ÖZET
Franchisee fee, redevans/redevance, royalti, lisans ücreti, telif hakkı vb. gayri maddi hakların kullanımı karşılığı ithal edilen eşya ile ilgili olarak ödenen ve gümrük kıymetinin bir unsuru olan bahse konu ödemeler (yapılan anlaşma gereği hak sahibine net tutar olarak yapılıyor ise) stopaj oranı dikkate alınarak brüte götürülmesi ve ulaşılacak brüt tutar üzerinden ilgili gümrük idaresine beyan edilerek tekabül eden gümrük vergi ve resimlerinin tahsil edilmesi,
- İthal eşyasının gümrük
kıymetinin bir parçası olmasına karşın gümrük idaresine beyan edilmeyen bahse
konu gümrük kıymet unsurlarına tekabül eden KDV’nin
vergi dairesine ödendiği durumlarda, gümrük mezvuatı açısından esas matraha
tekabül eden KDV’nin tekrar istenilmemesi fakat, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarih olan SDGB
tescil tarihi ile vergi dairesine KDV’nin beyan edildiği tarih arasında oluşan
bu süre için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi alınması,
- İthal edilen eşyada sadece KDV varsa, gümrükçe tahsil edilen diğer
vergi ve resimler ile KKDF, vb. bir yükümlülük yoksa, her bir beyan (her bir
SDGB’si) için Gümrük Kanununun 241.maddesinin birinci fıkrası uyarınca
usulsüzlük cezası uygulanması,
- İthal edilen eşyanın gümrükçe tahsil edilen diğer vergi ve resimlere tabi
olması durumunda ise, (varsa Gümrük Vergisi,
Özel Tüketim Vergisi, Kaynak Kullanım Destekleme Fonu, Kültür Bakanlığı
Kesintisi/Stopajı, vb. ile bunlara tekabül eden KDV’nin) Gümrük Kanunu’nun
193/3.maddesi, 2014/6852 sayılı Vadeli İthalatta Kaynak Kullanımını Destekleme
Fonu Kesintilerinin Takip ve Tahsili Hakkında Karar ile Gümrükler
Genel Müdürlüğü’nün 2011/16 ve 2014/22 sayılı Genelgeleri hükümlerine göre tahsil edilmesi ile Gümrük
Kanunu’nun 234.maddesi, ÖTV
Kanununun 16.maddesi ve KDV Kanunu’nun
51.maddesine göre ceza tatbik edilmesi,
Ayrıca, ithal
eşyasının gümrük kıymetinin bir parçası olan ve yurtdışına yapılan söz konusu ödemeler, hak sahibi açısından gayri
maddi hak kazancı (Gayrimenkul sermaye iradı) olması nedeniyle, 193 sayılı
Gelir Vergisi Kanunu’nun 70, 94.maddeleri ve geçici 67.maddesi ile 5520 sayılı
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15 ve 30.maddeleri gereği kurumlar vergisine (stopaja) tabi olup, brüt tutar üzerinden “Muhtasar Beyanname” ile ilgili vergi
dairesine beyanda bulunularak stopajının ödenmesi,
Gerekir.
Anahtar
Kelimeler: franchisee fee, royalti, lisans
ücreti, telif hakkı, isim hakkı, patent hakkı,…
GİRİŞ
Bilindiği üzere, eşyanın gümrük kıymetinin
belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 23 ilâ
31'inci maddeleri ile Gümrük Yönetmeliği’nin 43 ilâ 57’inci maddelerinde
düzenlenmiştir.
Eşyanın
Gümrük Kıymeti: 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 24.maddesine göre ithal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın
satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan satışta Gümrük
Kanunu’nun 27 ve 28. maddelere göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen
ödenen veya ödenecek fiyattır. Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat, ithal eşyası
için alıcının, satıcıya veya satıcı yararına yaptığı veya yapması gereken ödemelerin toplamıdır.
Bu fiyat, ithal eşyasının satış koşulu olarak, alıcının satıcıya veya satıcının
bir yükümlülüğünü karşılamak üzere üçüncü bir kişiye yaptığı veya yapacağı tüm
ödemeleri kapsar. 24.madde hükümlerine göre gümrük kıymeti
belirlenirken, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına 27.maddede
belirtilen ilaveler yapılır.
Gümrük Kanunun 24.maddesi hükümlerine göre
belirlenemeyen gümrük kıymeti, Kanun’un 25.maddesinde belirtilen diğer
yöntemlerin sırasıyla uygulanması suretiyle belirlenir. 25.madde hükümlerine
göre belirlenemeyen gümrük kıymeti, Kanun’un 26.maddesinde belirtilen hükümlere
göre belirlenir. Kanun’un 24, 25 ve 26.madde hükümlerine göre belirlenemeyen
ithal eşyasının gümrük kıymeti ise; Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel
Anlaşması (GATT)’ın VII’inci Maddesi, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel
Anlaşmasının VII.Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Anlaşma, Bu Anlaşmaya göre
oluşturulan Gümrük Kıymeti Teknik Komitesi’nin Kararları, Gümrük Kıymeti Yorum
Notları, Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği’nin eşyanın gümrük kıymetine
ilişkin diğer hükümleri ile bu hükümlere uygun prensip ve yöntemlerle ve
Türkiye’deki mevcut veriler esas alınarak belirlenir.
Bu makalemizde, çeşitli adlarla yapılan royalyt - lisans
ücretlerinin Gümrük Kıymeti ve KDV açısından durumu incelenerek, konu hakkındaki
kişisel görüşlerimiz belirtilecektir.
I- TANIMLAR
Royalti Kavramı: Hukuk Terimleri Sözlüğünde
bir lisans veya marka sahibinin sahip olduğu hakları bir başkasına devretmesi
karşılığı aldığı bedeldir. Kiralanarak veya üretim birimi üzerinden
verilebilir.
Lisans Kavramı: Maddi olmayan hukuki bir malın,
bir ihtiranın veya eserin, ücret karşılığında belli bir süre kullanmak üzere
bir başkasına devrettiği sözleşme olarak tanımlanmaktadır.
Lisans Sözleşmesi: Marka ve patent hakkı
yanında üretim yönetimi veya teknik bilgi (know-how) gibi üretim proseslerini
de içermektedir.
Royalti Veya Lisans Ücreti: İthal eşyasının imalatı, ihraç edilmek üzere satışı veya
kullanımı ya da yeniden satışı ile ilgili hakların kullanımı nedeniyle patent,
dizayn, know-how, model, marka, tescilli tasarım, telif hakkı ve imalat
prosesleri gibi adlar altında yapılan ödemelerdir (Gümrük Yönetmeliği’nin
43.maddesi, Gümrük Kıymeti’ne İlişkim 2 Sayılı Gümrük Genel Tebliği’nin
3.Maddesi).
İmalat
Kavramı;
maddeleri makina, cihaz, tezgah, alet, el emeği vasıtasıyla kısmen veya tamamen
değiştirmek, işlemek ya da maddeye ürünün bünyesinde bir fonksiyon yüklemek
suretiyle yeni ürün elde edilmesini ifade eder.
Franchise(ing): “Kısaca
sözlük anlamı; 1) Hükümet tarafından verilen imtiyaz veya muafiyet, 2) ortak işletmecilik, mümessillik, bir
markanın isim hakkının alınması, bir üretici ya da hizmet sunucu ile bir
kuruluş arasında, ürün ya da hizmetin genellikle sınırları belirlenmiş bir
yörede pazarlanması yolunda varılan anlaşma” demektir. Türkçe karşılığı “imtiyaz” olan franchise,
İngilizce bir kelimedir.
Francihor: Bir ürüne, hizmete veya bilgi birikimine,
bunlara ait kalitesi kanıtlanmış ve başarılı bir markaya/isme sahip olup da,
bunların satış dağıtım veya işletme hakkını belirli bir bedel karşılığı veren
taraftır.
Franchisee: Doğrudan veya dolaylı bir malı bedel
karşılığında franchisor’un ticari adını/markasını, know-how’unu, iş görme ve
teknik yöntemlerini, sistemini ve diğer sınai/fikri mülkiyet haklarının
kullanımını üstlenen taraftır.
Franchisee
Fee: Franchisee’nin,
isim, marka veya sistemi kullanma hakkı karşılığında franchisor’a ödediği
başlangıç bedeli/giriş parasıdır.
Franchisee’nin Franchisor’a Ödediği Bedel; İsim, marka veya sistemi kullanma
hakkı karşılığında ödenen bir başlangıç ücreti “Franchisee Fee”den ve yıllık
ciro/hasılat veya kârdan, anlaşmada belirlenen oranlarda, yüzde olarak ödenen
ücretlerden “Royalty”den oluşur.
Redevans/Redevance
(Royalty): İmtiyaz ücreti, lisans
hakkı sahibi veya ticari marka sahibinin bunu devrettiği firmalardan aldığı
bedeli ifade eder. Buna "royalty" de denebilir. Bir kira geliri gibi,
belirli süreler sonunda sabit miktar olarak tahsil edileceği gibi, üretim hacmi
veya satış tutarı üzerinden de alınabilir.
- Redevans
sistemi en çok maden ve petrol sektöründe çok kullanılmaktadır. Örneğin; Maden
şirketlerinin (taş kömürü, linyit, demir, bakır, krom, bor cevheri üreten
şirketlerin bu madenleri arama ve çıkarma imtiyazı karşılığında, petrol
şirketlerinin petrol arama imtiyazı karşılığında devlete ödedikleri para
redevans’tır.
II- ROYALYT
- LİSANS ÜCRETLERİ VE GÜMRÜK
KIYMETİ
Gümrük Kanunu’nun 27/1-c.maddesinde: 24’ncü madde
hükümlerine göre gümrük kıymeti
belirlenirken, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına “Kıymeti
belirlenecek eşyanın satış koşulu gereği, alıcının doğrudan veya dolaylı olarak
ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan
royalti ve lisans ücretleri”nin de ilave edileceği, ilave edilecek diğer gümrük
kıymet unsurlarında olduğu gibi royalty/royalti veya
lisans ücretlerine ilişkin alınacak kararlarında nesnel ve ölçülebilir verilere
dayanması gerektiği hükme bağlanmıştır.
Nesnel
ve ölçülebilir verilerin olmadığı anlaşıldığında ise satış bedeli 24.madde
hükümlerine göre belirlenemez. Bu durumda eşyanın gümrük kıymeti Gümrük
Kanununun 25 ve 26.maddelerine göre tespit edilir.
1.1. Royalti Veya Lisans Ücretinin
İncelenmesi
- Royalti veya
lisans ücretinin gümrük kıymetine ilave edilip edilmeyeceğine ilişkin
değerlendirmeler, Gümrük Yönetmeliğinin 56.maddesi ile 29044/28.06.2014 sayı ve
tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Gümrük Kıymetine ilişkin “2 Seri Nolu Gümrükler Genel Tebliği ve Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün (2011/48,
2012/21 sayılı genelgeleri gibi) çeşitli genelgelerinde belirtilmiştir.
Gümrük Kıymetine İlişkin “2 Seri Nolu
Gümrükler Genel Tebliği”Nin 5.Maddesine Göre:
Gümrük
kıymetine eklenecek royalti veya lisan ücretinin;
a) Kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olması,
b)
Kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu olarak yapılması,
Gerekmektedir.
Bu şartların her ikisini bir arada
taşıyan royalti veya lisans ücretinin ithal edilen eşyanın gümrük kıymetine
eklenmesi gerekir.
1.2. Royalti Veya Lisans Ücretinin İthal
Edilen Eşya İle İlgili Olması
Koşulu
2 Seri Nolu Gümrükler Genel Tebliği’nin
6.maddesine göre:
(1)
Lisans veya royalti sözleşmesi kapsamında devredilen haklar ithal konusu eşyada
cisim buluyorsa veya ithal eşyası söz konusu haklar kullanılarak imal
ediliyorsa, royalti veya lisans ücreti ithal eşyası ile ilgilidir. Eğer ithal
eşyası royalti veya lisans ücreti ödenen marka ile bağlantılı ise bu ücretin
ithal eşyası ile ilgili olduğu kabul edilir.
(2) Aksine bir delil olmadıkça royalti veya lisans ücreti,
a) İthal edilen eşyanın fiyatı, miktarı veya tutarına bağlı
olarak belirleniyorsa,
b) Aynı durumda ithal edilip satılan eşyanın yeniden
satışına bağlı olarak hesaplanıyorsa,
c) İthal edildikten sonra sulandırma, ambalajlama veya
montaj gibi küçük işlem gören eşyada işlem sonrası elde edilen ürüne bağlı
olarak hesaplanıyorsa,
İthal edilen eşya ile ilgilidir.
(3) İthal eşyasının,
küçük işlemler haricindeki imalat nedeniyle bir başka eşyanın bünyesindeki
maddelerden biri veya bir parçası olması, royalti veya lisans ücretinin ithal
edilen bu eşya ile ilgisinin kurulmasına engel teşkil etmez. Royalti veya
lisans ücretinin ithal edilen eşyanın yanında diğer eşya, hak veya hizmetleri
de kapsaması durumunda, toplam ücretin sadece nesnel ve ölçülebilir verilere
dayanılarak eşya ile ilgisi kurulup hesaplanabilen kısmı ithal edilen eşyanın
gümrük kıymetine dahil edilir. Ödenen veya ödenecek royalti veya lisans
ücretinin hesaplanabilmesi halinde nesnel ve ölçülebilir verilerin bulunduğu
kabul edilir.
(4) Royalti veya lisans ücreti ödemesi;
a) Patent hakkına ilişkin ödemelerde;
1) Patentli buluşlar
2) Patentli bir metotla üretilen eşyalar
3) Patentin tamamı veya bir parçası kullanılarak Türkiye’de
üretilecek eşyaların parçaları, hammaddeleri veya bileşenleri,
4) Patentli metodun hayata geçirilmesi için dizayn edilen
araç, makine ve aparat (eşyaya esas karakterini veren parçaları ve diğerleri
dahil),
İçin yapılıyorsa,
b) Dizayn hakkına ilişkin ödemelerde; İthal eşyası söz
konusu dizayn hakkının tümü veya bir bölümünü içeriyor ve Türkiye’de üretilecek
eşyaların dizayn, parça veya bileşenlerini ifade ediyorsa,
c) Marka için ödemelerde; Söz konusu marka ithal eşyasına
eklenmiş veya seyreltme, karıştırma, sınıflandırma, basit montaj gibi önemsiz
bir işçilik sonrası eklenmiş ise,
ç) Telif hakkına ilişkin ödemelerde; İthal eşyası buna
ilişkin kelime, melodi, resim, bilgisayar yazılımını ve benzerlerini
içeriyorsa,
d) Faydalı model hakkı veya ticari sıra ilişkin ödemelerde;
Söz konusu faydalı model hakkı veya ticari sır (a) fıkrası hükümlerine göre
ithal edilen eşyalar ile ilgiliyse,
İthal
eşyası ile ilgili olduğu kabul edilir. Diğer haklara ilişkin ödemelerde ise,
(a) ilâ (d) bentlerinde belirtilen haklardan en çok benzerlik arz eden bende
göre değerlendirme yapılır.
1.3. Royalti Veya Lisans Ücretinin İthal
Eşyasının Satış Koşulu Olması
Tebliğin 7.Maddesine Göre:
1) Royalti veya lisans ücretinin kıymeti
belirlenecek eşyanın satış koşulu olması, ithal edilen eşyaya ilişkin olarak ithalatçı tarafından yapılan veya
yapılacak royalti veya lisans ödemesinin ihracatçı ve ithalatçı arasındaki
alım-satımın gerçekleşmesinde vazgeçilmez ve esaslı bir unsur olmasını ifade
eder.
2) Alıcının royalti
veya lisans ücretini satış koşulu olarak ödeyip ödemediğinin tespitinde
belirleyici unsurlardan biri, alıcının söz konusu eşyaları royalti veya
lisans ödemesi yapmadan alıp alamayacağıdır. Royalti veya lisans ücreti
satışın koşulu olarak ödendiği sürece üçüncü kişiye ödeme yapılmasının satıcıya
yapılan ödemeden bir farklılığı yoktur. Üçüncü taraflara ödenen royalti veya
lisans ücretleri de dahil olmak üzere royalti veya lisans ödemesinin ithal
edilen eşyaların satış koşulu olarak yapılıp yapılmadığının tespit edilmesi
için her olay bazında, satış ve lisans anlaşmaları ile diğer ilgili bilgiler
arasındaki bağlantı da dahil olmak üzere satış ve ithalatı ilgilendiren tüm
faktörlerin değerlendirilmesi gerekir.
3) Royalti veya lisans ödemesinin satış koşulu olup
olmadığının tespitinde;
a) Satış sözleşmesi veya ilgili dökümanlarda royalti veya
lisans ödemesine bir atıfta bulunulması,
b) Royalti veya lisans sözleşmesinde eşyaların satışına
ilişkin bir atıfta bulunulması,
c) Satış sözleşmesi veya royalti veya lisans sözleşmesi
şartlarına göre; satış sözleşmesinin, royalti veya lisans ücretinin lisans
verene ödenmemesi sebebiyle söz konusu sözleşmeye aykırı davranıştan dolayı
sona ereceği şeklinde bir hüküm içerip içermediği,
ç) Royalti veya lisans sözleşmesinde royalti veya lisans
ücretinin ödenmemesi durumunda imalatçının lisans verenin hakları ile ilişkili
eşyayı imal etmesini veya satmasını yasaklayan bir hüküm bulunması,
d) Royalti veya
lisans sözleşmesinin, kalite kontrolünü aşan, lisans verenin imalatçı ve
ithalatçı arasındaki üretim veya satışı kontrol edebilmesine imkan veren
hükümler içermesi,
Hususları
dikkate alınır. Söz konusu şartlardan
en az birinin bulunması halinde royalti veya lisans ödemesi eşyanın satış
koşuludur.
1.4. Marka Kullanımına İlişkin Royalti/Lisans
Ücretleri
Tebliğin 8.Maddesine Göre:
İthalatçının marka
kullanmak karşılığında ödediği veya ödeyeceği royalti veya lisans ücretinin
eşyanın gümrük kıymetine ilave edilebilmesi için, aşağıdaki şartlardan en az
birinin mevcudiyeti gerekli ve yeterlidir.
a) 6 ncı maddenin dördüncü fıkrasının (c) bendi uyarınca
royalti veya lisans ücreti, aynı durumda yeniden satılan veya ithal edildikten
sonra sadece önemsiz işlemden geçen eşyaya ilişkin ise,
b) Eşya, ithalattan önce veya sonra yapıştırılan ve royalti
veya lisans ücretinin ödendiği marka altında pazarlanıyorsa,
c) Alıcı, bu tür eşyayı satıcı ile ilişkisi olmayan diğer
satıcılardan temin etme özgürlüğüne sahip değilse.
1.5. İthal Eşyasının Türkiye’de Çoğaltılması
Hakkı İçin Yapılan Ödemeler
Tebliğin 9.Maddesine Göre:
1)
İthal eşyasının gümrük kıymetinin belirlenmesi sırasında, Türkiye'de
çoğaltılması hakkı için yapılan ödemeler ve Türkiye'ye ihraç amacıyla satışında
bir satış koşulu olmaması kaydıyla, dağıtım veya tekrar satış hakları için
alıcının yaptığı ödemeler, Gümrük Kanununun 27 nci maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendi kapsamında değerlendirilmez ve fiilen ödenen veya ödenecek
fiyata ilave edilmez.
2) Çoğaltma Hakkı
İfadesi; İthal eşyasının fiziki olarak çoğaltılmasının ötesinde bir anlam
içermekte olup, ithal eşyasına dahil edilen buluş, kreasyon, düşünce veya
fikirleri de kapsayabilmektedir.
- Kişisel Görüşümüz; İthal eşyasının Türkiye'de çoğaltılması veya Türkiye’de
üretilmesi için yapılan franchisee fee, redevans/redevance, royalti, lisans, telif
hakkı, isim hakkı, patent hakkı, vb. ödemeler, Gümrük Kanununun 27.maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında değerlendirilmez ve fiilen ödenen veya
ödenecek fiyata ilave edilmez. Ancak,
söz konusu bu ödemeler 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun
6, 8, 9, 10, ve 24.maddesiyle ilgili diğer mali mevzuat hükümleri gereği Katma
Değer Vergisine tabi olup, anlaşma gereği söz konusu
ödeme hak sahibine net tutar olarak yapılıyor ise, matrahımızın stopaj
oranı dikkate alınarak brüte götürülmesi ve ulaşılacak brüt tutar üzerinden ilgili mükellef tarafından sorumlu
sıfatıyla 2 Nolu KDV Beyannamesiyle vergi dairesine beyanda bulunularak tekabül
eden KDV’nin ödenmesi gerekir. Ayrıca,
yurtdışına yapılan franchisee fee, redevans/redevance,
royalti, lisans ücreti, telif hakkı, isim hakkı, patent hakkı, vb. ödemeler,
yurt dışındaki hak sahibi açısından gayri maddi hak kazancı (Gayrimenkul
sermaye iradı) olması nedeniyle 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70, 94.maddeleri
ve geçici 67.maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15 ve
30.maddeleri gereği kurumlar vergisi kesintisine
(stopaja) tabi olup, mükellef tarafından brüt tutar üzerinden “Muhtasar Beyanname” ile ilgili vergi
dairesine beyanda bulunularak (İkili anlaşma varsa ilgili anlaşmadaki oran
üzerinden, ikili anlaşma yoksa genel oran üzerinden “% 20”) stopajının ödenmesi
gerekir.
Örnek 1-a) İzmir’de ayakkabı üreten A firmasının, Almanya’da bulunan
marka sahibi B (Adidas) firmasıyla royalty anlaşması imzaladığını, B
firmasından aldığı know – how desteği ile Türkiye’de Adidas marka ayakkabı
ürettiğini ve satış hasılatı üzerinden % 10 royalty ödediğini, 2019 yılı
royalty tutarının 100.000-USD olarak gerçekleştiğini varsayalım.
Normalde, A firması, 100.000-USD royalty tutarı üzerinden (ÇVÖA gereği) % 10’nu stopaj kesintisi yaparak, geriye
kalan 90.000-USD’yi B firmasına göndermesi, 100.000-USD üzerinden ilgili vergi
dairesine beyanda bulunarak tekabül eden stopaj ve KDV’yi ödemesi gerekir.
b) A
firmasının söz konusu royalty tutarını B firmasına net ödediğini varsayarsak,
matrahın brütleştirilmesi (ÇVÖA gereği % 10), 111.111,11-USD matrah üzerinden
ilgili vergi dairesine 2 Nolu KDV Beyannaması ve Muhtasar Beyanname ile beyanda
bulunarak, tekabül eden stopaj ve KDV’yi ödemesi gerekir.
1.6. Royalti Veya Lisans Ücretinin Beyan
Edilmesi
Tebliğin 11.Maddesine Göre:
1) İthal eşyasının gümrük kıymetine dahil edilmesi gereken
royalti veya lisans ücretinin tutarı ithal anında belirli/belli olması halinde,
söz konusu ücret ithal anında gümrük kıymetine dahil edilerek beyan edilir.
2) İthal eşyasının gümrük kıymetine dahil edilmesi gereken,
ancak tutarı ithalattan sonra belli olacak royalti ve lisans ücretleri ile
ilgili olarak, Gümrük Yönetmeliğinin 53.maddesi çerçevesinde istisnai kıymetle
beyanda bulunulur.
3) Royalti veya lisans ücreti tutarının net veya brüt satış
hasılatı veya kâr üzerinden hesaplanması gereken durumlarda, yükümlülerin
talebi ve gümrük idaresinin uygun bulması şartıyla, ithal eşyasının gümrük
kıymetine dahil edilecek royalti veya lisans ücreti, eşyanın FOB bedeli esas
alınarak sözleşme gereği net veya brüt satış hasılatı veya kârına uygulanacak
royalti oranına göre yapılacak uygun bir paylaştırma sonucunda hesaplanır. Bu
durumda, Gümrük Yönetmeliğinin 53.maddesinin ikinci, üçüncü, dördüncü ve
altıncı fıkralarına göre işlem yapılır. Tamamlayıcı beyan, royalti veya lisans
ücreti ödemesinin tahakkuk ettiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı günü
akşamına kadar yapılır ve vergileri de aynı süre içinde ödenir.
Örnek
2-a) Sakarya
faaliyet gösteren C firmasının, Tayvan’da bulunan D firmasından çiftine 20-USD
ödeyerek 01.01.2020 tarihinde 10.000 çift spor ayakkabısı ithal etttiğini ve
İsviçre’de bulunan marka sahibi E firmasına çift başı/çiftine net 5-USD royalty
ödediğini varsayalım.
C firması, söz konusu eşyalar için belli olan toplam
50.000-USD royalty gideride dahil 250.000-USD gümrük kıymeti üzerinden 01.01.2020
tarihle SDGB beyan ve tescil ettirmesi, eşyalara ilişkin gümrük vergilerinin
250.000-USD üzerinden tahakkuk ve tahsilinin yapılması gerekir.
b) C firmasının, söz konusu royaltiyi
ithalattan sonra (satış hasılatı üzerinden) 01.05.2020 tarihinde ödediğini
varsayalım. C firması, 2020 Mayıs ayı içinde, en geç 26.06.2020 tarihine kadar brütleştirilmiş
tutar (55.555,56-USD) üzerinden tanamlayıcı beyanda bulunması gerekir.
c) C firmasının, söz konusu royalti
tutarını tamamlayıcı beyandan (en geç 26.06.2020 tarihinden) sonra hak sahibine
ödediğini varsayarsak, ilgili gümrük idaresince,
Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve 2017/20 sayılı Genelgeleri
kapsamında (08.04.2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı Kararnamenin Eki Kaynak
Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar’da belirtilen GTİP’ler
hariç) royalty tutarı üzerinden KKDF tahakkuk ve tahsili, ayrıca hesaplanan
KKDF tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara tekabül eden KDV’nin ilave olarak tahsili
gerekir.
d) İstisnai kıymetle beyana ilişkin tamamlayıcı beyanların süresi
içerisinde verilmemesi nedeniyle zamanında ödenmeyen gümrük vergileri için
eşyanın serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihinden
itibaren 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında
gecikme faizi tahsil edilir ve Gümrük Kanunu’nun 241.maddesinin birinci fıkrası
uyarınca işlem yapılır.
Örnek 3: İthalatçı C firmasınca,
yukarıda (Örnek 2’de) belirtilen royalty tutarına (İthalat sonrası ortaya çıkan
ilave gümrük kıymet unsuruna) ilişkin tamamlayıcı beyanın ilgili gümrük
idaresine Gümrük Yönetmeliği’nin 53 ve 150/3.maddeleri kapsamında süresi içinde
(En geç 26.06.2020 tarihine kadar) yapılması gerekir. C firmasının, söz konusu
tamamlayıcı beyanı süresi içinde yapmadığını, tamamlayıcı beyanı üç ay
gecikmeyle 26.09.2020 tarihinde gerçekleştirdiğini varsayarsak, bu durumda, zamanında
ödenmeyen gümrük vergileri için eşyanın serbest dolaşıma girişine ilişkin
beyannamenin (SDGB) tescil tarihinden (01.05.2020’dan) itibaren tamamlayıcı
beyanın yapıldığı 26.09.2020 tarihine kadar 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre
belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi tahsil edilir ve Gümrük Kanunu’nun
241/1.maddesi uyarınca para cezası uygulanır.
Ayrıca, 50.000-USD net royalty
bedeli E firması için bir gayri maddi hak kazancı olup, Türkiye ile İsviçre
arasındaki mevcut Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereği 55.555,56-USD
royalty bedeli (karşılığı TL) vergi/stopaj kesintisi yapılarak ilgili vergi
dairesine yatırılması, en geç 26.06.2020 tarihi akşamına kadar ithalatın
yapıldığı gümrük müdürlüğüne müracaat edilerek, Gümrük Yönetmeliği’nin 53 ve
150/3.maddeleri kapsamında 55.555,56-USD royalty tutarı üzerinden tamamlayıcı
beyanda bulunulması ve 55.555,56-USD royalty tutarına tekabül eden gümrük
vergilerinin (KDV, GV, vb.) de aynı süre içinde ödenmesi gerekir. (5520 sayılı
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15/7. ve 30/11.maddelerine göre; Yapılacak vergi
kesintileri, kazanç ve iratların gayrisafi tutarları üzerinden dikkate alınır).
Tüm vergilerin (stopaj, kdv, gümrük vergileri, vb.) brütleştirilmiş tutar olan 55.555,56-USD
karşılığı TL üzerinden hesaplanıp tahsil edilmesi gerekir.
4) Royalti veya lisans ücreti ödemelerinin dönemsel olarak
belirlendiği durumlarda, yükümlünün talep etmesi ve gümrük idaresinin izin vermesi şartıyla;
Royalti veya lisans ücretlerinin dönemsel
olarak beyan edilmesi mümkündür. İzin talebinde Ek-1’de yer alan form
kullanılır. İlgili sözleşmeler ve onaylı çevirileri de talebe eklenir. İzin
verilmesi halinde bölge müdürlüğü ilgili gümrük idarelerini bilgilendirir. Bu
izin kapsamında yapılacak her bir ithalat için ayrıca başvuru yapılması
gerekmez. Tamamlayıcı beyan, Ek-2’de
yer alan form kullanılarak royalti veya lisans ücretinin tahakkuk ettiği ayı
takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar ilgili gümrük idarelerine
verilir ve vergileri de aynı süre içinde ödenir. Ödemeye ilişkin bilgi ve
belgeler gümrük idaresince bölge müdürlüğüne gönderilir. Bölge müdürlüğünce;
ibraz edilen bilgi ve belgeler verilen izin çerçevesinde kontrol edilir.
5) İstisnai kıymetle beyana ilişkin tamamlayıcı beyanların
süresi içerisinde verilmemesi nedeniyle zamanında ödenmeyen gümrük vergileri için
eşyanın serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihinden itibaren 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen
gecikme zammı oranında gecikme faizi tahsil edilir ve Gümrük Kanununun 241.maddesinin
birinci fıkrası uyarınca işlem yapılır.
6) İthal eşyasının gümrük kıymetinin bir parçası olmasına
karşın gümrük idaresine beyan edilmeyen royalti veya lisans ücreti ödemesine
ilişkin KDV'nin 1 veya 2 nolu KDV Beyannamesi ile vergi dairesine ödenmesi
durumunda, gümrük idaresine beyan
edilmeyen ve sadece KDV’ye tabi her bir beyan (Her bir SDGB) için Gümrük
Kanununun 241 inci maddesi uyarınca usulsüzlük cezası uygulanır.
7) EK-2’de
yer alan tablo ile ilgili değişiklikler yapmaya Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
Öte yandan: Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarının
(ÇVÖA) hükümlerinin dikkate alınabilmesi ve anlaşma hükümleri çerçevesinde
stopaj kesintisi yapılmaması ya da stopaj oranının indirimli olarak uygulanabilmesi
için mukimlik belgesinin ibrazı şarttır. Mukimlik belgesinin istenilen kanuni
şartları taşımaması veya mukimlik belgesinin ibraz edilmemesi ya da edilememesi
durumunda ise; İç mevzuat hükümleri (gelen oran olan % 20) uygulanmakta (İlgili
ÇVÖA hükümleri uygulanmamakta), stopaj tevkifatı normal stopaj oranı üzerinden yapılmaktadır.
{{3 Seri No’lu Çifte Vergilendirmeyi
Önleme Anlaşmaları Sirküleri ile Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) İstanbul Vergi
Dairesi Başkanlığı’nın 02.05.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 30-1497
sayılı Özelgesi (Muktezası), Yine GİB İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın
15.07.2014 tarih ve 62030549-125[30-2012/266]-1874 sayılı özelgesi, konu
hakkındaki özelgelere örnek olarak verilebilir}}. Gayri
maddi hak kazançları vb. nedeniyle yurt dışına yapılan ödemelerden Türkiye’de
kesilen stopajların mukim ülke mükellefleri tarafından iade alınması veya
mahsubu mümkün olup, Türkiye’deki mükellefimiz (ithalatçı), kestiği stopaja
ilişkin bilgileri bağlı bulunduğu vergi dairesinden resmi yazı ekinde alır,
gerekirse bunları ilgili ülke/mukim ülke konsolosluğuna tasdik ettirir ve yurt
dışındaki firmaya gönderir, yurt dışındaki gayri maddi hak sahibi firma bu
belgeleri mukimi olduğu kendi ülkesinde ilgili vergi dairesine sunarak, ikili
anlaşma (ÇVÖA) gereği ödeyeceği vergiden mahsup eder veya geri alır.
- Mukimlik belgesi: Çifte Vergilendirmeyi
Önleme Anlaşması’na (ÇVAÖ) taraf diğer ülkede gelir elde eden kişi veya firmaların,
mukimi olduğu ülkenin yetkili makamlarından aldığı ve o kişi veya kurumun
ilgili ülkede yerleşik ve vergi mükellefi olduğunu gösteren resmi belgedir.
- Kişisel Görüşümüz;
1) Franchisee fee, redevans/redevance,
royalti, lisans ücreti, telif hakkı vb. gayri maddi hakların kullanımı
karşılığı olarak ithal edilen eşya ile ilgili olarak ödenen ve ya ödenecek
olan, yani, gümrük kıymetinin bir unsuru olan bahse konu giderler (Yapılan anlaşma
gereği hak sahibine net tutar olarak yapılıyor ise) stopaj
oranı dikkate alınarak brüte çevrilmesi ve ulaşılacak brüt tutar üzerinden
ilgili gümrük idaresine beyan edilerek tekabül eden gümrük vergi ve
resimlerinin tahsil edilmesi gerekir.
2) İthal eşyasının gümrük kıymetinin bir parçası olmasına karşın gümrük
idaresine beyan edilmeyen franchisee fee, redevans/redevance, royalti veya lisans ücreti, telif hakkı, vb. gümrük kıymet unsurlarının, ilgili mükellef tarafından
daha önceden sorumlu sıfatıyla 2 Nolu KDV Beyannamesiyle ilgili vergi dairesine
beyanda bulunularak KDV’nin ödendiği durumlarda, söz konusu ödemeler (yapılan anlaşma
gereği hak sahibine net tutar olarak yapılıyor ise) stopaj
oranı dikkate alınarak brüte götürülmeli, 2 Nolu KDV Beyannamesiyle
ilgili vergi dairesine ödenen KDV’nin net tutar üzerindenmi yoksa brüt tutar
üzerindenmi ödendiği kontrol edilmeli, net tutar üzerinden ödendiğinin tespit
edilmesi halinde brüt tutar-net tutar arasındaki matrah farkına tekabül eden
KDV’nin de ilave olarak tahsil edilmesinin sağlanması ve gümrük mezvuatı açısından esas matraha tekabül eden KDV’nin
tekrar istenilmemesi fakat, yükümlüsünce
gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte varlığı ve miktarı bilinen, belli olan
bir kıymet unsuruna ait KDV’nin gümrük idaresi yerine, daha sonraki bir tarihte
vergi dairesine beyan edilerek ödenmesi halinde KDV tutarı açısından bir vergi
farkı oluşmamakla birlikte, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarih olan serbest
dolaşıma giriş beyannamesinin SDGB) tescil tarihi ile vergi dairesine KDV’nin
beyan edildiği tarih (3065 sayılı Katma değer Vergisi Kanunu’nun 39.maddesine
göre, Vergilendirme Dönemi: Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar için bir ay olup,
Kanun’un 41.maddesine göre de: Mükellefler ve vergi kesintisi yapmakla sorumlu
tutulanlar Katma Değer Vergisi beyannamelerini, vergilendirme dönemini
takibeden ayın yirmialtıncı günü
akşamına kadar ilgili vergi dairesine vermekle yükümlüdürler.) arasında
en az 26 günlük bir beyan süresi farkı oluştuğundan dolayı, oluşan bu süre için
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi
alınması
ile;
a- İthal edilen eşyada sadece KDV varsa, gümrükçe tahsil edilen diğer
vergi ve resimler ile KKDF, vb. bir yükümlülük yoksa, her bir beyan (her bir SDGB’si)
için Gümrük Kanununun 241.maddesinin birinci fıkrası uyarınca usulsüzlük cezası
uygulanması,
b- İthal edilen eşyanın gümrükçe tahsil edilen diğer vergi ve resimlere tabi
olması durumunda ise, (yapılan anlaşma gereği söz konusu ödeme hak sahibine net tutar
olarak yapılıyor ise) stopaj oranı dikkate alınarak brüte götürülmesi/brüte
çevrilmeli ve ulaşılacak brüt tutar üzerinden (varsa Gümrük Vergisi, Kaynak
Kullanım Destekleme Fonu, Kültür Bakanlığı Kesintisi/Stopajı, Özel Tüketim
Vergisi, vb. ile, bunlara tekabül eden KDV’nin) Gümrük Kanunu’nun 193/3.maddesi
-(6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanunun 51.maddesine göre tespit edilen gecikme zammı oranında
faiz uygulanarak)-, 2014/6852 sayılı Vadeli İthalatta
Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintilerinin Takip ve Tahsili Hakkında
Karar ile Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16 ve 2014/22
sayılı Genelgeleri hükümlerine göre tahsil edilmesi ile Gümrük Kanunu’nun 234.maddesi, ÖTV Kanununun 16.maddesi ve KDV Kanunu’nun 51.maddesine göre ceza tatbik edilmesi,
Gerekir.
3) Ayrıca, ithal eşyasının gümrük
kıymetinin bir parçası olan ve yurtdışına
yapılan franchisee fee,
redevans/redevance, royalti, lisans ücreti,
telif hakkı, isim hakkı, patent hakkı, vb. ödemeler, yurt dışındaki hak sahibi
açısından gayri maddi hak kazancı (Gayrimenkul sermaye iradı) olması nedeniyle,
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70, 94.maddeleri ve geçici 67.maddesi ile 5520
sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15 ve 30.maddeleri gereği kurumlar vergisi kesintisine (stopaja) tabi olup, mükellef tarafından brüt tutar üzerinden “Muhtasar Beyanname” ile ilgili vergi
dairesine beyanda bulunularak (İkili anlaşma varsa ilgili anlaşmadaki oran
üzerinden, ikili anlaşma yoksa genel oran “% 20” üzerinden) stopajının ödenmesi
gerekir.
1.7. Dünya Gümrük Örgütü Kaynakları Ve Diğer
Kaynaklardan
Yararlanılması
Tebliğin 12.Maddesine Göre:
(1)
Dünya Gümrük Örgütü Gümrük Kıymeti Teknik Komitesinin royalti veya lisans
ücretlerinin değerlendirilmesine ilişkin EK-3’de
yer alan Tavsiye Kararları ve EK-4’de’teki
uygulama örneğinin, karşılaşılacak durumların değerlendirilmesinde yönlendirici
mahiyette dikkate alınması gerekir.
…
Devam Edecek.
ROYALYT
- LİSANS ÜCRETLERİNİN VERGİSEL BOYUTU
(2)
III- ROYALYT - LİSANS ÜCRETLERİNİN, KATMA DEĞER
VERGİSİ
VE STOPAJ KARŞISINDAKİ DURUMU
2.1.
Konu Hakkındaki Kişisel Görüşümüz:
1) İthal eşyasının Türkiye'de çoğaltılması veya Türkiye’de
üretilmesi için yapılan franchisee fee, redevans/redevance,
royalti, lisans, telif hakkı, isim hakkı, patent hakkı, vb. ödemeler, Gümrük
Kanununun 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında “Gümrük
Kıymeti olarak” değerlendirilmez ve fiilen ödenen veya ödenecek fiyata ilave
edilmez.
Ancak, söz konusu bu ödemeler 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun
1, 4, 6, 8, 9, 10, ve 24.maddesiyle ilgili diğer mali mevzuat hükümleri gereği
Katma Değer Vergisine tabi olup (Anlaşma gereği söz konusu ödeme hak sahibine net tutar olarak yapılıyor
ise) matrahımızın
stopaj oranı dikkate alınarak brüte götürülmesi/brüte çevrilmesi ve ulaşılacak
brüt tutar üzerinden KDV ile stopajın ödenmesi gerekir. Bize göre, royalti ödemelerinde vergiyi doğuran olay;
yurtdışındaki kişi yada firmanın anılan ödemeye hak kazanması, diğer bir
deyişle royalti ödemesinin ilgili ithalatçı ve/veya üretici şirketin
kayıtlarına intikal ettirilerek gider yazılması anıdır. Dolayısıyla, sorumlu
sıfatıyla KDV bu tarihte hesaplanarak, ilgili mükellefler
ve vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar, 2 Nolu Katma Değer Vergisi
beyannamelerini, vergilendirme dönemini takibeden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine vererek tekabül
eden KDV’ni ödemeleri gerekir. Ödemelerin gecikmesi, tahakkuk
veya hesaben ödeme dolayısıyla ortaya çıkan kur farkları içinde KDV Kanunu’nun
24.maddesi gereği ilave olarak KDV ödenmesi gerekmektedir.
- Gelir idaresi tarafından verilen 3.2.1988 tarih ve 2601001-1227 sayılı
muktezada; Transfer tarihi itibarîyle oluşan kur farkları üzerinden (bir
finansman hizmeti karşılığını teşkil ettiği gerekçesiyle) sorumlu sıfatıyla
KDV hesaplanıp beyan edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
- Ayrıca,
yurtdışına yapılan franchisee fee, redevans/redevance,
royalti, lisans ücreti, telif hakkı, isim hakkı, patent hakkı, vb. ödemeler, yurt dışındaki hak sahibi açısından gayri
maddi hak kazancı (Gayrimenkul sermaye iradı) olması nedeniyle, 193 sayılı
Gelir Vergisi Kanunu’nun 70, 94.maddesi ve geçici 67.maddesi ile 5520 sayılı
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1, 2, 3, 14, 15, 21, 24, 25, 30 ve 31.maddeleri
gereği vergi tevkifatına, kurumlar vergisi kesintisine
(stopaja) tabi olup, kurumlar vergisi tevkifatına tabi söz konusu kazanç ve
iradları nakden veya hesaben ödeyen veya tahakkuk ettiren gerçek ve tüzel
kişiler tarafından brüt tutar üzerinden “Muhtasar Beyanname” ile ilgili vergi
dairesine beyanda bulunularak -(İkili anlaşma varsa ilgili anlaşmadaki oran
üzerinden, ikili anlaşma yoksa genel oran “% 20” üzerinden)- stopajının ödenmesi gerekir.
- Dar mükellef kurumlar tarafından yapılan
franchisee fee, royalti, lisans ücreti, telif hakkı, isim hakkı, patent hakkı,
vb. ödemelerin gecikmesi, tahakkuk
veya hesaben ödeme dolayısıyla ortaya çıkan kur farkları KDV’ye tabidir.
Nakden Ödeme:
Tevkifat konusu bedelin fiilen ödendiği durumdur.
Hesaben Ödeme: Tevkifata
konu kazanç ve iradı ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda
gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder.
- Hizmeti veren yurtdışında mukim firmalar veya kişiler
(Royaalty ve lisans sahipleri) genellikle, alacakları ücretin net olmasını yani
belli meblağdaki paranın kesinti yapılmaksızın kendilerini ödenmesini
istemektedirler. Bu takdirde varsa KDV ve stopaj matrahını bulabilmek için
yabancıya/yurtdışına yapılan bu ödemenin, stopaj oranı dikkate alınarak brüte çevrilmesi
ve bulunacak brüt tutar üzerinden KDV ve Kurumlar Vergisi’nin (stopaj) ödenmesi
gerekmektedir. Brüte götürme/brüte çevirme işlemi ise, hizmet maliyetini
yükseltmekte, buna mukabil ödenen stopajla ilgili belgeler hizmeti verene/yapana
gönderildiği takdirde bunun mahsuba konu edilmesi suretiyle hizmeti veren ek
bir menfaat sağlamaktadır.
Örnek 4: Türkiye’deki
X firması sözleşme gereği, Almanya’daki Y firmasına toplam 100.000-EUR net
royalti ödemiştir. Söz konusu ödeme Türkiye ile Almanya arasındaki Çifte
Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’na göre % 10 Kurumlar Vergisi’ne (stopaj) tabi
olduğundan, brüte götürme işlemi 100.000 ÷ (1 – 0,1) = 111.111,11-EUR
şeklinde yapılacak, bu brüt tutar üzerinden hesaplanacak 111.111,11 x 0,18 =
19.999,99-EUR, yani 20.000-EUR karşılığı YTL tutarındaki KDV sorumlu sıfatıyla
ödenecek, yine bu brüt tutar üzerinden 111.111,11 x 0,10 = 11.111.11-EUR
karşılığı YTL tutarındaki stopaj muhtasar beyanname ile beyan edilerek
ödenecektir. Örnekte görüldüğü üzere, ücretin net olarak belirlenmesi royaltinin
maliyetini (haliyle KDV ve Stopaj matrahını, varsa gümrük vergileri matrahını)
100.000-EUR’dan 111.111,11-EUR’ya yükseltmiştir/yükseltmektedir.
2-a) İthal eşyanın gümrük
kıymetine giren ve ilgili gümrük idaresine beyan edilmesi gereken franchisee
fee, redevans/redevance, royalti, lisans ücreti, telif hakkı vb.
ödemelerin beyanı sırasında (yapılan anlaşma gereği hak sahibine net tutar olarak ödeme yapılıyor
ise) stopaj oranı dikkate alınarak brüte götürülmesi/brüte
çevrilmesi ve ulaşılacak brüt tutar üzerinden ilgili gümrük idaresine gümrük beyanı
yapılarak tekabül eden gümrük vergi ve resimlerinin ödenmesi gerekir.
b) Eşyanın gümrük
kıymetine giren ve gümrük idaresine beyan edilen franchisee fee, redevans/redevance, royalti veya lisans ücreti, telif hakkı,
isim hakkı, patent hakkı, vb. haklar ile bu hakların kullanılması için gerekli
malzeme ve teçhizat bedelleri, 193 sayılı
Gelir Vergisi Kanunu’nun 70.maddesinin 5.fıkrasına göre “Gayrimenkul
sermaye iradı sayıldığından”, aynı Kanun’un 94.maddesi ve geçici
67.maddesinden hareketle, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1, 2, 3, 14,
15, 21, 24, 25, 30 ve 31.maddelerine istinaden ayrıca Kurumlar Vergisi’ne (Stopaj) tabi olup, anlaşma gereği söz konusu ödeme hak sahibine net tutar olarak yapılıyor ise,
matrahımızın stopaj oranı dikkate alınarak brüte götürülmesi (brüte çevrilmesi)
ve ulaşılacak brüt tutar üzerinden ilgili mükellef tarafından “Muhtasar Beyanname” ile ilgili vergi
dairesine beyanda bulunularak stopajının ödenmesi gerekmektedir.
- Dar mükellefler tarafından yapılan franchisee fee, redevans/redevance, royalti, lisans ücreti, telif hakkı, isim
hakkı, patent hakkı, vb. ödemelerin gecikmesi, tahakkuk veya hesaben ödeme
dolayısıyla ortaya çıkan kur farkları Katma değer Vergisi Kanunu’nun 24.maddesi
gereği KDV’ye tabidir.
3) Royalti
veya lisans ücreti, franchisee fee, redevans/redevance, telif hakkı, isim hakkı,
patent hakkı, vb. ödemelerine tabi eşyaların ithali sırasında, ilgili
sözleşmeler ve konuya ilişkin diğer ispatlayıcı belgelerin gümrük idaresine
ibraz edilmesi, ithalata ilişkin tescil edilen serbest dolaşıma giriş
beyannamesi veya beyannamelerinin 44.sütununda eşyanın royalti veya lisans
ücreti, telif hakkı, isim hakkı, patent hakkına tabi olduğu ile Gümrük
Yönetmeliği’nin 53.maddesine göre istisnai kıymetle beyan ve tamamlayıcı
beyandan faydalanılıp faydalanılmayacağının belirtilmesi, ayrıca ilgili kıymet
bildirim formlarında eşyanın royalti veya lisans ücreti, telif hakkı, isim
hakkı, patent hakkı ödemesine tabi olduğunun belirtilmesi (ilgili kutuların
işaretlenmesi) gerekir.
4) Gözetim ve Koruma Önlemleri (Eşik fiyat/Referans fiyat)
uygulanan ürünlerin ithali sırasında gözetim belgesi ibraz edilmemesi halinde,
ithal edilen eşyanın kıymeti (haliyle KDV matrahı) o eşya için tespit edilen
eşik fiyattan/referans fiyattan aşağı olamaz. Anlaşma gereği, franchisee fee, redevans/redevance, royalti veya lisans ücreti tutarının eşyanın
ithalinden sonra net veya brüt satış hasılatı veya kâr üzerinden hesaplanması
gereken durumlarda, yükümlülerin talebi ve gümrük idaresinin uygun bulması
şartıyla, ithal eşyasının gümrük kıymetine dahil edilecek franchisee fee,
redevans/redevance, royalti veya lisans ücreti, eşyanın ithaline ilişkin
serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescili sırasında, ithal edilecek
eşyasının gümrük kıymeti eşik fiyattan (eşik fiyata ulaşılarak) hesaplanması, hesaplanan eşik fiyat tutarı üzerine, eşyanın
FOB veya CIF bedeli esas alınarak sözleşme gereği net veya brüt satış hasılatı
veya kârına uygulanacak royalti oranına göre hesaplanacak uygun bir payın
royalti veya lisans ücreti olarak ilave edilmesi ve bulunacak tutarın ithal
edilen eşyanın gümrük kıymeti olarak beyan edilmesi, nihayetinde de Gümrük Yönetmeliğinin 53 üncü
maddesinin ikinci, üçüncü, dördüncü ve altıncı fıkralarına göre işlem yapılması
gerekir. Tamamlayıcı beyan, royalti veya lisans ücreti ödemesinin tahakkuk
ettiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar verilir ve
vergileri de aynı süre içinde ödenir.
5) İthalatla
veya Türkiye’deki üretimle ilgili olan, gümrük idaresini ve/veya Hazine ve Maliye
Bakanlığı’nı ilgilendiren franchisee fee, redevans/redevance, royalti veya lisans ücreti, telif hakkı, isim hakkı, patent hakkı,
know-how, vb. ödemelerine ilişkin sözleşmeler veya
sözleşme yerine geçen belgeler mutlaka temin edilmeli, temin edilen belgelerden
sözleşmeler başta olmak üzere 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1, 3, 4, 5,
14, 24 ve 26.maddesi gereği Damga Vergisine tabi kağıtlara tekabül eden Damga
Vergisi’nin ödenip ödenmediği, ödenen veya ödenmesi gereken Damga Vergisinin,
ithalatta KDV matrahına ve varsa ÖTV matrahına katılıp katılmadığı, … hususlarınında kontrol edilmesi gerekir.
- Öte yandan, bahse konu sözleşmelerinin
noter vasıtasıyla düzenlenmesi ve/veya söz konusu hakların Türkiye’de
tescilinin yaptırılması durumunda, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 38.maddesine
göre noter harcına ve aynı Kanun’un 108.maddesine göre de başvuru ve sicil
kayıt (tescil) harcına tabi olup; ödenen veya
ödenmesi gereken Harçların, ithalatta KDV matrahına ve varsa ÖTV matrahına
katılıp katılmadığı, … hususlarına da
bakılması gerekir.
- Yukarıda belirtilen sebeplerle, ithal edilen eşya ile ilgili olarak, söz konusu sözleşmeler ve sözleşme
yerine geçen belgeler nedeniyle ödenen veya ödenmesi gereken damga vergisi,
noter harcı ile sicil kayıt (tescil) harcı, vb. ödemeler 3065 sayılı Karma
Değer Vergisi Kanunu’nun “İthalatta Matrah” başlıklı 21.maddesinin “b” bendi
gereği ithalatta KDV matrah unsuru olup, söz konusu ödemeler, bahse konu
sözleşmeler kapsamında ithal edilen eşyalara ilişkin serbest dolaşıma giriş
beyannameleriyle ilişkilendirilerek ilgili gümrük idaresine beyan edilip,
tekabül eden KDV ile varsa Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)’nin ödenmesi gerekir.
6) İthal eşyasının gümrük kıymetinin bir parçası
olmasına karşın gümrük idaresine beyan edilmeyen franchisee fee, redevans/redevance, royalti veya lisans ücreti, telif hakkı, vb.
gümrük kıymet unsurlarının, ilgili mükellef
tarafından daha önceden sorumlu sıfatıyla 2 Nolu KDV Beyannamesiyle ilgili
vergi dairesine beyanda bulunularak KDV’nin ödendiği durumlarda, söz konusu
ödemeler (yapılan anlaşma gereği hak sahibine net tutar olarak yapılıyor
ise) stopaj oranı dikkate alınarak brüte çevrilmeli, 2 Nolu KDV Beyannamesiyle ilgili vergi dairesine ödenen
KDV’nin net tutar üzerindenmi yoksa brüt tutar üzerindenmi ödendiği kontrol
edilmeli, net tutar üzerinden ödendiğinin
tespit edilmesi halinde brüt tutar-net tutar arasındaki matrah farkına tekabül
eden KDV’nin de ilave olarak tahsil edilmesinin sağlanması ve gümrük mezvuatı açısından
esas matraha tekabül eden KDV’nin tekrar istenilmemesi fakat, yükümlüsünce gümrük yükümlülüğünün başladığı
tarihte varlığı ve miktarı bilinen, belli olan bir kıymet unsuruna ait KDV’nin
gümrük idaresi yerine, daha sonraki bir tarihte vergi dairesine beyan edilerek
ödenmesi halinde KDV tutarı açısından bir vergi farkı oluşmamakla birlikte, gümrük
yükümlülüğünün başladığı tarih (SDGB’nin tescil tarihi) ile vergi dairesine
KDV’nin beyan edildiği tarih (3065 sayılı
Katma değer Vergisi Kanunu’nun 39.maddesine göre, Vergilendirme Dönemi: Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar için bir ay olup,
Kanun’un 41.maddesine göre de: Mükellefler ve vergi kesintisi yapmakla sorumlu
tutulanlar Katma Değer Vergisi beyannamelerini, vergilendirme dönemini
takibeden ayın yirmialtıncı günü
akşamına kadar ilgili vergi dairesine vermekle yükümlüdürler.) arasında
en az 26 günlük bir beyan süresi farkı oluştuğundan dolayı, oluşan bu süre için
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi
alınması
ile;
a- İthal edilen eşyada sadece KDV varsa, gümrükçe tahsil edilen diğer
vergi ve resimler ile KKDF, vb. bir yükümlülük yoksa, her bir beyan (her bir Serbest
Dolaşıma Giriş Beyannamesi “SDGB”si) için Gümrük Kanununun 241 inci maddesi
uyarınca usulsüzlük cezası uygulanması,
b-
İthal edilen eşyanın gümrükçe tahsil edilen diğer vergi ve
resimlere tabi olması durumunda ise; (Anlaşma gereği söz konusu ödeme hak sahibine net tutar
olarak yapılıyorsa, matrahımızın stopaj oranı dikkate alınarak brüte
götürülmesi/çevrilmesi ve ulaşılacak brüt tutar üzerinden) KDV dışında kalan gümrük
vergi ve resimlerinin (varsa Gümrük Vergisi, ÖTV, KKDF, Kültür Bakanlığı
Kesintisi/Stopajı, Ek Mali Yükümlülük, vb. ile bunlara tekabül eden KDV’nin) Gümrük
Kanunu’nun 193/3.maddesi -(6183
sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51.maddesine göre
tespit edilen gecikme zammı oranında faiz uygulanarak)-, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve
2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında, (8/4/2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı
Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar
eki “Vadeli İthalatında KKDF Kesintisi Oranı % 0 ‘Sıfır’ Olarak Belirlenen
Mallar Listesi”nde – ‘Liste 1’de belirtilen GTİP’ler hariç) KKDF tahakkuk ve
tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara (KKDF +
ÖTV tutarına) tekabül eden KDV’nin tahsili ile Gümrük Kanunu’nun 234.maddesi, ÖTV
Kanununun 16.maddesi ve KDV Kanunu’nun
51.maddesine göre ceza tatbik edilmesi,
c) Ayrıca, ithal
eşyasının gümrük kıymetinin bir parçası olan ve yurtdışına yapılan franchisee fee, redevans/redevance, royalti, lisans ücreti,
telif hakkı, isim hakkı, patent hakkı, vb. ödemeler, yurt dışındaki hak sahibi
açısından gayri maddi hak kazancı (Gayrimenkul sermaye iradı) olması nedeniyle,
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70, 94.maddeleri ve geçici 67.maddesi ile 5520
sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15 ve 30.maddeleri gereği kurumlar vergisi kesintisine (stopaja) tabi olup, söz konusu ödemeler
mükellef tarafından (yapılan anlaşma gereği hak sahibine net
tutar olarak yapılıyor ise) stopaj oranı dikkate alınarak brüte çevrilmeli ve bulunacak brüt tutar
üzerinden “Muhtasar Beyanname” ile
ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak (İkili anlaşma varsa ilgili
anlaşmadaki oran üzerinden, ikili anlaşma yoksa genel oran “% 20” üzerinden)
stopajının ödenmesi,
Gerekmektedir.
7)
Franchisee fee, redevans/redevance, royalti - lisans ücreti, patent ücreti, satın alma komisyonu, kalıp-tasarım gideri, yurt dışı
kara taşıması, yurt dışı gümrükleme masrafı, vb. gümrük kıymet unsurlarının
gümrük idaresine beyan edilmeyip, ilgili mükellef tarafından sorumlu sıfatıyla
2 Nolu KDV Beyannamesiyle ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak KDV’nin
ödendiği durumlarda:
a- İthal eşyasının gümrük kıymeti bu kıymet unsurlarının tutarı
kadar eksik olacağından, ithal
eşyasının yurtiçinde satış ve tesliminden alınan bazı vergi ve benzeri mali
yüklerin eksik alınmasına ve hazine kaybına sebep olabileceği, örneğin, ithal edilen eşyanın
yurtiçinde satış ve tesliminin ÖTV yada TRT Bandrolüne tabi olduğu durumlarda,
ÖTV veya TRT Bandrolü, ithal eşyasının serbest dolaşıma giriş beyannamesinde
yer alan gümrük kıymeti ve/veya KDV matrahı esas alınarak hesaplanacağından, ÖTV
ve KDV’nin eksik ödenmesine, haliyle hazine kaybına sebep olunabilecektir.
b- Yıllık ithalat tutarı, gerçekte olduğundan daha az
gözükeceği için ülkenin dış ticaret verileri ve ihracatın ithalatı karşılama
oranı, vb. yanlış ve eksik hesaplanmış olacaktır.
Söz
konusu eksikliklerin giderilmesi için ithal eşyasının gümrük kıymetinin (ilgili
serbest dolaşıma giriş beyannamesi tutarının) düzeltilmesi gerekir.
IV- GÜMRÜK KIYMET
UNSURLARI ÜZERİNDEN
ALINAN MÜKERRER KATMA
DEĞER VERGİSİ
Bilindiği
üzere, ithal eşyasının gümrük kıymetine katılması
gereken franchisee fee, redevans/redevance, royalti veya
lisans ücreti, patent ücreti, telif ücreti, satın
alma komisyonu, kalıp-tasarım, yurt dışı kara taşıması, yurt dışı gümrükleme
masrafı, vb. gümrük kıymet unsurları tutarlarının ithal anında belli olması
durumunda, bu tutarların gümrük kıymetine dahil edilerek ilgili gümrük
idaresine beyan edilmesi gerekir.
Söz
konusu kıymet unsurlarının ithalattan sonra belli olması durumunda ise, Gümrük
Yönetmeliği’nin 53.maddesi çerçevesinde istisnai kıymetle ilgili gümrük
idaresine beyanda bulunulması gerekir.
Ancak: Başta
royalti veya lisans ücreti, patent ücreti, telif ücreti, franchisee fee, redevans/redevance olmak üzere ithalatta gümrük kıymetine giren
ve gümrük idaresine beyanı gereken çeşitli gümrük kıymet unsurlarının, Hazine
ve Maliye Bakanlığı tarafından, mali mevzuat açısından da vergilendirildiği,
Katma Değer Vergisi’nin ikinci kez tahsil edildiği, mükerrer KDV alındığı
görülmektedir.
3.1. Konu Hakkındaki Kişisel Görüşümüz:
Franchisee
fee, redevans/redevance, royalti veya lisans ücreti, patent ücreti, telif
ücreti, vb. başta olmak üzere ithalatta eşyanın gümrük kıymetine giren ve
Gümrük mevzuatı gereği gümrük idaresine beyanı yapılması gereken çeşitli gümrük
kıymet unsurlarının, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından vergilendirilerek
ikinci kez KDV tahsil edilmesi hukuka, vergilendirme tekniğine ve KDV Kanunu’nun
ruhuna aykırı olup;
1) Franchisee
fee, redevans/redevance, royalti veya lisans ücreti, patent ücreti, telif ücreti,
komisyon ödemesi, vb. ithalatta eşyanın gümrük kıymetine giren, ithalatı
ilgilendiren ve Gümrük mevzuatı gereği beyanının gümrük idaresine yapılması
gereken çeşitli gümrük kıymet unsurlarının, ilgili gümrük idaresine beyanının
yapılarak, bu unsurlara tekabül eden KDV’nin de gümrük idaresince tahakkuk ve
tahsilinin yapılmasının sağlanması,
2) İthal
eşyasının Türkiye'de çoğaltılması veya Türkiye’de üretilmesi için yapılan
franchisee fee,
redevans/redevance, royalti, lisans, telif
hakkı, isim hakkı, patent hakkı, vb., ithalatı ilgilendirmeyen, ithalatla
alakası olmayan ödemelere tekabül eden Katma Değer Vergisi’nin ise, 3065 sayılı
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1, 4, 6, 8, 9, 10, 24,
39, 40 ve 41.maddesiyle diğer mali mevzuat hükümleri gereği, mükellefler ve vergi kesintisi yapmakla sorumlu
tutulanlar tarafından ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak ödenmesi,
Gerekir.
3.2. Bu konuda lehte ve alehte verilen
çok sayıda yargı kararı mevcut olup, bunlardan birkaç tanesi örnek olarak aşağıda
belirtilmiştir.
- İstanbul 7.Vergi Mahkemesi'nin 2008/1398 Esas
no, 2009/1097 Karar no ile 26.03.2009 tarihli kararında: Uyuşmazlığa konu
ihtirazi kayıtla beyan edilen royalty ücreti ödemesi ithal konusu eşya
kıymetine ilave edilerek hesaplanan KDV Gümrük Müdürlüklerince tahsil edilmiş
olup, aynı royalty ücretinin bir de sorumlu sıfatıyla verilen KDV beyannamesine
istinaden tahakkuk ettirilip Vergi Dairesince tahsil edilmesinde hukuka uyarlılık görülmediği ifade
edilmiştir.
- İstanbul 6.Vergi Mahkemesi'nin 2007/3364
Esas no, 2008/2260 Karar no, … tarihli kararında: Uyuşmazlığa konu ihtirazı
kayıtla beyan edilen royalty ücreti ödemesi ithal konusu eşya kıymetine ilave
edilerek hesaplanan katma değer vergisi Gümrük Müdürlüklerince tahsil edilmiş
olup, aynı royalty ücretinin bir de sorumlu sıfatı ile verilen katma değer
vergisi beyannamesine istinaden tahsil edilmesi 213 sayılı Vergi Usul Kanununun
117/3.maddesi gereğince bir hesap hatası teşkil ettiğinden, ihtirazi kayıtla
verilen beyanname ile tahakkuk ettirilen katma değer vergisinde kanuna uyarlık görülmediğine
hükmedilmiştir.
- İstanbul
4.Vergi Mahkemesi'nin 2006/2239 Esas no, 2007/1320 Karar no ile 22.05.2007
tarihli kararında; Söz konusu emtia için gümrük vergisi ödendiği ve royalty
bedeli adı altında tekrar vergiye tabi tutulmasının kanuna aykırı olduğu
gerekçesi ile açılan davada, davacı ile yurtdışı firma arasında yapılan royalty
sözleşmesi uyarınca davacının yurtdışında mukim şirkete ödediği ücretin
gayrimaddi hak bedeli niteliği taşıdığı sonucuna ulaşıldığından, Katma Değer
Vergisi Kanunu'nun 9'uncu maddesi uyarınca davacı adına sorumlu sıfatıyla KDV
tahakkuk işlemi tesis edilmesinde hukuka
aykırılık görülmediği ifade edilmiştir.
- Yine
İstanbul 8.Vergi Mahkemesi'nin 2005/2447 Esas no, 2007/1812 Karar no, … tarihli
kararında: Davacı şirket tarafından Hollanda'da faaliyet gösteren şirket ile
aralarında yapılan royalty sözleşmesi uyarınca tahakkuk eden bedelin de
eklenmesi suretiyle hesap edilen tutar üzerinden gümrük idaresi nezdinde ödenen
vergilerin (Gümrük ve Katma Değer Vergisi) vergiye tabi işleme taraf ve vergi
kesintisi yapmakla sorumlu davacı firma adına KDV tahakkuku yapılmasına engel
teşkil etmeyeceğinden tahakkuk ettirilen KDV beyannamesinde mevzuata ve hukuka aykırılık bulunmadığı
sonucuna varıldığına karar verilmiştir. Karara temyiz edilmiş, ancak Danıştay 9.Dairesi tarafından söz konusu
Vergi Mahkemesinin kararı onanmıştır.
- Danıştay 9.Dairesi’nin
2009/8984 Esas no, 2010/846 Karar no ve 17.02.2010 tarihli kararında: İstanbul
11.Vergi Mahkemesi'nin daha önce mükellef lehine vermiş olduğu kararı bozarak,
yapılan royalty sözleşmesi gereği kullanılan marka karşılığı ödenen royalty
bedeli üzerinden alınan Katma Değer Vergisi’nin sorumlu sıfatıyla ödendiğinin
açık olduğu, ithalat aşamasında ödediği katma değer vergisinin mükellefi
konumunda olan davacı şirketin gümrük
idaresi nezdinde ödediği KDV nedeniyle mükerrer vergi ödediğinden söz etme
olanağı bulunmadığı ifade edilmiştir.
SONUÇ
- Franchisee
fee, redevans/redevance, royalti, lisans ücreti, telif hakkı
vb. gayri maddi hakların kullanımı karşılığı olarak ithal edilen eşya ile
ilgili olarak ödenen ve Gümrük Kanunu’nun 27.maddesi gereği gümrük kıymetinin
bir unsuru olan bahse konu ödemeler (yapılan anlaşma
gereği hak sahibine net tutar olarak yapılıyor ise) stopaj oranı dikkate alınarak brüte çevrilmesi
ve ulaşılacak brüt tutar üzerinden ilgili gümrük idaresine beyan edilerek
tekabül eden gümrük vergi ve resimlerinin tahsil edilmesi,
- İthal eşyasının gümrük kıymetinin bir parçası olmasına
karşın gümrük idaresine beyan edilmeyen bahse konu gümrük kıymet unsurlarına tekabül eden KDV’nin vergi dairesine ödendiği
durumlarda, gümrük mezvuatı açısından esas matraha tekabül eden KDV’nin tekrar
istenilmemesi fakat, gümrük yükümlülüğünün
başladığı tarih olan SDGB tescil tarihi ile vergi dairesine KDV’nin beyan
edildiği tarih arasında en az 26 günlük bir beyan süresi farkı oluştuğundan
dolayı, oluşan bu süre için 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme
zammı oranında gecikme faizi alınması,
- İthal edilen eşyada sadece KDV varsa, gümrükçe tahsil edilen diğer
vergi ve resimler ile KKDF, vb. bir yükümlülük yoksa, her bir beyan (her bir
SDGB’si) için Gümrük Kanununun 241.maddesinin birinci fıkrası uyarınca
usulsüzlük cezası uygulanması,
- İthal edilen eşyanın gümrükçe tahsil edilen vergi ve resime tabi olması
durumunda ise, (varsa Gümrük Vergisi, Özel
Tüketim Vergisi, Ek Mali Yükümlülük, Kaynak Kullanım Destekleme Fonu, Kültür
Bakanlığı Kesintisi/Stopajı, vb. ile bunlara tekabül eden KDV’nin) Gümrük
Kanunu’nun 193/3.maddesi, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve
2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında, (8/4/2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı
Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar
eki “Vadeli İthalatında KKDF Kesintisi Oranı % 0 ‘Sıfır’ Olarak Belirlenen
Mallar Listesi”nde – ‘Liste 1’de belirtilen GTİP’ler hariç) KKDF tahakkuk ve
tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara (KKDF +
ÖTV tutarına) tekabül eden KDV’nin tahsili ile Gümrük Kanunu’nun 234.maddesi, ÖTV
Kanununun 16.maddesi ve KDV Kanunu’nun
51.maddesine göre ceza tatbik edilmesi,
-Ayrıca, ithal
eşyasının gümrük kıymetinin bir parçası olan ve yurtdışına yapılan söz konusu ödemeler, yurt dışındaki hak sahibi
açısından gayri maddi hak kazancı (Gayrimenkul sermaye iradı) olması nedeniyle,
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70, 94.maddeleri ve geçici 67.maddesi ile
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15 ve 30.maddeleri gereği Kurumlar Vergisi kesintisine (Stopaja) tabi olup, mükellef tarafından brüt tutar üzerinden “Muhtasar Beyanname” ile ilgili vergi
dairesine beyanda bulunularak stopajının ödenmesi,
- İthalatla veya
Türkiye’deki üretimle ilgili olan, gümrük idaresini ve/veya Hazine ve Maliye
Bakanlığı’nı ilgilendiren franchisee fee, redevans/redevance, royalti veya lisans ücreti, telif hakkı, isim hakkı, patent hakkı,
know-how, vb. ödemelerine ilişkin sözleşmeler veya
sözleşme yerine geçen belgeler mutlaka temin edilmeli, temin edilen belgelerden
sözleşmeler başta olmak üzere 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1, 3, 4, 5,
14, 24 ve 26.maddesi gereği Damga Vergisine tabi kağıtlara tekabül eden Damga Vergisi’nin
ödenip ödenmediği, bahse
konu sözleşmelerinin noter vasıtasıyla düzenlenmesi ve/veya söz konusu hakların
Türkiye’de tescilinin yaptırılması durumunda, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun
38.maddesine göre noter harcına ve aynı Kanun’un 108.maddesine göre de başvuru
ve sicil kayıt (tescil) harcına tabi olup, söz konusu harçların ödenip
ödenmediği, ithal edilen eşya ile ilgili sözleşmeler ve sözleşme yerine geçen
belgeler nedeniyle ödenen veya ödenmesi gereken damga vergisi, noter harcı ile
sicil kayıt (tescil) harcı KDV Kanunu’nun 21.maddesinin “b” bendi gereği
ithalatta KDV matrah unsuru olup, söz konusu ödemelerin, bahse konu sözleşmeler
kapsamında ithal edilen eşyalara ilişkin serbest dolaşıma giriş
beyannameleriyle ilişkilendirilerek ilgili gümrük idaresine beyan edilerek,
tekabül eden KDV’nin ve varsa ÖTV’nin ödenip ödenmediği hususlarının kontrol
edilmesi,
Gerekir.
Kerim ÇOBAN
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
KAYNAKÇA:
·
1- KIZILOT Şükrü, KDV Kanunu ve Uygulaması, Yaklaşım
Yayınları, Ankara, 1998, C.3,
S. 1292 vd.
·
2- MB.’nin, 25.01.2000 tarih
ve 38150 sayılı Özelgesi (Şükrü KIZILOT, Danıştay Kararları ve
Özelgeler, Yaklaşım Yayınları,
Ankara 2002, Cilt: 6, s. 1454-1455).
·
3- YAYLA Sefa, Gümrük Dünyası
Dergisi, Sayı 50, Yıl 2006.
· 4- KAYA Sezai,
Royalty Ödemelerinde Çifte KDV Sorunu, Gümrük Dünyası Dergisi,
Sayı 63,
Yıl 2009, Gümrük Kontrolörleri
Derneği Yayını.
·
5- HARMANDAR Volkan, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı 156, Yıl
1994 Ağustos.
·
6- BULUT Mustafa Kemal, Dünya
Gazetesi, 10 Şubat 2012.
·
7- DEMİR Murat, Vergide
Gümdem.Com.
·
8- BALCI Beyazıt, Gümrük
Kıymeti İçtihatları - Maliye Bakanlığı APK Yayınları, 1994/338.
·
9- BALCI Beyazıt, Gümrük
Kıymeti Kontrolü El Kitabı - Maliye Bakanlığı APK Yayınları,
1993/333.
·
10- VONDERBANK Stefan, Gümrük
Kıymeti Mevzuatı – Gümrük Müsteşarlığı Risk Yönetimi
Ve Stratejik Değerlendirme Birimi.
·
11- ÇELİK Abdullah - ÖZEL
D.Yener, Franchising İşlemlerinin Vergisel Analizi, Vergi
Dünyası,
Sayı 182, Yıl 1996.
·
12- ÖZ Erdoğdu, Yurtdışından Gelen Hizmet Faturalarının
Vergilendirilmesi, Erta Bağımsız
Denetim
ve YMM, 05.12.2011.
• 13- ÇOBAN Kerim,
“Royalyt - Lisans Ücretlerinin Gümrük
Kıymeti, Katma Değer
Vergisi
Ve Stopaj Açısından Değerlendirilmesi”, Gümrük Dünyası Dergisi, Sayı 83, Yıl 2014/4.
