"Bir Devlet ki! Gümrük işlerini, vergilerini, ülkenin ve milletin ihtiyaçlarına göre düzenlemekten alı konulmuştur. Böyle bir devlete elbette bağımsız devlet denemez."

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği (YGM) Mesleği Üzerine Bazı Mülahazalar -1-

Tarih: 10.06.2021 11:33:00 - Görüntülenme: 2331

I.                 Özet

 

Ticaret Hukuku bakımından iki tür kişi bulunmaktadır. "Gerçek Kişi" ve "Tüzel kişi". Tam doğmak ve sağ olmak şartı ön plana çıkarılmak suretiyle, kişinin doğumundan ölümüne kadar hukuk açısından bireyi tanımlayan terime gerçek kişi; birçok kişinin veya malın topluluğundan doğan ve tek bir kişi sayılan oluşumu da Tüzel Kişi olarak tanımlamak mümkündür.

 

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri, ilgili tebliğinde belirtilen tespit işlemlerini yapan ve sonucunda tespit raporu düzenleyen, Bakanlıkça adına yetki belgesi düzenlenen gerçek kişi veya tüzel kişi ortağı gümrük müşaviri olarak tanımlanmaktadır. Yetkilendirilmiş Gümrük müşavirleri mesleki faaliyetlerini gerçek kişi olarak veya tüzel kişi oluşturarak sürdürebilir.

 

Diğer yönden, YGM’ler yanlarında “Stajyer çalıştırabilirler” hükmü 11 Ağustos 2020 Tarihli ve 31210 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile yürürlükten kaldırılmış olup, GY.nin 575/3.maddesinde de hüküm altına alındığı üzere YGM yanlarında sadece GMY çalıştırılabilmektedir.

YGM Mesleği üzerine bazı mülahazalar konu başlığımızın ilk serisini, şirket tüzel kişiliği altında faaliyet gösteren YGM'ler bakımından, YGM tarafından antrepoda görevlendirilen GMY ’nin aynı tüzel kişi bünyesinde bir başka YGM ile tespit sözleşmesi bulunan bir antrepoda görev yapabilmesinin mümkün bulunmadığına dair Risk Yönetimi, Tasfiye ve Döner Sermaye Genel Müdürlüğünün, Doğu Marmara Gümrük Ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne muhatap 11.07.2019 tarih ve 45933737 sayılı yazıları oluşturmaktadır.  

 

II.               Anahtar Kelimeler & Kısaltmalar:

YGM (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri), GM (Gümrük Müşaviri), GMY (Gümrük Müşavir Yardımcısı, Antrepo, GK (Gerçek Kişi), TK (Tüzel Kişi), Bakanlık (Ticaret Bakanlığı, GK (Gümrük Kanunu), GY (Gümrük Yönetmeliği), YGMS (Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Sistemi).

III.             YGM tarafından antrepoda kimler görevlendirilebilir?

Gümrük Yönetmeliği'nin 575 inci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları uyarınca, bir YGM iki genel antrepoyu geçmemek üzere toplam dört antrepo ile tespit sözleşmesi imzalayabilmekte ve birden fazla genel antrepo ile tespit sözleşmesi imzalaması halinde her bir antrepo için en az bir gümrük müşavir yardımcısı görevlendirmesi gerekmektedir. YGM tarafından yalnızca iki genel antrepo ile sözleşme imzalanmış olması halinde; antrepolardan birinde YGM 'nin bizatihi kendisinin görev yapması ve diğer antrepoda bir gümrük müşavir yardımcısının görevlendirilmesinde mevzuata aykırı bir husus bulunmamaktadır.

Söz konusu hükümlere uygun olarak iki genel ve iki özel antrepo ile sözleşme yapmış olan YGM’nin, yanında görev yapacak GMY’ yi; hastalık, yıllık izin, sosyal hakların kullanılması gibi durumlarda işin kendi inisiyatifini kullanarak istihdam edebilmelidir. Bu inisiyatifi, ayrıca zaman kaybına ve bürokratik formalitelere gerek kalmadan sisteme girmek suretiyle yapabileceği alt yapı da mevcuttur. YGMS üzerinde “Yetki Belgesi” sekmesi altındaki “personel” alt başlığından söz konusu görevlendirme ve kontrol işlemlerinin elektronik ortamda rahatlıkla yapılabileceği malumdur.             

IV.            “TK” vasfına sahip işletmelerde GMY; İş Hukuku, vergi ve SGK mevzuatı açısından YGM’ye değil Tüzel Kişiliğe (TK’ya) bağlıdır.

Tüzel kişilik bünyesindeki YGM’lerin aralarındaki illiyet bağının somut olması ve Gümrük Müşavir Yardımcısının 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında YGM’nin değil; Tüzel kişiliğin uhdesinde SGK, vergi ve sair mevzuat yönünden hukuki durumunun düzenlendiği hususları bir arada tasavvur edildiğinde, Şirket tüzel kişiliği altında faaliyet gösteren tüm GMY’lerin söz konusu Tüzel Kişilik ile sözleşme akdedilen tüm antrepolarda (aynı anda birden fazla antrepoda görevlendirilmemek ve gerekli bildirimleri sistem üzerinden yapmak kaydıyla) serbestçe görevlendirilmesinin sistemin işleyişi ile gümrük gözetimi bakımından bir zafiyet doğurmayacağı gibi hastalık, izin, vefat, vb. gibi hususlarda ek külfetlere gereksinim duyulmadan tüzel kişiliğin personel kullanımındaki verimliliği artırılacaktır.

Örneğin, Ahmet Bey ile Mehmet Bey isimli iki YGM bir tüzel kişilik oluşturacak şekilde ortaklık ihdas etmiştir. Her iki YGM’nin de antrepo kotalarının dolu olduğunu ve her birinde birer GMY görevlendirildiğini tasavvur edelim. Özlük hakları ve sair tüm hukuki sonuçları itibariyle Tüzel Kişi (Ahmet Bey ile Mehmet Bey’e aynı işçi-işveren bağı ile bağlı YGM Şirketi) uhdesinde çalışan Gümrük Müşavir Yardımcılarının görevlendirildikleri antrepoda işlemlerin olmaması, antreponun kapanması, işlemlere ara verilmesi, GMY’nin hastalık, izin, vefat ve diğer sosyal haklarının kullanılması, görev yerlerinin değiştirilmesine ihtiyaç duyulması vbg. durumlarla karşılaşan Ahmet Bey ile Mehmet Bey, yazımıza konu talimatlı yazı mucibince aynı tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili olmalarına rağmen Tüzel Kişi uhdesindeki diğer personeli verimli bir şekilde kullanamaması sonucunda; birbirlerinin antrepolarında yardımcı değişikliği yapamadıklarından mütevellit lüzumu halinde yürüyen işlemlerde aksamalara sebebiyet verilmemesi için ya antrepoya kendisi bakması veya (kısıtlı dönem için personel bulmanın olanaksızlığı bir tarafa) yeni personel istihdam etmesi gerekecektir. Oysa antrepo sözleşmesi, ortağı adına ihdas edilmiş olsa da sözleşmenin taraflarından biri de tüzel kişinin bizatihi kendisidir. Sözleşmelerde Tüzel Kişi kaşe ve imzası YGM’den ari olarak mevcuttur. Bu bakımdan Ahmet Bey veya Mehmet Bey Ortağı olduğu Tüzel kişi bünyesindeki personelin iş planlamasını işin mahiyetine göre yapabilme özgürlüğüne sahip olması gerekir.  Söz konusu kolaylık kamusal görev ifa eden YGM’ lerin, devlette işlerin kişilere göre değil, birtakım kurallara göre, kesintiye uğratılmadan sürdürülmesi manasını ihtiva eden “Devlette Devamlılık” ilkesinin daha kolay uygulanmasına da zemin teşkil edecektir.

 

V.              Gerekçeler:

o   Gümrük Müşavir Yardımcıları, Sigortalı olarak çalıştığı (gerçek kişi ise) yetkilendirilmiş gümrük müşaviri veya (Tüzel kişi ise) yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği firması adına özel ve genel antrepolarda görevlendirilebilir (GY.575/3-a).

o   YGM ’ler, zorunlu durumlarda otuz gün süre ile sınırlı olmak şartıyla, ortak oldukları firmada çalışan, bir başka gümrük müşavir yardımcısı görevlendirilebilir (GY.575/3-d).

o   Yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerince kurulan şirketlerin, Bakanlıkça belirlenecek tespit işlemlerini yapabilmesi için şirket ortaklarının tamamı ile şirketi temsil ve ilzama yetkili müdürlerinin YGM olması şarttır (GY.575/6).

o   Şirket ortağı YGM’nin, Bakanlıkça belirlenecek antrepoya ilişkin tespit işlemlerini yapabilmesi için şirketteki hisselerinin en az %20 olması gerekir (GY.575/6).

o   Tüzel kişilik bünyesinde gerçekleştirilen işlemlerde, işlemi gerçekleştiren yetkilendirilmiş gümrük müşavirinin yanı sıra şirketi temsil ve ilzama yetkili yetkilendirilmiş gümrük müşaviri hakkında da aynı cezai yaptırım uygulanır (GY.578/4).

o   YGM’ler belge alım aşamasında, yanlarında çalışan&çalışacak gümrük müşavir yardımcısı tarafından gerçekleştirilen işlemlerden sorumlu olduklarına dair beyan ve taahhüt verirler (Tebliğ, EK-2).

o   Gümrük müşavir yardımcılarına ilişkin bilgiler, işe başlama tarihlerinden itibaren yedi gün içerisinde YGMS’ye kaydedilir (Tebliğ, Madde 20/1).

o   Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek

veya tüzel kişiye işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir [(iş ilişkisi, YGM ile değil; YGM’nin de ortak olduğu Tüzel Kişi (YGM Şirketi) ile kurulur)] (İş Kanunu Md.2).

o   Geçici iş ilişkisi, özel istihdam bürosu aracılığıyla ya da holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde görevlendirme yapılmak suretiyle kurulabilir. İş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması hâlinde de geçici iş ilişkisi kurulabilir (Zikredilen bağlantılı kurumlar arasında geçici iş ilişkisi kuruluyorsa aynı YGM şirketinde hayli hayli kurulması gerektiği izahtan varestedir) (İş Kanunu Md.7).

o   YGM Tüzel Kişiliği, istihdam edilen personel için işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte Kuruma vermesi gerekmektedir (5510 sayılı SGK kanunu madde 11.)

o   Tüzel kişilik ortağı olarak faaliyet gösteren YGM tarafından düzenlenecek tespit sözleşmesi, tespit işlemini yapacak YGM ile birlikte, ortağı bulunduğu tüzel kişi adına; söz konusu tüzel kişiyi temsil ve ilzama yetkili kişi ya da kişiler tarafından da imzalanır (Tebliğ, Madde 14/3).

Yukarıdaki gerekçeler birlikte değerlendirildiğinde, “Tüzel Kişi” bünyesinde istihdam edilen tüm Gümrük Müşavir Yardımcılarının, Tüzel Kişi Ortağı YGM bazlı bir görevlendirmeyle sınırlandırılmadığı bilakis; görev tanımlamalarının Tüzel Kişinin tüm iştigal sahasını kapsayacak şekilde yapıldığı rahatlıkla görülecektir.  

VI.            Sonuç Ve Değerlendirme

Gümrük Yönetmeliğinin 575/3-d.maddesi YGM’nin sözleşme akdettiği antrepoda zorunlu durumlarda otuz gün süre ile sınırlı olmak şartıyla ortağı olduğu firmada çalışan bir başka gümrük müşavir yardımcısını görevlendirebileceği açık ve net bir şekilde hüküm altına almışken; normlar hiyerarşisine de aykırı olan ikincil düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi, görev tanımlarının kapsamının daraltılması hukukun ruhuna muvafık düşmeyeceği gibi; saha gerçekliğiyle de örtüşmediği vakıadır.

 

Bu nedenle hukuki illiyet bağının tüzel kişi ile sıkı sıkıya bağlı bulunan Gümrük Müşavir Yardımcılarının (GMY) görev taksiminin ilgili tüzel kişilikçe iş yoğunluğu ve planlamasına bağlı olarak gümrük gözetimini zafiyete uğratmayacak önlemlerin alınması (aynı anda birden fazla antrepoda görevlendirilmemesi, YGMS üzerinde gerekli güncellemelerin yapılması) koşuluyla aynı tüzel kişi ortaklığına mensup tüm YGM’lerle sözleşme ihdas etmiş antrepolarda görevlendirilmesinin YGM sistemine halel getirmeyeceği gibi sair mevzuata da tezat teşkil etmeyeceği; dolayısıyla konuyla ilgili, Risk Yönetimi, Tasfiye ve Döner Sermaye Genel Müdürlüğünün, Doğu Marmara Gümrük Ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne muhatap 11.07.2019 tarih ve 45933737 sayılı yazılarının gümrük yönetmeliği hükümlerine uygun olacak şekilde makamlarınca yeniden mütalaa edilmesinin faydalı olacağı değerlendirilmektedir...

 

“Adalet yorumlarımız saatlerimize benzer; Çoğu başka başka yerler gösterir ve herkes kendininkine itimat eder" (Fransız Atasözü).

 

Haki Demirtaş
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri



Kaynakça:

1-     Risk Yönetimi, Tasfiye ve Döner Sermaye Genel Müdürlüğünün, Doğu Marmara Gümrük Ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğüne muhatap 11.07.2019 tarih ve 45933737 sayılı yazıları

2-     Gümrük Kanunu- (4458 nolu Kanun) (04.11.1999 tarihli, 23866 sayılı R.G.)

3-     Gümrük Yönetmeliği (07.10.2009 t. 27369 s. R.G.)

4-     Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Tebliği (10.09.2020 t. 31240 s. R.G.)

5-     https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCzel_ki%C5%9Fi

6-     22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu (https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf )

7-     31.05.2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5510.pdf)

8-     https://covid19.ticaret.gov.tr/gumruk/duyuru/gumruk-musavirlerine-yonelik-calismalar

9-     https://abmevzuat.com/antrepolarda-ygm-calisani-olarak-gorev-yapan-gumruk-musavir-yardimcilari-hakkinda/

Son Yüklenen Diğer Haberler