoda görevli yardımcının işine
son verileceği dolaylı olarak hükme bağlanmıştır.
6-
Yetkilendirilmiş gümrük
müşavirleri, tespit sözleşmesi kapsamında bizzat yapacağı işleri başkasına
yaptıramayacakları hükme bağlanmıştır. Bu şekilde hareket ettiği tespit edilen
kişilerin yetki belgelerinin süresiz olarak geri alınacağı hükme bağlanmıştır.
7-
Yetkilendirilmiş gümrük
müşavirlerinin sahip olmaları gereken nitelikler hususunda değişikler
yapılmıştır:
a. Son beş yıl içinde Kanunun geçici 6 ncı maddesi uyarınca geçici olarak mesleki faaliyetten
alıkoyma cezası almamış olmak hükmündeki süre; son yedi yıl olarak
değiştirilmiştir.
b. Yönetmelikte sayılan suçlardan ari olma şartına 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu
kapsamı suçlar ile örgütlü suçlar da dahil edilmiştir.
c. Yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerinin sahip olmaları gereken
niteliklere Mesleğin şeref ve haysiyetine uymayan durumlar ibaresi eklenmiştir.
8-
Yaş Haddine (65-Yaş)
bağlı olarak 3-yıl süre ile verilen Yetki Belgelerinin süresi yine yaş haddine
bağlı olarak 2-yıl olacak şekilde belirlenmiştir. İki belge arasında disiplin
cezası almamış YGM’lerin belge süresi ilkinde 3 yıl; ikincisinde ise 4 yıla
kadar verilebileceği hüküm altına alınmıştır.
9-
Yetki belgesi almak için
müracaat eden YGM hakkında soruşturma varsa veya devam ediyorsa; söz konusu
soruşturma neticelenmeden Yetki belgesi verilemeyeceği hükme bağlanmıştır.
10-
Yetki belgelerinin
elektronik ortamda düzenleneceği ve gümrük müşavirinin kayıtlı bulunduğu Bölge Müdürlüğüne
ve başvuru sahibine yine elektronik ortamda gönderileceği hükme bağlanmıştır.
11-
Yetkilendirilmiş gümrük
müşavirinin erişim kodunun kullanımından sorumlu olduğu; erişim kodunu
başkasına kullandırdığı anlaşılan yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerinin yetki
belgesinin süresiz olarak geri alınacağı hüküm altına alınmakla birlikte;
YGM’nin yanında çalışan YGM yardımcılarının “başkası” ifadesine dahil olup,
olmadığı veya YGM Çalışanlarına antrepolarda yapacakları iş ve işlemlerle
ilgili ayrı bir erişim kodu verilip verilmeyeceği hususuna dair bir düzenleme
bulunmaması dolayısıyla açıklığa kavuşturulmadığı müddetçe ciddi
mağduriyetlerin yaşanmasına sebebiyet verecek bir düzenleme olduğu mütalaa edilmektedir.
12-
Yetkilendirilmiş gümrük
müşaviri yanında çalışılan sürelerin staj süresine dahil edilip, edilmemesiyle
ilgili olarak sadece Gümrük Müşavir Yardımcılarının kanunun ilgili maddesinde
belirtilen diğer şartları taşıması halinde staj süresinden sayılacağı; buna
mukabil Gümrük Müşavir Yardımcısı adayı olan Stajyerlerin YGM yanında
çalıştırılması işlemine bu yönetmelikle son verildiğinden mütevellit
Stajyerlerin staj süresinin YGM yanında işlemeyeceği dolaylı olarak hükme
bağlanmıştır (geçici madde hariç).
13-
YGM’ler hakkında Kanunun
geçici 6 ncı maddesi hükümlerinin
uygulanması şartlarından birini teşkil eden husus tespit işlemleriyle
sınırlıyken; YGM’ce yapılan tüm işlemleri kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
14-
Yetkilendirilmiş gümrük
müşaviri olabilme şartlarından birinin kaybedilmesi, tespit işlemleri ile ilgili
olarak Bakanlıkça belirlenen asgari ücret tarifesinin altında hizmet verilmesi,
görevin bağımsızlık, tarafsızlık ve dürüstlükle yapılmaması veya kusurlu olarak
yapılması ya da Kanunda yer alan mesleğin genel prensiplerine aykırı harekette
bulunulması veya dolaylı temsil suretiyle faaliyet gösteren gümrük
müşavirleriyle ya da tespit işlemini yaptıran yükümlü ile doğrudan veya dolaylı
iş ilişkisi içinde olunması halinde yetki belgesinin alınacağı ve 5 (BEŞ) yıl
süre ile yetki belgesi verilmeyeceği hükmü süresiz olarak değiştirilmiştir.
Dolayısıyla yetki belgesini sayılan sebeplerle kaybeden bir YGM nin; yeniden
YGM olabilme şansı ortadan kaldırılmıştır.
15-
Maddi hatadan dolayı
asgari ücretin altında fatura kesilen durumların uyarılmasına rağmen
faturalarını düzeltmek suretiyle asgari ücret limitlerine ulaştırmayan veya
benzer hataları tekrarlayan YGM’lerins altı (6) ay geri alınan yetki belgeleri,
yapılan düzenleme ile on iki (12) ay süreyle geri alınacak şekilde
değiştirilmiştir.
16-
Yönetmeliğin yayımlandığı
tarihte yürürlüğe girecek olması özellikle sistemin içerisinde çalışmakta olan
stajyerleri mağdur edeceği mütalaa edilmektedir.
III. Düzenlemenin Olumlu
Ve Olumsuz Yönleri:
Düzenlemelerin hem olumlu hem
de olumsuz yönlerinin olduğu kuşkusuzdur. Söz konusu “olumlu/olumsuz” kategorik ayrımın, YGM mesleğinin
içerisinden tutulan projeksiyona göre yapıldığını; bu nedenle sahayı yansıtması
açısından gerçekçi olmakla birlikte; meslek erbabı olunması bakımından ise
sübjektif olabileceği göz ardı edilmemelidir. Bu münasebetle “kanaat” şerhi
özellikle derç edilmiştir…
a- Kanaatimize Göre Yönetmelik
Değişikliğinin Olumlu Yönleri :
Gümrük Müşavir Yardımcılarının
sınavda başarılı olma kriterinin altmıştan, Yetmiş puana yükseltilmesi mesleki
kalite çıtasını da yükselteceği kuşkusuzdur. Firmalardan bilgi ve belge
istenmesi hususunun mevzuatla tahkim edilmesi, sanal ikamet ve karne taşıma
sorununun bertaraf edilmesi, yetki Belgelerinin elektronik ortamda
düzenlenmesi, Asgari ücret tarifesinin altında iş ve işlem yapan YGM’lerin
yetki belgelerinin süresiz olarak geri alınması, iş bu yönetmelik
değişikliğinin hanesine artı olarak kaydedileceği düşünülmektedir.
b- Kanaatimize Göre Yönetmelik
Değişikliğinin Olumsuz Yönleri :
Geçici maddedeki 1-yıllık staj
süresi için ön görülen süre hariç olmak üzere Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşavirlerinin yanlarında “Stajyer” çalıştıramayacak olması ve buna bağlı
olarak YGM yanında çalışılan günlerin stajyerlik süresinden sayılmayacak
olması, erişim kodunu başkasına kullandırdığı anlaşılan yetkilendirilmiş gümrük
müşavirlerinin yetki belgesinin süresiz olarak geri alınacağı hükmünün, erişim
kodu ile antrepoda iş ve işlem yapan gümrük müşavir yardımcısını kapsadığına
veya söz konusu işlemleri yapmak üzere YGM yardımcısına ayrı bir erişim kodu
verilmesine dair bir hükmün düzenlemede yer almaması, yönetmelik hükümlerinin özellikle stajyerler
açısından kazanılmış hakları ve
öngörülebilirlik ilkesini zedeleyecek mahiyette olması iş bu yönetmelik değişikliğinin
hanesine eksi olarak kaydedileceği değerlendirilmektedir.
III. Son Söz Olarak,
Yapılan
değişikliklerin muhteviyatına bakıldığında, bakanlığa intikal eden teftiş, denetim inceleme ve soruşturma raporlarının
bir tezahürü olduğu mütalaa edilmekle birlikte; özellikle Corona virüs
pandemisi sebebiyle işten çıkarma yasağının uygulanmakta olduğu şu müstesna
günlerde hali hazırda sistemin içerisinde çalışan “Stajyerlerin” mağdur
edilmemesi ziyadesiyle önemli olduğu mütalaa edilmektedir. Söz konusu özel
durumun istihdam verilerine negatif yansıması şöyle dursun; içerisinden
geçtiğimiz zor günlerin ayrılıkçı yaklaşımlarla değil; paylaşımcı yaklaşımlarla
aşılacağını düşünerek masumların aşına, işine ve göz aşına sebebiyet verecek
değişikliklerin bir kez daha gözden geçirilmesinin en azından makul bir süre
için ertelenmesinin Gümrük Yönetmeliğinin 31.maddesindeki Mücbir sebep ve
beklenmeyen haller kapsamında
değerlendirilmese bile; “insani” gerekçelerle değerlendirilmesinin muvafık
olacağı muhakkaktır. İç acılarının toplamı, dış acılarının toplamına denk
gelmeyen geometrik şekillere insan denildiği gerçeği yadsınmamalıdır…
KAYNAKÇA:
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/08/20200811-6.htm
Haki DEMİRTAŞ
Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşaviri
11.08.2020 - SARIYER
