Merkez Bankası İhracat Genelgesinin 4 ve 7’inci maddelerinde belirtilen süreler
saklı kalmak kaydıyla, ihracat bedeli dövizlerin fiili ihraç tarihinden
itibaren 180 gün içinde yurda getirilmesi ve İBKB veya NBF düzenlenmesi halinde
ihracat hesabı aracı banka nezdinde kapatılır.
1- İhracat Hesabının Kapatılması, İhbar ve Ek Süre:
1) Merkez Bankası İhracat Genelgesinin 4.maddenin
dördüncü fıkrasında belirtilen süreler ile özelliği olan ihracat için İhracat
Genelgesinin 7.maddesindeki ihraç tarihleri ve süreler saklı kalmak kaydıyla,
ihracat bedeli dövizlerin (avans dahil) fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün
içinde yurda getirilmesi ve İBKB düzenlenmesi halinde ihracat hesabı aracı
banka nezdinde kapatılır.
2) Peşin ödeme ve başka bir ödeme şeklinin peşin
ödeme ile birlikte beyan edildiği durumlarda, peşin bedel dâhil ihracat
bedelinin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde yurda getirilmesi
halinde ihracat hesabı kapatılır.
3) Süresi içinde kapatılmayan ihracat hesapları,
aracı bankalarca 5 iş günü içinde yazılı olarak ilgili Vergi Dairesi
Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilir. İhracat bedeli
kabulünün ihbardan sonra yapıldığı işlemlerde ihracat hesabının kapatılmasına
ilişkin talepler doğrudan ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi
Müdürlüğüne yapılır.
4) İlgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, ihbarı
müteakip 10 iş günü içinde ilgililere hesapların
kapatılmasını teminen 90 gün süreli ihtarname gönderilir. Bu süre
içinde hesapların kapatılması veya 9.maddede belirtilen mücbir sebep hallerinin
ya da haklı durumun belgelenmesi gereklidir.
5) Mücbir sebeplerin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı müddetince
altışar aylık dönemler itibarıyla ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi
Dairesi Müdürlüğünce ek süre verilir.
6) Mücbir sebep halleri dışında kalan haklı durumların varlığı halinde,
hesapların kapatılmasına ilişkin altı aya kadar olan ek süre talepleri,
firmaların haklı durumu belirten yazılı beyanına istinaden üçer aylık devreler
halinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce,
altı aylık süreden sonraki ek süre talepleri Hazine ve Maliye Bakanlığı
(merkez) tarafından incelenip sonuçlandırılır.
7) Mücbir sebeplerin varlığı nedeniyle Vergi Dairesi Başkanlığınca veya
Vergi Dairesi Müdürlüğünce verilen 24 aylık ek sürenin sonunda mücbir sebebin
devamının belgelenmesi halinde açık bulunan ihracat hesabının kapatılmasına
ilişkin talepler Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip
sonuçlandırılır.
8) Uluslararası yaptırımlar çerçevesinde bankaların
kabul etmediği ihracat bedellerine ilişkin İBKB düzenlenmemesi sebebiyle açık
kalan ihracat hesapları, ihtarname süresi içinde söz konusu hususun yer aldığı
banka yazısının ibrazı üzerine ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi
Dairesi Müdürlüğünce kapatılır.
9) Türk Eximbank ve Sigortacılık ve Özel Emeklilik
Düzenleme ve Denetleme Kurumundan ihracat kredi sigortası konusunda faaliyet
göstermek üzere lisans almış sigorta şirketlerince ihracat kredi sigortası
kapsamına alınan ihracat bedelinin süresi içinde tahsil edilememesi sebebiyle
kapatılamayan ihracat hesapları, anılan banka veya söz konusu sigorta
şirketlerince ihraç bedelinin ilgiliye ödendiğinin tevsiki kaydıyla bankalar
tarafından terkin edilerek veya ihtarname süresi ile ek süreler içinde
kalınması koşuluyla Vergi Daireleri tarafından kapatılır.
10) Yürürlükteki İhracat Rejimi ve Finansal Kiralama
(leasing) Mevzuatı çerçevesinde kiralama yoluyla yapılan ihracatta; sözleşme
sürelerinin 180 günden fazla olması ve 180 gün sonunda sözleşmenin vadesi
gelmemiş borçları da içermesi, aylık kira ücreti toplamının 15.000,- ABD Doları
veya karşılığı döviz ya da Türk Lirasını geçmemesi halinde kiralananın toplam
değeri göz önüne alınmaksızın ihracat hesabı doğrudan bankalarca veya ihtarname
süresi ile ek süreler içinde kalınması koşuluyla Vergi Daireleri tarafından
terkin edilerek kapatılır.
2- Mücbir Sebep Halleri:
(1) Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller;
a) İthalatçı veya ihracatçı firmanın infisahı,
iflası, konkordato ilan etmesi veya faaliyetlerini daimi olarak durdurması,
firma hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmesi, şahıs firmalarında firma
sahibinin ölümü, b) Grev, lokavt ve avarya hali,
c) İhracatçı veya ithalatçı memleket resmi makamlarının karar ve işlemleri ya
da muhabir bankaların muameleleri dolayısıyla hesapların kapatılmasının
imkânsız hale gelmesi,
ç) Tabii afet, harp ve abluka hali,
d) Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi,
e) İhtilaf nedeniyle dava açılması veya tahkime başvurulması,
Mücbir sebep hallerinin tevsiki; (a) ve (e) halinin yetkili mercilerden, (b) ve (ç) halinin, ithalatçının
bulunduğu memleketin resmi makamlarından veya mahalli odaca tasdik edilmiş
olmak kaydıyla alıcı veya ithalatçı firmadan (harp ve abluka hali hariç), (c)
halinin resmi makamlarımızdan, ithalatçının bulunduğu memleketin resmi
makamlarından veya muhabir bankalardan, (d) halinin ise sigorta şirketlerinden,
uluslararası gözetim şirketlerinden veya ilgili ülke resmi makamlarından
alınmış belgelerle tevsik edilmesi şarttır.
(2) Mücbir sebep halleri ile ilgili olarak yurtdışından temin edilecek
belgelerin dış temsilciliklerimizce veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı
çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdik Mecburiyetinin
Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış olması gerekir.
(3) Mücbir sebep halleri dışında kalan,
ancak bedel getirme süreleri içerisinde ihracat bedelinin yurda getirilmesine
engel olan ve resmi kayıtlarla tevsik edilebilen durumlar Vergi Dairesi
Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince haklı durum olarak değerlendirilebilir.
3- Müeyyide Uygulanması:
Cumhurbaşkanının 1567 sayılı “Türk
Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanun” hükümlerine göre yapmış bulunduğu genel
ve düzenleyici işlemlerdeki yükümlülüklere aykırı hareket eden kişi, üçbin Türk
Lirasından yirmibeşbin Türk Lirasına kadar idarî para cezası ile
cezalandırılır.
İşlenen fiil, 1567 sayılı Kanun’un
1.maddesinde yazılı kıymetlerin izinsiz olarak yurttan çıkarılması veya yurda
sokulması mahiyetinde ise 5607 sayılı
Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre suç veya kabahat oluşturmadığı
takdirde kişi; eşya ve kıymetlerin rayiç bedeli kadar, teşebbüs halinde ise bu
bedelin yarısı kadar idarî para cezası ile cezalandırılır.
Her türlü mal, kıymet, hizmet ve
sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu işlere aracılık edenlerden bu
işlemlerinden doğan alacaklarını 1567 sayılı Kanun’un 1.maddesine göre alınan
kararlardaki hükümlere göre ve bu kararlarda tayin edilen süreler içinde yurda
getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç bedelinin yüzde
beşi kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar.
İdarî para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar alacaklarını yurda
getirenlere, birinci fıkra hükmüne göre idarî para cezası verilir. Ancak,
verilecek idarî para cezası yurda getirilmesi gereken paranın yüzde
ikibuçuğundan fazla olamaz.
- İthalat, ihracat ve diğer
kambiyo işlemlerinde döviz veya Türk Parası kaçırmak kastıyla muvazaalı
işlemlerde bulunanlar, yurda getirmekle yükümlü oldukları veya kaçırdıkları
kıymetlerin rayiç bedeli kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar. Bu fiilin teşebbüs aşamasında kalması
halinde verilecek ceza yarı oranında indirilir.
…
Bu
kabahatlerin bir tüzel kişinin yararına olarak işlenmesi halinde, ilgili tüzel
kişiye de aynı miktarda idarî para cezası verilir.
Kabahatin konusunu yabancı para
oluşturması halinde, idarî para cezasının hesaplanmasında fiilin işlendiği
tarih itibarıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının bu paraya ilişkin “döviz
satış kuru” esas alınır.
Hükmolunacak idarî para cezasına,
suç tarihi ile tahsil tarihi arasındaki süreler için 6183 sayılı Kanuna göre
tespit edilen gecikme zammı oranında, para cezası ile birlikte tahsil olunmak
üzere, gecikme faizi uygulanır. Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri
nazara alınmaz.
Yukarıdaki
fıkralarda yazılı suçların tekerrürü halinde verilecek cezalar iki kat
olarak hükmedilir.
Bu madde hükmüne göre idarî para
cezasına karar vermeye Cumhuriyet savcısı yetkilidir.
Cumhuriyet savcılığında verilecek
cezanın tebliğinden itibaren 15 günlük yasal süre içerisinde, Sulh Ceza
Hakimliği'ne itiraz hakkı bulunmaktadır.
Ayrıca,
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı
Kararın 1 inci maddesi de: "Bu Karar'a ve bu Karar'ın uygulanması amacıyla
Bakanlıkça yayımlanacak Tebliğlere muhalefet 1567 sayılı Kanun'la ek ve
tadillerine muhalefet sayılır." hükmünü amirdir.
Not: Bu konu başta olmak üzere, YYS
Yıllık Faaliyet Raporu Hazırlanması, YYS Yıllık Zorunlu Eğitimlerinin
Verilmesi, YYS Revizyonları, Ön İzleme, Yeni YYS Belgesi Hazırlıkları ve YYS
Belgesi Alım Süreci, YYS Başvuru Formlarının Doldurulması, YYS Danışmanlığı,
vb. Tüm YYS Süreçler hakkında daha fazla ayrıntılı bilgiyi, Gümrük ve Dış
Ticaret Mevzuatı konularında gerekli Hukuki ve Mevzuat Desteğini, İdari ve Adli
İtiraz Süreçleri, Dava Açılması, Dava Aşamalarının Takibi, İlgili Mevzuat Ve
Hukuki Açılardan Gerekli İtiraz Ve Savunmaların Yapılarak Dava Sonucunun Olumlu
Sonuçlanması, Sonradan Kontrol/ Firma İncelemesi Yaptırılması, Antrepo Açma,
Antrepo Genişletme, AN6, AN7, AN8 Raporlarının düzenlenmesi, … vb, işlemleri,
Sürekli/ Düzenli, Aylık, Yıllık Gümrük ve Dış Ticaret Danışmanlığı, Gümrük ve
Dış Ticaret Mevzuatı Eğitimleri, … vb. konularında yardım, destek ve benzeri
hizmetleri -isterseniz- Firmamız “Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim, Danışmanlık
ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.”den alabilirsiniz.
4- Son Dönemlerde İhracatçıların Karşılaştıkları Cezalar
Duyumlarımıza ve basına yansıyanlardan
edindiğimiz izlenimlere göre son zamanlarda bazı ihracatçıların başına gelenlerin
tabiri caizse pişmiş tavuğun başına gelmediği anlaşılıyor.
İhracat bedelleri süresi (180 gün) içinde
Türkiye’ye getirildiği ve aracı banka tarafından İhracat Bedeli Kabul Belgesi
(İBKB) veya Döviz Alım Belgesi (DAB) düzenlendiği halde, aynı süre içerisinde ilgili
ihracat hesabının kapatılma işleminin tamamlanmaması nedeniyle, aracı banka tarafından
ilgili Vergi Dairesine ihbar edildiği, Vergi Dairelerince hesabın kapatılması
için ilgililere 90 gün süreli ihtarname gönderildiği, ancak bu ihtarnamenin
e-tebligat şeklinde gönderilmediği için çeşitli aksaklıklar ve gecikmelerin olduğu,
çoğu zaman zamanında mükelleflere ulaşmadığı, ihtarname/ tebligat süresi
sonunda belgesini hâlâ kapatmamış olanlar hakkında vergi dairelerince Cumhuriyet
Savcılıklarına 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun
uyarınca yasal işlem başlatılmasını teminen bildirimde bulunulduğu, ihracat
bedeli Türkiye’ye getirildiği ve ilgili banka dekontunda (İBKB veya DAB’da)
ihracat bedelinin getirildiği tarih yer aldığı halde, ilgili ihracat hesabının
kapatılmadığı veya sonradan kapatıldığı için Cumhuriyet Savcılıklarınca
herhangi bir ayrım gözetilmeksizin cezai sürecin başlatılarak 2 milyon TL ile 10 milyon TL arasında cezalara
hükmedildiği, yapılan itirazların da İlgili Sulh Ceza
Hakimliklerince reddedilerek verilen cezaların onandığı söyleniyor.
·
Yapılacak mevzuat düzenlemeleri ile iyi
niyetli ihracatçılarla kötü niyetli olanların, ihracat bedelini zamanında
Türkiye’ye getirenle getirmeyenin, getirdiği halde ihracat hesabını kapatmayan
ve/veya kapatamayanın ayırımının yapılması, uygulanacak cezaların
hafifletilmesi,
·
Lehe yapılacak mevzuat düzenlemelerinin yargı
aşamasında olan ve henüz sonuçlanmamış olan bu konudaki bekleyen dava dosyaları
için de uygulanmasının sağlanması,
· İhracat bedelini süresinde Türkiye’ye getirdiği halde ihracat hesabını geç kapatan firmalara uygulanan cezaların hafifletilmesi, gerekir ise affedilmesi, ihracat bedelinin Türkiye’ye getirilmesi ve ihracat hesabının kapatılması sürelerinin uzatılması, ilave ek süre verilmesi, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi ve ihracat hesabının kapatılması, vb. konularındaki mevzuat düzenlemelerinin esnetilerek ihracatın ve ihracatçının önündeki engellerin azaltılması gerekir.
KAYNAKÇA:
·
4458 sayılı Gümrük Kanunu.
·
Gümrük Yönetmeliği.
·
1567 Sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında
Kanun.
·
32 Sayılı Karara İlişkin “İhracat Bedelleri Hakkında
2018-32/48 Sayılı” Tebliğ.
· Merkez Bankası İhracat Genelgesi.
Kerim ÇOBAN
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
