ÖZET
Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim
altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak
tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş
ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme
tabi tutulamaz. Gümrük idareleri rejim süresi içerisinde değişik
aralıklarla eşyanın tahsis yerinde, tahsis amacına uygun olarak kullanılıp
kullanılmadığını denetleme hakkına sahiptir.
Türkiye'ye ithali yasak olan eşya,
tüketilebilir nitelikteki eşya, ayniyet tespitinin yapılması mümkün olmayan
eşya ile ülke ekonomisine zarar verebileceği Bakanlıkça belirlenecek eşya,
ithalat vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat
rejiminden yararlandırılmaz.
Geçici
ithalat izni, eşyayı kullanan veya kullandıran kişinin talebi üzerine izin
başvurusunun yapıldığı gümrük idareleri tarafından verilir.
İthal vergilerinden tam muafiyet suretiyle
geçici ithalat rejiminin uygulanabileceği durumlar ve özel şartlar
Cumhurbaşkanınca tespit edilir.
Geçici
ithalat rejimi kapsamındaki eşya kiralanamaz, ödünç verilemez, bir başkasının
kullanımına bırakılamaz ve satılamaz.
Kısmi
muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyadan her ay için
alınacak ithalat vergileri, geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil
tarihinde, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma girmiş olması halinde alınacak
vergiler tutarının % 3'ü olarak tespit edilir. Söz konusu vergiler eşyanın bu
rejimden yararlandığı her ay için alınır ve bir aydan daha az süreler tam ay
olarak değerlendirilir.
Anahtar
kelimeler: Geçici ithalat, Kısmi muafiyet, Tam muafiyet, İzin
hak sahibi, …
GİRİŞ
Geçici İthalat
Rejimi; Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat
vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası
önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve
bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe
uğramaksızın yeniden ihracına imkân sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir.
- Geçici ithalat izni başvurusu
yükümlüsünce Tek Pencere Portal Sistemi (https://uygulama.gtb.gov.tr/TekPencere) üzerinden
gerçekleştirilir. Geçici ithalat izni başvurusu Ticaret Bakanlığı internet
sitesinde yer alan rehberde belirtilen hususlar dikkate alınarak doldurulur ve
gümrük idaresine elektronik ortamda gönderilir. Yapılan inceleme neticesinde
herhangi bir eksiklik veya hata bulunmadığı tespit edilen başvurular ile tespit
edilen eksiklik ve/veya hataların ve yükümlüsünce giderildiği anlaşılan
başvurular kabul edilir. Kabul edilen başvurunun uygun bulunması halinde, gümrük
müdürü veya yetkilendirdiği kişi tarafından geçici ithalat izni başvurusu Tek
Pencere Portal Sistemi üzerinden onaylanır ve sistem tarafından 0910
(TPS-Geçici İthalat İzni) kodlu e-belge ile bu belgeye ait 23 haneli numara
üretilir. Tek Pencere Sistemi tarafından verilen 23 haneli belge numarası/belge
satır numarası (Örnek: Referans No: 16545419880849000000392/1) ilgili gümrük
beyannamesinin 44 no.lu kutusunda “Belge Referans No” ve “Belge Tarihi”
alanlarında beyan edilir. Geçici ithalat rejimine ilişkin gümrük beyannamesinde
23 haneli e-belge numarasından sonra geçici ithalat rejimine ilişkin satırın
numarası, geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın yeniden ihracına ilişkin
gümrük beyannamesinde ise 23 haneli e-belge numarasından sonra yeniden ihracata
ilişkin satırın numarası yazılır. Söz konusu belgeye ilişkin bilgiler
elektronik ortamda yer alacağından, beyanname ekinde ayrıca kâğıt ortamında
ıslak imzalı geçici ithalat izni aranmaz. Gümrük işlemleri sırasında ihtiyaç
duyulması durumunda belge içeriğinin Tek Pencere Sistemi üzerinden sorgulanması
mümkün bulunmaktadır (Risk
Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün 2016/18 sayılı Genelgesi).
-
4458 sayılı Gümrük Kanunun 131
ve 132.maddeleri uyarınca Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen kısmi muafiyetten
yararlandırılmayacak eşya, tam muafiyetten de yararlandırılmaz.
- Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim
altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak
tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım
faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz.
- Kanunun
181.maddesi gereğince kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalatta gümrük
yükümlülüğü; Geçici ithalat için verilecek gümrük beyannamesinin tescil
tarihinde başladığından, geçici ithaline izin verilen eşyanın serbest dolaşıma
giriş rejimine tabi tutulması durumunda, gümrük vergilerinin tutarı, geçici
ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde söz konusu eşyaya ait vergi
oranı, döviz kuru, ödeme şekli ve diğer vergilendirme unsurları dikkate
alınarak hesaplanır ve Kanunun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen miktar
düşüldükten sonra kalan kısım (ithalat vergileri) tahsil edilir.
Mülkiyeti Türkiye Gümrük
Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve kullanımı sonucunda elde edilen
ürünün en az % 75'inin Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilmesi koşuluyla, bu
bölgede yerleşik kişiye imalat işlerinde kullanılmak üzere gönderilen ölçme,
kontrol, test araçları ve benzeri diğer araçlar ile kalıp (fikstür),
çizim, taslak ve benzeri diğer araçlarla mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi
dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve bu
kişi tarafından Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bir kişiye tamamı
ihraç edilecek ürünün imalatında kullanılmak üzere, bedelsiz gönderilecek özel
alet ve araçlar için ithalat
vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilir.
Aşağıdaki makalemizde, geçici ithalat
işlemlerine ilişkin mevzuat hükümleri ile konuya ilişkin kişisel görüşlerimize
yer verilecektir.
I-
GEÇİCİ İTHALATA İLİŞKİN BAZI MEVZUAT
HÜKÜMLERİ
Geçici İthalat
Rejimine İlişkin Hükümler; Milletlerarası
Geçici İthalat Sözleşmesi (2004/7905 sayılı, 23.09.2004 tarihli Karar), 4458
sayılı Gümrük Kanunu’nun 128 ilâ 134.maddeleri, Gümrük Yönetmeliği’nin 376 ilâ
394.maddeleri ile 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması
Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar’ın 16 ilâ 44.maddelerinde düzenlenmiştir.
Geçici
İthalat Rejimi: Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat
vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası
önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve
bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe
uğramaksızın yeniden ihracına imkân sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir (Gümrük
Kanunu 128.maddesi).
- Geçici
ithalat izni, eşyayı kullanan veya kullandıran kişinin talebi üzerine izin
başvurusunun yapıldığı gümrük idareleri tarafından verilir. İthal eşyası ile ilgili ayniyet
tespitinin mümkün olmadığı hallerde, geçici ithalat rejiminin kullanılmasına
izin verilmez. Ancak, eşyanın veya yapılacak işin niteliği itibariyle, ayniyet
tespiti ile ilgili önlemlerin alınmamasının rejimin kötüye kullanılmasına sebep
olmayacağı hallerde, gümrük idareleri vergilerin tümünü teminata bağlamak
suretiyle, geçici ithalat rejiminin kullanılmasına izin verebilirler.
- Geçici ithalat
rejimi kapsamında ithali talep edilen eşya için eşyayı kullanan veya kullandıran kişi tarafından yapılan başvuruya aşağıda belirtilen belgelerden biri veya
bir kaçı da eklenir. Bu belgeler: a)
Proforma fatura aslı ve iki nüsha tercümesi, b) İhtiyaç duyulursa eşyanın
teknik özelliklerini gösterir katalog ve/veya teknik dokümanlar, c) Eşyanın
gönderilme amacı ve süresini, bedelli veya bedelsiz olup olmadığı ile sair
hususları kapsayan gönderici firma ile alıcı firma arasında imzalanmış bir
anlaşma varsa bunun aslı ve tercümesi veya kiralamaya ilişkin gönderici
firmanın yazısının aslı ve tercümesinden biri veya birkaçı olabilir. Geçici
ithalat izni, gümrük idarelerince eşyanın geçici ithalat rejimi
amacına uygun olması ve izin başvurusunda
belirtilen süre içinde eşyanın giriş ayniyetine uygun olarak gümrükçe
onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulabileceğinin anlaşılması
halinde verilir (Gümrük Kanunu 129.madde, Gümrük Yöntmeliğini 378.madde).
- İthal
eşyasının yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya
kullanıma tabi tutulması için gerekli süreler, izin verilen kullanımın amacına
uygun olacak şekilde Ticaret Bakanlığı’nca belirlenir. 4458 sayılı Gümrük
Kanunu’nun 131.maddesi uyarınca tespit edilecek özel süreler saklı kalmak
üzere, eşyanın geçici ithalat rejimi altında kalma süresi azami yirmidört (24)
aydır. Bununla birlikte, gümrük idareleri ilgili kişinin de kabul etmesiyle daha
kısa süreler saptayabilir. Ancak,
istisnai hallerde ve ilgilinin talebi üzerine, 130.maddede belirtilen sürelerin
uzatılmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. 1) Geçici
olarak ithal edilen eşyanın gümrük idaresince verilen izin süresi içinde
yeniden ihraç edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma
tabi tutulması esastır. Ancak, izin hak sahibi tarafından izin süresi
içinde veya süre bitiminden sonra rejime giriş gümrük idaresine veya eşyanın
bulunduğu yere en yakın gümrük idaresine müracaat edilerek ek süre talep
edilebilir.
2) Gümrük idaresince verilen izin süresinin bitiminden
sonra yapılan müracaatlarda, cezai hükümler saklı kalmak kaydıyla varsa
alınması gereken ithalat vergileri bu sürenin bitiş tarihinden itibaren
hesaplanır.
3) Eşyanın rejim altında
kalma süresinin verilecek ek sürelerle birlikte, Kanunun 130.maddesinin ikinci
fıkrasında belirtilen yirmidört (24) aylık süreyi aşmaması esastır. Ancak:
a) Özelliği nedeniyle mülkiyeti devredilemeyen eşya, b) Yirmi dört
(24) aydan uzun süreli yatırımlarda kullanılan eşya, c) Kamu
kuruluşları, belediyeler ve sermayesinin tamamı devlete ait olan kamu iktisadi
kuruluşları ile yapılan sözleşmeye istinaden ticari amaçla kullanılmak üzere
getirilen, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişi adına ve bu bölge
dışında tescil edilmiş olan ambulans hava taşıtları, yangın söndürme hava
taşıtları, zirai ilaçlama hava taşıtları ve sıhhi ilaçlama hava taşıtları ile
bunların yenilenmesi, ayarı ve muhafazasına yönelik tamir ve bakım için gerekli
olan yedek parça, aksesuar ve ekipmanlar için rejime giriş gümrük idaresince
yirmi dört (24) ayı aşan süre uzatımı yapılabilir. Geçici ithal
edilen eşyanın yurt dışı edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış bir işlem veya
kullanıma tabi tutulması için dış ticaret mevzuatı ya da sair mevzuat gereğince
ibraz edilmesi gereken uygunluk belgesi, kontrol belgesi, ithal lisansı, izin
yazısı, gözetim belgesi, tahlil raporu gibi belgelerin alınması veya buna
ilişkin işlemlerin yerine getirilmesi gerekir. Kiralama kapsamı
hava taşıtlarının ve motorlarının iadesi için
gereken teknik bakım süreci sırasında geçen süreler, işlem tarihinin başladığı
tarihte durdurularak rejimde kalış süresinin hesaplanmasında göz önünde
bulundurulmaz ve işlemin sonuçlandığı tarihten itibaren kalan süre işlemeye
başlar (Gümrük Kanunu 130.madde,
Gümrük Yönetmeliği 379 ve 380.maddeleri).
Örnek
1: Antalya’da çeşitli spor tesisleri
işleten X firmasının, İsviçre’de faaliyet gösteren Y firmasından ambulans
helikopter kiraladığını ve kira bedeli olarak 50.000-USD ödediğini varsayalım.
Söz konusu ambulans helikopter Türkiye’de iki yıldan (24 aydan) fazla
kalabilir. Öte yandan ödenen 50.000-USD Y firması için menkul/gayrimenkul kazancı
olduğu için dar mükellefiyet kapsamında sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV
beyannamesi ve muhtasar beyanname ile ilgili vergi dairesine beyanda
bulunularak % 18 KDV ile % 10 stopaj ödenmesi gerekir (Türkiye – İsviçre
arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereği Gayri Maddi haklarda ve
gayrimaddi kazançlarda vergi oranı % 10 olduğu için).
- Mülkiyeti,
Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve 131.madde
uyarınca konulmuş hükümlere tabi olmayan veya söz konusu hükümlere tabi olmakla
birlikte, tam muafiyet suretiyle geçici ithalat iznine ilişkin hükümlerde
öngörülen koşulları taşımayan eşyanın, kısmi muafiyet uygulanması suretiyle
geçici ithalat rejiminden yararlanması mümkündür. Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminden
yararlandırılmayacak eşyaya ilişkin liste Cumhurbaşkanınca belirlenir (Gümrük Kanunu 132.madde).
Örnek
2: Yukarıda
(Örnek 1’de) yer alan ambulans
helikopterin çeşitli (İthalatçı firmadan ve/veya söz konusu eşyadan kaynaklanan)
nedenlerle tam muafiyet kapsamında ithal edilemediğini varsayalım. Bahse konu ambulans
helikopter kısmi muafiyet uygulanması suretiyle geçici ithalat rejiminden
yararlandırılarak Türkiye’ye ithal edilebilir.
- Kanunun 131 ve 132.maddeleri uyarınca
Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen kısmi muafiyetten yararlandırılmayacak
eşya, tam muafiyetten de yararlandırılmaz (Gümrük Yönetmeliği 377.madde).
-
Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş
ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak
zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım
faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz. Gümrük idareleri
rejim süresi içerisinde değişik aralıklarla eşyanın tahsis edildiği yerde, tahsis
amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığını denetleme hakkına sahiptir (Gümrük
Yönetmeliği 381.madde).
Örnek
3: Yukarıda
(Örnek 1’de) yer alan ambulans helikopter, geçici ithalat rejimi kapsamında giriş ayniyetini uygun şekilde, giriş
ayniyatını korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme
tabi tutulmadan, tahsis edildiği yerde, tahsis amacına uygun olarak
kullanılması zorunlu olup, ilgili gümrük müdürlüğünün de farklı zamanlarda,
değişik aralıklarla eşyanın tahsis edildiği yerde, tahsis amacına uygun olarak
kullanılıp kullanılmadığını denetleme hakkına sahiptir.
- Türkiye'ye ithali yasak olan eşya,
tüketilebilir nitelikteki eşya, ayniyet tespitinin yapılması mümkün olmayan
eşya ile ülke ekonomisine zarar verebileceği Bakanlıkça belirlenecek eşya,
ithalat vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat
rejiminden yararlandırılmaz (4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı
maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar’ın 40.maddesi).
Örnek
4: Nükleer
atıkların, çeşitli gıda maddelerinin insan, hayvan ve çevreye zararlı madde ve
atıklarla, iç piyazsa ve yerli üreticiyi olumsuz etkileyecek maddeler ve
eşyalar ithalat vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat
rejiminden yararlandırılmaz.
- 1) İthal eşyası için gümrük yükümlülüğü doğduğunda, gümrük
vergilerinin tutarı, geçici ithalat rejimine ilişkin beyanda bulunulduğu
tarihte söz konusu eşyaya ait vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına
istinaden tespit edilir. Ancak, tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşya
ile ilgili olarak gümrük yükümlülüğü doğması halinde, 193.maddede belirtilen
tarihte söz konusu eşyaya ilişkin vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları
esas alınır.
2) Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat hükümleri
dışında herhangi bir nedenle ithal eşyası için gümrük yükümlülüğü doğması
halinde, 1.fıkra uyarınca hesaplanan vergi tutarından 133.madde hükümlerine
göre ödenen vergi miktarı düşülür (Gümrük Kanunu 134.madde).
Örnek
5: Konya’da tarım sektöründe faaliyet gösteren
Y firmasının Hollanda’dan 6 aylığına 75.000-EUR kira bedeli ödeyerek zirai
ilaçlama uçağı kiraladığını ve bu uçağı 01.03.2020 tarihinde kısmi muafiyet
kapsamında Türkiye’ye ithal ettiğini varsayalım. Söz konusu uçağın toplan
gümrük vergi ve resimlerinin 100.000-TL olduğunu ve bir aylık vergi tutarı (% 3
= 3.000-TL) ve 6 aylık kira süresi vergi tutarı olan 18.000-TL’nin ilgili
gümrük idaresince peşin olarak alındığını geri kalan vergilerin ise teminata
bağlandığını, söz konusu zirai ilaçlama uçağının 01.09.2020 tarihinde kat-i
ithalata tabi tutulduğunu varsayalım. 100.000-TL – 18.000-TL = 82.000-TL vergi
tahsil edilerek ithal işlemi gerçekleştirilir. Şayet aynı eşyanın (zirai
ilaçlama uçağının) tam muafiyet suretiyle geçici ithal edildiğini ve söz konusu
eşyanın 10.10.2020 tarihinde kat-i ithalatına karar verildiğini varsayarsak;
Söz konusu eşyaların kati ithalata tabi tutulduğu 10.10.2020 tarihindeki söz
konusu eşyaya ilişkin vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas
alınarak Türkiye’ye ithali gerçekleştirilir. Öte yandan, ödenen 75.000-EUR kira
bedeli Y firması için gayrimenkul/menkul kazancı olduğu için dar mükellefiyet
kapsamında sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesi ve muhtasar beyanname ile
ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak 75.000-EUR karşılığı TL tutarı kira
bedeli üzerinden % 18 KDV ile % 10 stopaj ödenmesi gerekir (Türkiye – Hollanda
arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereki Gayri Maddi haklarda ve
gayrimaddi kazançlarda vergi oranı % 10 olduğu için).
-
Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın yeniden ihraç edilmesi ya
da serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda alınan teminat iade
edilir. Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın izin hak sahibi
veya temsilcisi tarafından yeniden ihracından sonra teminatın çözülmesi için
giriş işlemini yapan gümrük idaresine dilekçe ile başvurulması gerekir. Bu
istek üzerine, geçici ithalat ve yeniden ihracat beyannameleri incelenerek,
giren eşyanın şartlarına uygun olarak yeniden ihraç edildiğinin anlaşılması
durumunda bu eşyaya ilişkin teminat çözülür. Nakit teminat dışında teminat
verilmiş ise 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 207.maddesi gereği şartlı muafiyete
ilişkin beyannamenin (rejime giriş beyannamesinin) tescil tarihinden başlamak
üzere, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51.maddesine
göre tespit edilen gecikme zammı tahsil edilir. İndirimli teminat verilmiş ise
Gümrük Kanunu’nun 207.maddesi gereği gecikme zammı, teminatın nakit verilen
kısmı dışında kalan kısım ile teminat verilmeyen kısmın tümü için uygulanır ve
eşyaya ilişkin teminat çözülür (Gümrük Kanunu 207.madde, Gümrük Yönetmeliği
388.madde).
Örnek
6: Beşinci
örneğimizdeki zirai ilaçlama uçağının 01.03.2020 tarihinde tam muafiyet
kapsamında geçici ithal edildiğini (Gümrük vergi ve resimlerinin teminata
başlandığını) ve bir yıl sonra (01.03.2021 tarihinde) yeniden ihraç edildiğini
varsayalım. Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen söz konusu eşyanın
izin hak sahibi veya temsilcisi tarafından yeniden ihracından sonra teminatın
çözülmesi için giriş işlemini yapan gümrük idaresine dilekçe ile başvurulması
üzerine, geçici ithalat ve yeniden ihracat beyannameleri incelenerek, giren
eşyanın şartlarına/ayniyetine uygun olarak yeniden ihraç edildiğinin
anlaşılması durumunda bu eşyaya ilişkin teminat çözülür.
Geçici İthal Eşyasının Yeniden İhracı: 1) Yazılı, sözlü veya
başka tasarruf yoluyla beyan edilerek geçici ithal edilen eşya tekrar aynı
şekilde beyan edilmek suretiyle yeniden ihraç edilebilir.
2) Beyanın yazılı olarak yapılması halinde, izin hak
sahibi/temsilcisi tarafından gümrük beyannamesi verilir.
3) Bu beyannamelerin işlemleri ihracat rejimi hükümlerine
göre yapılır. Söz konusu beyannamelerde yeniden ihraç eşyasına ilişkin
hususlardan başka geçici olarak ithal edildiği gümrük idaresi ve geçici
ithalata ilişkin beyannamenin tescil tarih ve sayısına yer verilir. Geçici
ithalata ilişkin beyannamenin bir örneği ihracata ilişkin beyannameye eklenir.
4) Bir ihracat beyannamesi ile ihraç edilecek eşyanın
kabını teşkil eden ambalajlar çeşitli geçici ithal beyannameleri ile ithal
edilmiş ise, yeniden ihraç edilecek ambalaja ait geçici ithal beyannamelerinin
tarih ve sayısı ve rejime giriş gümrük idareleri ile her beyannameden mahsubu
istenilen miktar ihracatçı tarafından ayrıntılı olarak ihracat beyannamelerinde
belirtilir veya beyannameye bu bilgilerin yer aldığı bir liste eklenir.
5) Muayene ile görevli memurlar, yeniden ihraç sırasında
eşyanın ilk giriş ayniyetine uygun olup olmadığını tespit eder ve ihracat
beyannamelerine ayniyetine uygun olduğu hakkında onaylı ve imzalı şerh verirler.
Onaylanmış kişi statü belgesi veya
yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için ayniyet tespitine ilişkin
farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlık yetkilidir.
6) Geçici ithalat rejimine tabi tutulan ve ek süreler dahil
yurtta kalma süresi aşılarak yurt dışı edilmek istenen eşyanın; a) Süresi
içinde ek süre talep dilekçesinin ilgili gümrüğün kaydına alındığının
belgelendirilmesi koşuluyla, süreye ilişkin talebin sonuçlandırılması
beklenilmeden ve geçici ithalat izni verilen eşya için tahakkuk ettirilen
vergiler karşılığı alınan teminat iade edilmeksizin, b) Süresi içinde ek süre
talebinde bulunulmadığı ya da bunun belgelendirilemediği durumlarda, Kanunun
238 ve 241.maddeleri uyarınca alınması gereken cezanın tahsil edildiğinin veya
teminata bağlandığının anlaşılması halinde, yurt dışına çıkışına izin verilir.
7) Geçici ithal edilen eşyanın yeniden ihracına ilişkin
1 ilâ 6.fıkra hükümleri, geçici ithal edilen eşyanın başka bir gümrükçe
onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulması halinde de uygulanır (Gümrük
Yönetmeliği 387.madde).
Geçici İthal Eşyası İçin İzin Hak Sahibi Tarafından
Yapılamayacak İşlemler: Geçici
ithalat rejimi kapsamındaki eşya kiralanamaz, ödünç verilemez, bir başkasının
kullanımına bırakılamaz, devredilemez ve satılamaz (2009/15481 Sayılı Karar’ın
43.maddesi).
Süre: Bu Kısım uyarınca geçici ithalat rejimi kapsamında
Türkiye Gümrük Bölgesine girecek eşya, bu Kısımda belirlenen süre kadar (En
fazla iki yıl) Türkiye Gümrük Bölgesinde kalabilir. Belirlenen bir süre
bulunmaması durumunda, bu süre, geçici ithalatın amacı, eşyanın kullanım yeri,
vb. kriterler dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenir. Ancak, verilecek bu süre
Kanunun 130.maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen usul ve esaslar uyarınca
uzatılmış süreler hariç, hiçbir koşulda yirmidört (24) ayı geçemez (2009/15481
Sayılı Karar’ın 44.maddesi).
Örnek 7: Afyon’un İscehisar ilçesinde faaliyet gösteren X
firmasına Almanya’da faaliyet gösteren Y firması tarafından bedelsiz olarak mermer
kesme makinesi gönderildiğini ve söz konusu makinenin tam muafiyet kapsamında
geçici olarak ithal edildiğini ve her hangi bir yurtta kalış süresi
belirlenmediğini varsayalım. Söz konusu eşyanın yurtta kalış süresi (uzatma süreleri
hariç) yirmidört (24) ayı geçemez.
- Eşyanın Geçici İthalat Rejimi Altında Kalması İçin
Belirlenmiş Olan Süre İçerisinde Yapılan Ek Süre Talebinin, Gümrük İdaresince
Olumsuz Olarak Değerlendirileceği Durumlarda; a) Gümrük
Yönetmeliği’nin 380.maddesi hükmü çerçevesinde kalan süre de dikkate alınarak
sürecin çabuklaştırılması, mümkün olması halinde de kalan süreden önce, olumsuz
olarak değerlendirilen talebin yükümlüye tebliğ edilmesi,
b) Ek süre
talebinin değerlendirilmesi sürecinde, kalan sürenin dolacağı durumlarda, ek
süre için yapılan başvurunun gümrük idaresince kayda alındığı tarih ile olumsuz
olarak değerlendirilen talebin yükümlüye tebliğ edileceği tarih arasında
geçecek sürenin 7 (yedi) iş gününü aşmaması, ek süre için yapılan başvurunun
kayda alındığı tarih esas alınarak kalan sürenin belirlenmesi ve yükümlüye
yapılacak tebligatta, eşyanın yeniden ihraç edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış
yeni bir işlem ve kullanıma tabi tutulması için tebliğ tarihini takiben bu
sürenin verilmesi, şeklinde işlem yapılması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün
2009/118 sayılı Genelgesi).
Bilindiği üzere; 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun
181.maddesinde geçici ithalata ilişkin gümrük yükümlülüğü de düzenlenmiştir. Bu
kapsamda, 5300 rejim kodu ile beyan edilen ve gerek tam muafiyet (TAMM) gerekse
kısmi muafiyet (KISM) seçilerek yurda geçici girişi yapılan eşyanın serbest
dolaşıma giriş rejimine tabi tutulmak istenilmesi halinde, 4053 (Geçici ithalat
rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın muafiyete tabi olmadan serbest dolaşıma
girişi ile eş zamanlı yurtiçi kullanımı) rejim kodu ile yeni bir gümrük
beyannamesi verilmesi gerekmektedir. Bu itibarla;
1) Tam muafiyet suretiyle geçici ithal
edilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulmak istenmesi halinde
tahsil edilecek gümrük vergileri tutarının, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma
giriş rejimine ilişkin beyanda bulunulduğu tarihte (4053 rejim kodlu yeni
beyannamenin tescil tarihinde) geçerli bulunan vergi oranı ve diğer
vergilendirme unsurlarına istinaden tespit edilmesi,
2) Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithal
edilen eşyanın serbest dolaşıma sokulmak istenilmesi halinde de gümrük
işlemlerinin yine 4053 rejim kodlu yeni gümrük beyannamesi üzerinde tekemmül
ettirilmesi, ancak 4053 rejim kodlu yeni gümrük beyannamesinde referans tarihi
olarak geçici ithale ilişkin 5300 rejim kodlu önceki gümrük beyannamesinin
tescil tarihinin girilmesi ve tespit edilen gümrük vergileri tutarından Gümrük
Kanunu'nun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen verginin düşülmesi gerektiğinden,
söz konusu düşümle ilgili işlemlerin, yine 4053 rejim kodlu yeni beyanname
üzerinde; a) Muayene Memurunun 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 133.maddesi
uyarınca tahsil edilen vergiyi sistemin tahakkuk ettirmiş olduğu vergiden
düşerek yeni bir tahakkuk oluşturması, b) Muayene Memuru tarafından
oluşturulan tahakkuk doğrultusunda BİLGE Sisteminde beyannameye bağlı manuel
tahakkuk yaratılarak/yapılarak tahsil edilmesi gereken vergilerin vezne
tarafından tahsil edilmesi, c) Daha sonra, beyannameden otomatik olarak
gelen tahakkukun "Mahsup Kapat" seçeneği ile önceden tahsil edilen
vergilere mahsup edilmesi, suretiyle işlem yapılması gerekmektedir (Gümrükler
Genel Müdürlüğü’nün 2009/33 Sayılı Genelgesi).
Örnek 8: 7.örneğimizde yer alan mermer kesme makinesinin 5300
rejim kodu ile beyan edilerek (gerek
tam muafiyet, gerekse kısmi muafiyet seçilerek) yurda geçici girişi yapıldığını,
daha sonra memnun kalınarak, eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine/ithalata
tabi tutulmak istenildiğini varsayalım.
a) Tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen
eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulmak istenmesi halinde
tahsil edilecek gümrük vergileri tutarının, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma
giriş rejimine ilişkin beyanda bulunulduğu tarihte (4053 rejim kodlu yeni
beyannamenin tescil tarihinde) geçerli bulunan vergi oranı ve diğer
vergilendirme unsurlarına istinaden tespit edilmesi,
b) Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın serbest dolaşıma sokulmak istenilmesi
halinde de gümrük işlemlerinin yine 4053 rejim kodlu yeni gümrük beyannamesi üzerinde
tekemmül ettirilmesi, ancak 4053 rejim kodlu yeni gümrük beyannamesinde
referans tarihi olarak geçici ithale ilişkin 5300 rejim kodlu önceki gümrük
beyannamesinin tescil tarihinin girilmesi ve tespit edilen gümrük vergileri
tutarından Gümrük Kanunu'nun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen verginin
düşülmesi gerekir.
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 238.maddesinin 1.fıkrasına
göre; "241.maddenin üçüncü fıkrasının (h), (l) ve (m) bentleri,
dördüncü fıkrasının (g) ve (h) bentleri ile beşinci fıkrasının (b) bendinde
belirtilen durumlar hariç, dâhilde işleme rejimi, gümrük kontrolü altında
işleme rejimi ile geçici ithalat
rejimine ilişkin hükümlerin ihlali halinde
eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı,
tam muafiyet suretiyle geçici olarak ithal edilen özel kullanıma mahsus
taşıtlar için gümrük vergileri tutarının dörtte biri oranında para cezası
verilir. Ancak, dâhilde işleme
rejimi kapsamı ithal eşyasının, işleme faaliyetindeki hali veya işlem görmüş
ürün hali de dahil olmak üzere rejim çerçevesinde izin verilen yerlerde tespiti
halinde, ithal eşyasının gümrük
vergileri tutarının iki katı oranında para cezası verilir. Bu
cezanın ödeme süresi içinde eşyanın gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya
kullanıma tabi tutulmaması halinde eşyanın
gümrük vergileri tutarında para cezası tahsil edilir."
Örnek 9-a) Afyon Belediyesi tarafından şehir içi yolcu
taşımasında kullanılmak üzere Almanya’dan otobüs kiralandığı ve tam muafiyet suretiyle geçici olarak Türkiye’ye
ithal edildiği, ilgili gümrük idaresince yapılan denetim sonucunda da özel
kullanıma mahsus söz konusu otobüsün geçici ithalat rejimine ilişkin
hükümleri ihlal ettiği, bahse konu otobüsün gümrük vergi ve resimleri
toplamının 100.000-TL olduğunu varsayalım. Uygulanacak ceza gümrük vergileri tutarının dörtte biri,
yani 25.000-TL olacaktır.
b) 7.örneğimizde yer alan mermer kesme makinesinin 5300
rejim kodu ile beyan edilerek, kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalinin
yapıldığını, daha sonra geçici ithalat rejimine
ilişkin hükümlerin ihlal edildiğini, bahse
konu mermer kesme makinesinin gümrüklenmiş değerinin 500.000-TL olduğunu
varsayalım. Uygulanacak ceza eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı, yani 1.000.000-TL olacaktır.
- Gümrük Yönetmeliği’nin 195.maddesinin birinci
fıkrası uyarınca, gümrük idareleri, zorunlu olan hallerde, gümrüğe sunulan ve
gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım talep edilen eşyanın, bu işlem veya
kullanım şartlarına uyulmasını sağlamak amacıyla, başka kurumlarda ekspertizini
yaptırmak da dâhil olmak üzere ayniyetinin tespitine yönelik önlemleri
almaktadır. Ayrıca, mezkur Yönetmeliğin 384.maddesinin birinci fıkrası ve
387.maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, geçici ithalat sırasında, eşyanın ilk
giriş ayniyetine uygun olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Bununla
birlikte, Gümrük Yönetmeliğin 195.maddesinin üçüncü fıkrası, 384.maddesinin
ikinci fıkrası ve 387.maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, onaylanmış kişi
statü belgesi sahipleri veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri
için ayniyet tespitine ilişkin farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlığımız yetkili
kılınmıştır.
Bu kapsamda, geçici ithalat rejimi çerçevesinde
Türkiye Gümrük Bölgesine giriş yapacak ve yeniden ihraç edilecek eşya ile ihraç
edildiği şekliyle geri gelmek üzere geçici ihraç edilecek ve yeniden ithal
edilecek eşyanın ayniyet tespitinin aşağıda belirtildiği şekilde yapılması
gerekmektedir.
Geçici İthalat Eşyasına İlişkin İşlemler; 2153, 2353, 3153, 3158, 4053, 4058,
4253, 4258, 5300, 5321, 5323, 5341, 5351,5352, 5371, 5391, 5800, 7153, 7158
rejim kodları kapsamında; a) Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına
sahip kişiler tarafından beyan edilen her türlü eşyanın, b) Onaylanmış
Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği’nin (Seri No:1) 42.maddesinin
birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkur maddede belirtilen
kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli listede yer
alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus
eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının aksam ve parçalarının,
fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak üzere, sadece ayniyet
tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi gerekmektedir.
Geçici İhracat Eşyasına İlişkin
işlemler; 2300, 2340, 2342, 6123, 6323, 6771, 7123 rejim kodları
kapsamında; a) Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi kişilerce
yukarıda belirtilen rejim kodları kapsamında beyan edilen her türlü eşyanın, b)
Onaylanmış Kişi Statüsüne İlişkin Gümrük Genel Tebliği'nin (Seri No:1) 42/A
maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları taşıyan ve mezkur maddede
belirtilen kolaylıklardan faydalanma hakkı bulunan yükümlüler tarafından, ekli
listede yer alan GTİP'lerden beyan edilen; eşyanın taşınmasına veya
ambalajlanmasına mahsus eşya, palet, uçak, uçak motorları, uçak motorlarının
aksam ve parçalarının, fiziki kontrolü gerektirir özel durumlar hariç olmak
üzere, sadece ayniyet tespiti gerekçesiyle kırmızı hatta yönlendirilmemesi
gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün
2019/9 Sayılı Genelgesi).
ATA Kısaltması; Fransızca
“Admission Temporaire”, İngilizce “Temporary Admission” kelimelerinin ilk
harflerinin birleştirilmesiyle geçici kabul anlamına gelen bir sözcüktür.
ATA Karnesi; Taşıma
araçları hariç olmak üzere eşyanın geçici ithali için kullanılan, ayniyet
tespitine yarayan ve ithalat vergileri ile ithalatta alınan diğer vergilerin
uluslararası alanda geçerli şekilde teminata bağlandığını gösteren, gümrük
beyannamesi olarak kabul edilen, uluslararası bir gümrük belgesidir (ATA
Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 2.maddesi).
Rejimin
İşleyişi: ATA Karnesi ibrazı suretiyle Türkiye’ye geçici ithali
yapılacak eşyaya ilişkin olarak, ATA Karnesi, beyanname yerine geçen bir belge
olduğundan, ayrıca geçici ithalat beyannamesi
düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.
a) ATA Karnesinin kabul
edilmesi için; Eşyayı beraberinde getiren kişi tarafından ibraz edilen ATA
Karnesinin, Geçici İthalat Sözleşmesi eki Ek A uyarınca düzenlenmiş olması,
Türkiye Gümrük Bölgesinde geçerli olması, eşyanın bu Tebliğin 1 Nolu ekinde yer
alan ülkemizin taraf olduğu Geçici İthalat Sözleşmesi ekleri kapsamında
getirilebilecek eşya listesinde bulunması ve söz konusu ekteki şartları
taşıması gerekmektedir.
Gümrük idarelerince, yukarıdaki
hususlarla birlikte ATA karnesinde (A)’dan (G)’ye kadar olan kutulardaki
bilgilerin doğru olduğunun ve karnenin ithal sayfası (Importation) üzerindeki
“F.Geçici İthalat Beyanı” bölümünün doldurulup, imzalandığının anlaşılması
halinde, karne hamilinden veya temsilcisinden açık tebligat adresinin ve kimlik
bilgilerinin bildirilmesi istenir ve ibraz edilmesini müteakip karnenin
geçerlilik süresi içerisinde olmak kaydıyla tescili yapılır.
b) ATA Karnesinin tescili; gümrüklerde tutulan deftere usulüne göre
kaydı yapılmak, karnenin ithal sayfası (Importation) ve ithalat koçanı üzerine
tescil sıra numarası ve tarihi konulmak ve eşyanın getiriliş amacı ile Geçici
İthalat Sözleşmesi’nin hangi eki kapsamında ithal edildiği ve eşyanın yeniden
ihraç edileceği son günün tarihi, karnenin geçerlilik tarihini aşmamak üzere
ithal sayfasının (H) (b) kutusuna yazılarak, görevli memur tarafından
imzalanmak ve resmi mühürle mühürlenmek suretiyle yapılır. Ayrıca, tescilden
önce giriş gümrük idaresinin adı çıkış sayfasının H (e) kutusuna kaydedilir.
Ancak, bu bilgilerin tescil defteri yerine gümrük idaresinin bilgisayar kaydına
alınması halinde de tescil yapılmış olur.
c) Tescil edilen ATA Karnesi muayene ile görevli memura havale
edilir.
d) Kendisine havale verilen ATA Karnesini alan muayene ile görevli
memur, karnede kayıtlı eşya ile geçici ithali talep edilen eşyanın birbirine
uygunluğunu inceler. Ayrıca eşyanın yurt dışına çıkışı sırasında hiçbir
anlaşmazlığa yer verilmemesi açısından, eşyanın ayniyetini tespite yarayacak
ayrıntılarını, varsa özel seri numaralarını ve diğer ayırt edici alametlerini
bir tutanağa bağlamak suretiyle tespit eder. Eşyanın yurtta kalma süresi sonu ile geçici ithali yapılan eşyaya ilişkin
ilgili gümrük idaresince yapılacak denetimlerin daha sağlıklı olması için
eşyanın tahsis yeri ve tahsis amacı açıkça belirtilir.
e) Muayene ile görevli memur tarafından düzenlenen ayniyet tespit
tutanağının bir örneği çıkış işlemlerine esas olmak üzere ATA Karnesinin çıkış
parçasına eklenir.
f) Yapılan bu işlemlerden sonra ATA Karnesinin ilgili bölümlerine
meşruhat verilir, mühür ve imza tatbik edildikten sonra ithal sayfası koparılır
ve ATA Karnesi kapsamı eşyanın gümrüklü sahadan ayrılmasına izin verilir. Karne
kapsamı eşyanın yurda geçici ithali nedeniyle ayrıca karne sahiplerinin
pasaportlarına özel işaretler konulmasına gerek yoktur.
g) Memurlar tarafından görevli oldukları süre içerisinde işlem
gördükten sonra koparılarak biriktirilen ATA Karnesi ithal sayfaları nöbet sonunda
imza karşılığı ilgili servise teslim edilir.
h) Karnenin ithal sayfaları
yasal takiplerde kullanılmak üzere muhafaza edilir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri
Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 4.maddesi).
Rejimin
Sona Ermesi ve Karne Kaydının Kapatılması: 1) ATA Karnesi ile
geçici ithali yapılan eşyanın çıkışının talep edilmesi halinde, çıkış gümrük
idaresince ATA Karnesinin çıkış koçanına ve çıkış sayfasına gerekli meşruhat
verilir, mühür ve imza tatbik edildikten sonra çıkış sayfası koparılır ve ATA
Karnesi kapsamı eşyanın yurt dışına çıkışına izin verilir. Ancak, yurtta kalma
süresi (uzatılmış süreler dahil) aşılarak yurt dışı edilmek üzere çıkış
gümrüğüne getirilen eşya için aşılan süreye bağlı olarak 4458 sayılı Gümrük
Kanunu’nun 238 ve 241.maddeleri uyarınca alınması gereken cezanın tahsil
edildiğinin veya ceza tutarının teminata bağlandığının ya da eşyanın CIF
kıymeti karşılığı dövizin güvenceye bağlandığının anlaşılması halinde eşyanın
yurt dışına çıkarılmasına müsaade edilir.
2) ATA Karnesinin çıkış sayfaları
işlemi yapan gümrük idaresinde muhafaza edilir.
3) ATA Karnesi kapsamı
eşyanın kaza veya mücbir sebep sonucu ciddi olarak hasar görmesi halinde,
geçici ithalat rejiminin sona ermesi amacıyla, gümrük idaresinin uygun görmesi
durumunda eşya; a) Hasarlı olarak gümrük
idaresine sunulduğu tarihte ödenmesi gereken ithalat vergilerine tabi
tutulabilir. b) Geçici ithalat rejiminden yararlanan şahsın ödemesi
gereken ithalat vergilerinden muaf tutularak, Hazine’ye hiçbir masraf
getirmeksizin gümrük idaresine terk edilebilir.
c) Masrafı geçici ithalat
rejiminden yararlanan şahsa ait olmak kaydı ile gümrük gözetimi altında imha
edilebilir; imhadan sonra geriye kalan artık ve döküntülerin bunların kaza veya
mücbir sebepten sonra gümrük idaresine sunuldukları durumlarında ve o tarihte
ödenmesi gereken ithalat vergilerine tabi tutulabilir. ATA karnesi kapsamı
eşyanın kaza veya mücbir sebep nedeniyle tümüyle kullanılamaz hale geldiğinin
veya tamamen kaybolduğunun 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 186.maddesi
çerçevesinde kanıtlanması halinde, geçici ithalat rejimi sona erer ve geçici
ithalat rejiminden yararlanan şahıs ithalat vergilerinden muaf tutulur (ATA
Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 5.maddesi).
Süre:
Geçici ithal tarihinden itibaren
6 aydan az olmayacak şekilde yurtta kalma süresi verilebilir. ATA Karneleri kapsamında yurda geçici ithali
yapılan eşyanın, geçici ithali sırasında tespit edilen yurtta kalma süresinden
daha uzun bir süre yurtta kalmasının istenilmesi halinde, bir dilekçe ile
gümrük idaresine müracaat edilerek, karnenin geçerlilik süresini geçmemek üzere
süre uzatımı talebinde bulunulması gerekir. Süre uzatımı talebinin yasal süresi
içinde yapıldığının, eşyanın tahsis yerinde tahsis amacına uygun olarak kullanıldığının
ve ilk giriş ayniyetine uygun olarak bulunduğunun anlaşılması halinde, karne
geçerlilik süresini aşmayacak şekilde süre uzatımı yapılır (ATA
Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 7.maddesi).
- ATA Karnesi ile yurda geçici olarak
ithal edilmesine karşın Karnede
belirtilen yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmediği ya da gümrükçe
onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmadığı anlaşılan eşya ile ilgili
olarak, gümrük idarelerince TOBB'a yapılacak tebligatın, geçici ithalat
eşyasının yurtta kalma süresi sonundan itibaren değil, Karnenin geçerlilik süresinin bitim tarihinden itibaren yapılması
gerekmektedir. ATA Karnesi ile geçici ithalat işlemlerinin karne
hamilince yapılması gerekmekle birlikte, bunun her zaman mümkün olmamasından
hareketle işlemlerin karne hamili dışında "B.Temsilci" bölümünde
kayıtlı kişiler tarafından yapılmak istenilmesi halinde, vekaletname vb.
herhangi bir belge aranmaksızın, işlemlerin ikmal edilmesi ve "F.Geçici
İthalat Beyanı" bölümünün de bu kişiler tarafından imzalanması gerekir (Gümrükler
Genel Müdürlüğü’nün 2009/29 Sayılı Genelgesi).
Rejim
Şartları: Geçici İthalat Sözleşmesi uyarınca ATA Karnesi ibrazı ile yurda geçici
ithaline izin verilen eşyanın tahsis yerinde, tahsis amacına ve ilk giriş
ayniyetine uygun olarak karne hamili tarafından kullanılması ve karnede
belirtilen süre içerisinde yurt dışı edilmesi veya gümrükçe onaylanmış yeni bir
işlem veya kullanıma tabi tutulması zorunludur. Bu hususun
takibi için, giriş gümrük idaresi tarafından her ayın ilk iş günü kayıtların
kontrolü yapılarak, yurtta kalma süresi sona eren ancak yurtta kalma süresi
tamamlandıktan 20 (yirmi) gün geçtiği halde işlemleri tamamlanmamış olan karne
kapsamı eşya için gümrük vergileri ve ithalatta alınan diğer vergilerin tahsili
için Geçici Kabul Belgelerine İlişkin
Ek A’nın 8 ve 9 uncu maddeleri hükümleri göz önünde bulundurularak, bu
Tebliğin 10.maddesinde belirtilen işlemler yapılır (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri
Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 9.maddesi).
Rejim
Şartlarının İhlali ve Ceza Uygulaması: Giriş gümrük idareleri
tarafından ATA Karnesi kapsamı eşyanın geçici ithali esnasında BİLGE Sisteminde ve karne üzerinde belirtilen yurtta kalma
süresi içerisinde, süre uzatımı talebinde bulunulup bulunulmadığı veya yeniden
ihraç edilip edilmediği ya da gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma
tabi tutulup tutulmadığı araştırılır. Yapılan araştırma neticesinde karnede belirtilen şartların yerine
getirilmediğinin anlaşılması halinde, aşağıda belirtilen şekilde işlem yapılır:
a) ATA Karnesi ile yurda geçici
olarak ithal edilmesine karşın karnede
belirtilen yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmediği veya gümrükçe
onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmadığı anlaşılan eşya için, Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 8/4
üncü maddesi uyarınca kefil kuruluşa, karnenin geçerlilik süresinin
bitim tarihinden itibaren 1 (bir) yıl içerisinde tebligat yapılması gerekir. b) İlgili gümrük idaresince, Geçici
İthalat Sözleşmesinin Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın
8.maddesi uyarınca kefil kuruluşun ödemekle sorumlu olduğu tutar hesaplanır. Bu
tutar, gümrük vergileri ve ithalatta alınan diğer vergiler (ithal vergi ve
resimleri) toplamının % 10 fazlasını aşamaz. Karnenin geçerlilik süresinin bitim
tarihinden itibaren 1 (bir) yıl içinde kefil kuruluşa (Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği) bu Tebliğin 2 No.lu ekinde yer alan örneğe uygun yapılan
tebligatta, eşyanın kanuni yurtta kalma süresi içerisinde yeniden ihraç
edildiğine veya ATA Karnesinin usulüne uygun olarak diğer bir surette
mükellefiyetten ibra olunduğuna dair delil vermek hususunda talep tarihinden
itibaren Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A’nın 9/1-a maddesi
uyarınca 6 (altı) aylık süre tanınır. c) Bu deliller talep tarihinden itibaren tanınan 6 (altı) aylık
süre içinde verilmezse, teminat veren kurum, gümrük vergileri ile ithalatta alınan diğer vergileri süresinin
bitiminden itibaren en geç 7 (yedi) gün içinde tebligatta bulunan gümrük
idaresine derhal öder ya da teminat olarak yatırır. d) Geçici Kabul
Belgelerine İlişkin Ek A’nın 9/1-c maddesi uyarınca, gümrük vergileri ile
ithalatta alınan diğer vergilerin teminata bağlandığı veya ödendiği
tarihten itibaren 3 (üç) ay içinde delil verilmesi halinde, teminat olarak
yatırılan veya ödenen tutar iade edilir. Aksi takdirde 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 56.maddesi çerçevesinde işlem
yapılır. e) Gümrük idaresi, (b)
ve (d) bentlerinde kefil kuruluşa tanınan süre içinde ödenmeyen gümrük vergileri ile ithalatta alınan diğer
vergiler ile % 10 fazlasını sürelerin bitim tarihinden itibaren (6 ay +
7 gün) en geç 7 (yedi) gün içinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanunun 54 ve müteakip maddeleri uyarınca kefil kuruluştan (Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği), Gümrük Kanunu’nun 207/b ve 238.maddelerine göre
alınması gereken para cezası tutarı ile faizi ise karne
hamilinden tahsil etmek üzere gerekli işlemleri yapar (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri
Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 10.maddesi).
Yurt
Dışında Yerleşik Karne Hamiline Yapılacak Tebligatlar: ATA Karnesi
ile yurda geçici ithali yapılan ve yurtta kalma süresi içinde yurt dışı
edilmemesi nedeniyle karne hamili hakkında Gümrük Kanunu’nun 207/b ve 238.maddeleri uyarınca işlem
yapılan eşya için tahakkuk ettirilen ceza tutarının tahsili amacıyla 184 no.lu
form ile Tebliğin 3 nolu ekinde yer alan örneğine uygun olarak (karne hamilinin
tabi olduğu ülkenin resmi diline uygun olarak) düzenlenen ceza kararının 7201
sayılı Tebligat Kanunu’nun 25.maddesine istinaden Dışişleri Bakanlığı aracılığı
ile yurt dışında yerleşik muhatabına tebliğ edilebilmesi için söz konusu
tebligat evraklarının Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne gönderilmesi gerekir. Ancak,
tahakkuk ettirilen amme alacağının çeşitli nedenlerle muhatabına tebliğ
edilememesi veya tebliğ edilmesine karşın ödenmemesi durumunda söz konusu
meblağın tahsili için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanunun 54.maddesinde yazılı hallerin mevcudiyeti halinde bu usullerden birinin
uygulanmasına tevessül edilir. Mümkün değil ise yurt dışında yerleşik ödeme
emri muhataplarının kimliklerinin sınır kapılarına bildirilmesi suretiyle
yeniden Türkiye’ye geldiklerinde amme alacağının tahsil edilmesi şeklinde işlem
tesis edilir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin
11.maddesi).
Çıkış
Sayılan Haller: ATA Karnesi ile “Geçici İthalat Rejimi” uyarınca
yurda geçici ithali yapılan eşyanın karnenin geçerlilik süresi içerisinde yurt
dışı edilmesi esastır. Ancak, eşyanın yurt dışı edilmesinden vazgeçilerek,
serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması veya çıkış hükmünde geçici
depolama yeri veya antrepoya konulması ya da Hazine’ye herhangi bir külfet getirmeksizin
resmi makamların nezareti altında imha edilmesi çıkış hükmündedir. Ayrıca, ATA
Karnesi ile yurda geçici ithali yapılan eşyanın ihraç edildiği tasdikli çıkış
koçanı ile tevsik edilemiyorsa, Geçici
Kabul Belgelerine İlişkin EK A’nın 10/2-a maddesi uyarınca; a) İthalata veya eşyanın yeniden ithaline dair diğer bir akit
tarafın gümrük makamlarınca, ATA Karnesinde verilen bilgilere veya eşyanın yeniden ithalinde karneden koparılan
varaka üzerinde bulunan bilgilere dayanılarak verilen, teyit edilebilen bir ithalat veya yeniden ithalata ait olan ve yeniden
ihracattan sonraki bir tarihi taşıyan belgeyi, b) Eşyanın yurt dışında
bulunduğunu doğrulayan diğer herhangi bir geçerli belgeyi, eşyanın ihraç
edildiğine dair belge olarak kabul edebilir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri Nolu Gümrük
Genel Tebliği’nin 12.maddesi).
ATA
Karnesi Kayıtlarının Kapatılması: ATA Karnesi ile yurda geçici
ithaline izin verilen eşyanın, geçici ithalat rejimi şartlarının yerine
getirilmesi suretiyle yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmesi veya bu
Tebliğin 8 ve 12.maddelerinde belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi
tutulması halinde, geçici ithal
kayıtları kapatılır. Ayrıca, ATA Karnesi kayıtlarının, çeşitli nedenlerle
takibat sonucunda kapatılması halinde, kapatma teyitlerinin Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği’ne en kısa sürede gönderilmesi gerekir (ATA Karnelerine İlişkin 4 Seri
Nolu Gümrük Genel Tebliği’nin 13.maddesi).
Not:
Ata Karnesine İlişkin Daha Fazla Bilgi
Edinmek İsteyenler, 07.05.2020 Tarihinde
“Muhasebetr.Com” Sitesinde Yayınlanan “Ata Karnesi ve Fonksiyonları” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.
A) İthalat Vergilerinden Tam Muafiyet
Suretiyle Geçici İthalat İşlemleri
- İthal vergilerinden tam muafiyet suretiyle
geçici ithalat rejiminin uygulanabileceği durumlar ve özel şartlar
Cumhurbaşkanınca tespit edilir (Gümrük Kanunu 131.madde).
3) Gümrük Kanunu’nun 134.maddesi
çerçevesinde tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın serbest
dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması halinde, eşya bedelinin serbest dolaşıma
giriş beyannamesinin tescil tarihinden sonra ödenmesi durumunda Gümrükler Genel
Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve 2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında,
(8/4/2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını
Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar eki “Vadeli İthalatında KKDF
Kesintisi Oranı % 0 ‘Sıfır’ Olarak Belirlenen Mallar Listesi”nde – ‘Liste 1’de
belirtilen GTİP’ler hariç) KKDF tahakkuk ve tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF
tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara (KKDF + ÖTV tutarına) tekabül eden
KDV’nin tahsili gerekir.
Örnek 1: İzmir’in Çeşme ilçesinde faaliyet gösteren A turizm
firmasının Yunan adalarına yolcu taşımak için İspanya’daki B firmasından bir
yolcu gemisi kiraladığını, 01.01.2020 tarihinde söz konusu geminin tam muafiyet
suretiyle geçici ithalinin gerçekleştirildiğini, beş aylık kira bedelinin
50.000-USD olduğunu ve kira bedelinin B firmasına peşin ödendiğini, A
firmasının bahse konu gemiden memnun kalarak 01.06.2020 tarihinde kati ithaline
karar verdiğini ve aynı tarihte ilgili SDGB’nin tescil edildiğini fakat eşya
(gemi) bedeli olan 2.000.000-USD’yi bir ay sonra (01.07.2020 tarihinde) yurt
dışına transfer ettiğini varsayalım. Eşya bedeli olan 2.000.000-USD serbest
dolaşıma giriş beyannamesinin tescil tarihi olan 01.06.2020 tarihinden sonra
01.07.2020 tarihinde yurt dışına transfer edildiği için Gümrükler Genel
Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve 2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında (8/4/2015
Tarihli ve 2015/7511 Sayılı Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu
Kesintileri Hakkında Karar eki “Vadeli İthalatında KKDF Kesintisi Oranı % 0
‘Sıfır’ Olarak Belirlenen Mallar Listesi”nde – ‘Liste 1’de belirtilen GTİP’ler
hariç) KKDF tahakkuk ve tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF tutarı üzerinden varsa
ÖTV ile bunlara (KKDF + ÖTV tutarına) tekabül eden KDV’nin tahsili gerekir. Öte
yandan, B firmasına ödenen 50.000-USD, B firması için bir menkul/gayrimenkul
kazancı olduğu için dar mükellefiyet kapsamında sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV
beyannamesi ve muhtasar beyanname ile ilgili vergi dairesine beyanda
bulunularak 50.000-USD karşılığı TL üzerinden % 18 KDV ile % 10 stopaj ödenmesi
gerekir (Türkiye – İspanya arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereği
Gayri Maddi haklarda ve gayrimaddi kazançlarda vergi oranı % 10 olduğu için).
- İthal
eşyası için gümrük yükümlülüğü doğduğunda, gümrük vergilerinin tutarı, geçici
ithalat rejimine ilişkin beyanda bulunulduğu tarihte söz konusu eşyaya ait
vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına istinaden tespit edilir. Ancak,
tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşya ile ilgili olarak gümrük
yükümlülüğü doğması halinde, 193.maddede belirtilen tarihte söz konusu eşyaya
ilişkin vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas alınır.
- Tam
muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşya ile ilgili olarak gümrük
yükümlülüğü doğması halinde; 193.maddede belirtilen tarihte (bu eşyaya ilişkin
gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihteki) yani, 4053 rejim kodundan tescil
edilen ikinci beyanname tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları
esas alınır. Ayrıca, Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın serbest
dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda, söz konusu eşyalar için daha
önce uygulanmayan ticaret politikası önlemlerinin uygulanması ile eşyanın
ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması gerekir. Diğer bir ifadeyle;
Geçici ithal edilen eşyanın yurt dışı edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış bir
işlem veya kullanıma tabi tutulması için dış ticaret mevzuatı ve/veya sair
mevzuat hükümleri gereğince ibraz edilmesi gereken uygunluk belgesi, kontrol
belgesi, ithal lisansı, izin yazısı, gözetim belgesi, tahlil raporu gibi
belgelerin alınması ya da buna ilişkin işlemlerin yerine getirilmesi gerekir.
Kanunun 131.maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen, sergilenmek
veya satılmak amacıyla getirilen eşyanın, verilen süre bitiminden önce satılmak
istenmesi durumunda serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması gerekir. Bu
durumda Kanunun 193.maddesi gereğince, gümrük yükümlülüğünün başladığı
tarihteki vergi oranları ve diğer vergilendirme unsurlarına göre tespit
edilecek ithalat vergileri alınır. Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın
serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda ticaret politikası
önlemlerinin uygulanması ve eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin
tamamlanması gerekir. Kanunun 238 ve 241.maddeleri uyarınca cezai işlem
uygulanması, Kanunun 207.maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yukarıdaki
fıkralar hükümlerine göre işlem yapılmasına engel teşkil etmez. Tam muafiyet suretiyle geçici ithalat izni
verilen ticari kullanıma mahsus taşıtların serbest dolaşıma giriş rejimine tabi
tutulması durumunda eşyanın gümrük kıymeti, Türkiye Muhasebe Standartları çerçevesinde
tespit edilecek değerdir. Söz konusu standartlara göre tespit edilecek kıymet,
taşıt araçlarının emsal kıymetinden düşük olamaz (Gümrük Kanunu 133 ve 134.madde,
Gümrük Yönetmeliği 380 ve 386.maddeleri).
Örnek
2: Birinci
örneğimizdeki yolcu gemisinin A turizm firmasınca 01.02.2020 tarihinde söz konusu geminin tam muafiyet
suretiyle geçici ithalinin gerçekleştirdiğini, bahse konu gemiden memnun kalınarak
01.07.2020 tarihinde kati ithaline karar verdiğini ve aynı tarihte ilgili
SDGB’nin tescil edildiğini ve bedelinin de aynı tarihte yurt dışına transfer
edildiğini varsayalım. Söz konusu eşyanın ithali için 01.07.2020 tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas alınır.
Ayrıca, söz konusu eşyalar için daha önce uygulanmayan ticaret politikası
önlemlerinin uygulanması ile eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin
tamamlanması gerekir. Diğer bir ifadeyle; Geçici ithal edilen eşyanın yurt dışı
edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması için
dış ticaret mevzuatı ve/veya sair mevzuat gereğince ibraz edilmesi gereken
uygunluk belgesi, kontrol belgesi, ithal lisansı, izin yazısı, gözetim belgesi,
tahlil raporu gibi belgelerin alınması veya buna ilişkin işlemlerin yerine
getirilmesi gerekir.
- Bilindiği üzere, 4458 sayılı Gümrük
Kanunu'nun 128.maddesine göre geçici ithalat rejimi; Serbest dolaşıma girmemiş
eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret
politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde
kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir
değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına olanak sağlayan hükümlerin
uygulandığı ekonomik etkili bir gümrük rejimidir. İthalat vergilerinden
tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanacağı halleri belirleyen
2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki "4458 Sayılı Gümrük Kanununun
Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar'ın 4.Kısmı, Gümrük Kanununun
131.maddesine istinaden düzenlenmiştir.
Diğer
taraftan, 08/04/2011 tarih ve 27899 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 2011/1546 sayılı Karar ile 2009/15481 sayılı Kararın
134.maddesine; Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Başbakanlık ve
Dışişleri Bakanlığı adına getirilecek taşıtlar için bu Kararın 16 ila 20.maddelerinde
yer alan genel ve özel şartlar ile 44.maddede yer alan süre şartı aranmaksızın
tam muafiyet suretiyle geçici ithale ilişkin düzenleme yapmaya Müsteşarlığın
yetkili olduğuna dair yedinci fıkra eklenmiştir.
Bu çerçevede; Söz konusu maddeye istinaden, Cumhurbaşkanlığı,
Türkiye Büyük Millet Meclisi, Başbakanlık ve Dışişleri Bakanlığı adına
getirilecek ilgili yabancı ülke trafik tesciline kayıtlı taşıtların tam
muafiyet suretiyle geçici ithali ve bu taşıtların süre uzatımları aşağıda belirlenen
şekilde gerçekleştirilecektir: 1-
Söz konusu taşıtlara ait marka, plaka, model, motor ve şasi numaralarını,
taşıtların ne kadar süre ile Türkiye'de geçici olarak kullanılacağı bilgileri
ve taşıtların edinim seklini veya süre uzatım taleplerini içerir
Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Başbakanlık ve Dışişleri
Bakanlığı’nın ilgili birimlerinden alınacak resmi yazı ile ilgili Gümrük
Müdürlüğü’ne başvuru yapılacak, ilgili gümrük idaresince geçici ithalat rejimi
kapsamında eşyanın girişine ilişkin gümrük mevzuatı uyarınca belirlenmiş diğer
yükümlülüklerin yerine getirilmesini müteakip işlemler sonuçlandırılacaktır.
2- Süre uzatım talepleri, ayniyet
tespitinin mümkün olmadığı durumlarda ilgili kurumların taşıtların giriş
ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanıldığını
içeren yazılı beyanı ve taahhütleri esas alınarak, Gümrük Yönetmeliğinin 380/3.maddesi
uyarınca ilgili Gümrük Müdürlüğünce sonuçlandırılacaktır.
3- Anılan kurumlar adına söz konusu
Bakanlar Kurulu Kararı değişikliğinden önce geçici ithalat rejimi kapsamında
gelen ve giriş işlemleri sonuçlandırılan taşıtların süre uzatım talepleri
ilgili Gümrük Müdürlüğünce bu Genelge çerçevesinde sonuçlandırılacaktır (Gümrükler
Genel Müdürlüğü’nün 2011/31 Sayılı Genelgesi).
4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 131.maddesi,
Gümrük Yönetmeliği’nin 381.maddesi ile 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı
maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar’ın 34, 38 ve 43.maddelerine
göre;
Mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan
ve kullanımı sonucunda elde edilen ürünün en az % 75'inin Türkiye Gümrük
Bölgesinden ihraç edilmesi koşuluyla, bu bölgede yerleşik kişiye imalat
işlerinde kullanılmak üzere gönderilen ölçme, kontrol, test araçları, kalıp, fikstür,
çizim, taslak ve benzeri diğer araçlar ile mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi
dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve bu
kişi tarafından Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik bir kişiye tamamı
ihraç edilecek ürünün imalatında kullanılmak üzere, bedelsiz gönderilecek özel
alet ve araçlar için ithalat
vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilir. İthalat
vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilen eşyanın
yenilenmesi, ayarı ve muhafazasına yönelik tamir ve bakım için gerekli olan
yedek parça, aksesuar ve ekipmanlara da geçici ithalat izni verilir. Geçici ithalat rejimi kapsamındaki eşya
kiralanamaz, ödünç verilemez, bir başkasının kullanımına bırakılamaz,
devredilemez ve satılamaz. Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında
kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis
edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş
ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme
tabi tutulamaz.
Örnek
3:
Türkiye’de (Afyonkarahisar’da) mermer ve
fayans üretimi yapan B firmasına İsviçre’de mukim C firması tarafından bedelsiz
olarak yeni mermer işleme makineleri gönderildiğini, gönderilen bu yeni
makinelerle yıllık 100.000-m2 fayans üretildiğini ve bu üretimin % 80’inin
İsviçreli C firmasına satıldığını/ihraç edildiğini varsayalım. Söz konusu
makinelerin, ithalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle Türkiye’ye geçici
ithalleri gerçekleştirilir. Bahse konu (Geçici
ithalat rejimi kapsamındaki) eşyalar kiralanamaz, ödünç verilemez, bir
başkasının kullanımına bırakılamaz, devredilemez ve satılamaz. Geçici ithaline
izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis
amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim
kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri
dışında başka bir işleme tabi tutulamaz.
2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının
34.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ile test ve denemeye tabi tutulmak
amacıyla gönderilen eşyanın tam muafiyet kapsamında geçici ithalatının
yapılması öngörülmüş olup, Kararın 44.maddesinin birinci fıkrası uyarınca
geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine girecek eşya için
geçici ithalatın amacı, eşyanın kullanım yeri dikkate alınarak Bakanlıkça
geçici ithalat süresi belirlenmektedir. Ancak bu süre, 4458 sayılı Gümrük
Kanununun 130.maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen usul ve esaslar uyarınca
uzatılmış süreler hariç hiçbir koşulda yirmidört ayı (iki yılı) geçemez. Bu
bağlamda, Kararın 34.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen test
ve denemeye tabi tutulmak amacıyla gönderilen eşyanın; Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı tarafından Ar-Ge Merkezi Belgesi verilen firmalar
tarafından geçici ithal edilmesi durumunda 24 aya kadar tam muafiyet kapsamında
geçici ithal edilmesi, diğer firmalar tarafından geçici ithal edilmesi halinde
ise 6 ay süreyle tam muafiyet kapsamında geçici ithal edilmesi mümkündür. Söz
konusu eşya için süre uzatımı talebinde bulunulması durumunda, süre uzatım
talebinin yetkilendirilmiş gümrük müşaviri tarafından düzenlenecek GC1 kodlu
tespit raporuna göre Gümrük Yönetmeliğinin
380.maddesi kapsamında gümrük idaresince değerlendirilmesi, süre
uzatımının uygun bulunması halinde ek süre boyunca tam muafiyet uygulamasına
devam edilmesi gerekir. Diğer taraftan, geçici ithalat rejimi kapsamında test
ve denemeye tabi tutulması sonucunda hasar gören, bozulan veya bir daha
kullanılamayacak hale gelen eşyanın, Gümrük Kanununun 164.maddesinin birinci
fıkrası çerçevesinde hazineye hiçbir masraf getirmeyecek şekilde gümrük
idaresinin gözetiminde imhası mümkün bulunmakta olup, imhası talep edilen söz
konusu eşyanın tahrip olmasının Gümrük Kanunu’nun 186.maddesinde belirtilen {1)
182 nci madde ile 184 üncü maddenin 1 inci fıkrasının (a) bendi hükümleri saklı
kalmak kaydıyla, yükümlünün; a) 37 ila 40 ıncı madde hükümlerinden, b) Bir
serbest bölgeden Türkiye'ye eşya sokulmasından, c) Eşyanın geçici
depolanmasından, d) Eşyanın tabi tutulduğu gümrük rejiminin kullanılmasından,
Doğan yükümlülüklerini yerine getirememesinin eşyanın tahrip olmasının veya
tekrar yerine konulamaması şeklinde kaybının, eşyanın özelliklerine bağlı bir
nedenden veya beklenmeyen hal veya mücbir sebepten ya da gümrük idarelerinin
izninden kaynaklandığını kanıtlaması halinde, ithalat nedeniyle gümrük
yükümlülüğü doğmuş sayılmaz. Eşyanın tekrar yerine konulamaz şekilde kaybı,
bunun kullanılamaz hale gelmiş olmasını ifade eder. 2) Nihai kullanımı
nedeniyle indirimli veya sıfır ithalat vergi oranından yararlanarak serbest
dolaşıma giren eşyanın, gümrük idarelerinin izni ile ihraç veya yeniden ihraç
edilmesi halinde de ithalat nedeni ile bir gümrük yükümlülüğü doğmuş sayılmaz.}
nedenlerden kaynaklandığının kanıtlanması halinde gümrük yükümlülüğü
doğmayacaktır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/16 Sayılı Genelgesi).
- Geçici ithal edilen
yabancı plakalı taşıtlara herhangi bir müeyyide uygulanmaması için söz konusu
taşıtların süresi içerisinde yurtdışına çıkarılması gerekmektedir. Bununla
birlikte; 1 Seri No’lu Geçici
İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliği’nin 6.maddesinin sekizinci
fıkrası uyarınca herhangi bir nedenle iç gümrük idarelerince teslim alınan ve
yurtta kalma süresi bulunmayan taşıtlara, yurtdışı edilmek üzere, 1 No.lu Taşıt
Takip Programına kaydedilmek suretiyle verilen 7 günlük sürenin aşılması
halinde Kanunun 238 inci maddesinde yer alan rejim ihlallerine ilişkin geçici
ithalat rejimi hükümlerinin uygulanması, ayrıca ilgili gümrük idaresince
taşıtın yurtdışı edilmek üzere memur refakatinde sınır gümrük idaresine
gönderilmesinin veya başka bir araç üzerinde yurtdışı edilmesinin sağlanması
gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün
16.12.2019 Tarih ve 50373036 Sayılı Yazısı).
Not:
Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin
Daha Fazla Bilgi Edinmek İsteyenler, 06-07/04/2020 Tarihlerinde “Muhasebetr.Com” Sitesinde
Yayınlanan “Geçici İthal Edilen Kara
Taşıtlarına İlişkin Gümrük İşlemleri (1) , (2)” Başlıklı Makalemize Müracaat Edebilirler.
- 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman
Şirketleri Kanununun 21.maddesi çerçevesinde yurt dışından yapılacak finansal
kiralama sözleşmeleri, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri
Birliğince tescil edilerek Bakanlığımıza bildirildikten sonra ilgili gümrük
idaresine gönderilir. Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri
Kanunu kapsamında geçici ithali yapılacak eşyaya ilişkin olarak ilgili gümrük
idaresince geçici ithalat beyannamesinin tasdikli bir örneğinin işlemin
tamamlanmasını müteakip Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri
Birliği'ne gönderilmesi gerekir.
Örnek 4: Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri
Birliği tarafından finansal kiralama yoluyla geçici ithal edilecek uçağa
ilişkin finansal kiralama sözleşmesinin tesciline müteakip, Birlik tarafından yapılan
tescil, ilgili firma, Bakanlığımız ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme
Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'ne bildirilmektedir. Finansal
Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği tarafından tescil edilen
finansal kiralama sözleşmesi ile buna ilişkin yazının Bakanlığımıza
gönderilmesi ve söz konusu belgelerin geçici ithal işlemlerinin yapılacağı
gümrük idaresine bildirilmesi sürecinde geçici ithali yapılacak uçakların
sefere konulmasında gecikmeler söz konusu olabilecektir. Bu itibarla, sadece
finansal kiralama yoluyla geçici ithali yapılacak uçaklarla sınırlı olmak
üzere, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'nin ilgili
firmaya muhatap yazısı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil
Havacılık Genel Müdürlüğü'nün teknik uygunluk yazısı, proforma fatura ve
finansal kiralama sözleşmesinin ilgili gümrük idaresine ibraz edilmesi halinde,
uçaklara ilişkin geçici ithal işlemlerini gerçekleştirilir. Birlik tarafından
sözleşme ve üst yazı ilgili gümrük idaresine gönderilir. Gümrük idaresi de söz
konusu belgeler ile işleme ait evrakı karşılaştırarak ithalat işlemini
tamamlar.
- Diğer taraftan, finansal kiralama sözleşmelerinin
herhangi bir sebeple (süre uzatımı, kiralayan şirketin değişmesi, v.b.) tadil
edilmesi veya ilk sözleşmede yer alan süre uzatımı opsiyonlarının kullanılması
halinde, söz konusu tadil sözleşmeleri ve süre uzatımı opsiyonunun
kullanıldığına dair belgeler, firmalar tarafından Finansal Kiralama, Faktoring
ve Finansman Şirketleri Birliği'ne tevdi edilir. Birlik tarafından dosyasına
derç edilen tadiller, ilgili gümrük idaresi ve ilgili firmaya bildirilir.
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'nin tadil
sözleşmesinin dosyasına derç edildiğine ilişkin olarak firmaya muhatap
yazısının ve tadil sözleşmesinin ilgili gümrük idaresine uçağın yurtta kalma
süresi içerisinde ibraz edilmesi halinde, uçağın geçici ithalat rejimi altında
kalma süresinin sözleşme hükümlerine göre uzatılarak BİLGE Sistemi'nde
"Rejim Bitiş Tarihi" hanesine işlenmesi gerekir. Finansal kiralama
yoluyla geçici ithal edilen uçakların yurtta kalma süresinin sona ermesinden
sonra süre uzatımına ilişkin belgelerin ibraz edilmesi halinde, aşılan süreye
göre 4458 sayılı Gümrük Kanununun 241.maddesinin 4.fıkrasının (g) bentlerine
göre işlem tesis edilmesi, uçağın yurtta kalma süresinin bitiminden itibaren
iki ay içerisinde gümrük idaresine herhangi bir başvuru olmaması durumunda ise,
Gümrük Kanununun 238.maddesinin uygulanarak söz konusu uçağın gümrükçe
onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması (ihraç veya kati ithali) gerekmektedir.
Özel donanımlı ambulans helikopterlerin finansal kiralama yoluyla geçici
ithalatına ilişkin işlemler de bu madde kapsamında yapılır. 4458 sayılı
Gümrük Kanununun 128 ilâ 134.maddeleri ile Gümrük Yönetmeliğinin 378.maddesi
çerçevesinde geçici ithaline izin verilen eşyanın yurt dışından ticari (adi)
kiralama ile getirilmesi de mümkün bulunmaktadır (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün
2014/1 ile 2015/24 sayılı Genelgeleri).
Finansal Kiralama Yoluyla Geçici
İthal Edilecek Eşyaya İlişkin İşlemlerin, Aşağıda Yer Alan Açıklamalar
Çerçevesinde Yürütülmesi Gerekir:
1. Finansal Kiralama Yoluyla Geçici İthal Edilen Eşya; 21.11.2012 tarihli 6361 sayılı
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununun 21.maddesi
çerçevesinde yurt dışından yapılacak finansal kiralama sözleşmeleri, Finansal
Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğince tescil edilerek Ticaret
Bakanlığı’na bildirildikten sonra ilgili gümrük idaresine gönderilir.
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında
geçici ithali yapılacak eşyaya ilişkin olarak ilgili gümrük idaresince geçici
ithalat beyannamesinin tasdikli bir örneğinin işlemin tamamlanmasını müteakip
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'ne gönderilmesi
gerekir.
2. Finansal
Kiralama Yoluyla Geçici İthal Edilen Uçaklar ve Ambulans Helikopterler; Finansal
Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği tarafından finansal
kiralama yoluyla geçici ithal edilecek uçaklara ilişkin finansal kiralama
sözleşmesinin tescilini müteakip, Birlik tarafından tescil, ilgili firma,
Ticaret Bakanlığı ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil
Havacılık Genel Müdürlüğü'ne bildirilmektedir.
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği tarafından
tescil edilen finansal kiralama sözleşmesi ile buna ilişkin yazının
Bakanlığımıza (Ticaret Bakanlığı’na) gönderilmesi ve söz konusu belgelerin
geçici ithal işlemlerinin yapılacağı gümrük idaresine gönderilmesi sürecinde
geçici ithali yapılacak uçakların sefere konulmasında gecikmeler söz konusu
olabilecektir. Bu itibarla, sadece finansal kiralama yoluyla geçici ithali
yapılacak uçaklarla sınırlı olmak üzere, Finansal Kiralama, Faktoring ve
Finansman Şirketleri Birliği'nin ilgili firmaya muhatap yazısı, Ulaştırma,
Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün teknik
uygunluk yazısı, proforma fatura ve finansal kiralama sözleşmesinin ilgili
gümrük idaresine ibraz edilmesi halinde, uçaklara ilişkin geçici ithal
işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Birlik tarafından sözleşme ve
üst yazı Bakanlığımıza gönderilmeyip, ilgili gümrük idaresine gönderilir.
Gümrük idaresi, söz konusu belgeler ile işleme ait evrakı karşılaştırır.
Diğer taraftan, Finansal kiralama sözleşmelerinin herhangi bir sebeple (süre uzatımı,
kiralayan şirketin değişmesi, vb.) tadil edilmesi veya ilk sözleşmede yer alan
süre uzatımı opsiyonlarının kullanılması halinde, söz konusu tadil sözleşmeleri
ve süre uzatımı opsiyonunun kullanıldığına dair belgeler, firmalar tarafından
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'ne tevdi
edilmektedir. Birlik tarafından dosyasına derç edilen tadiller, ilgili gümrük
idaresi ve ilgili firmaya bildirilir.
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği'nin tadil
sözleşmesinin dosyasına derç edildiğine ilişkin olarak firmaya muhatap
yazısının ve tadil sözleşmesinin ilgili gümrük idaresine uçağın yurtta kalma
süresi içerisinde ibraz edilmesi halinde, uçağın geçici ithalat rejimi altında
kalma süresinin sözleşme hükümlerine göre uzatılarak BİLGE Sistemi'nde
"Rejim Bitiş Tarihi" hanesine işlenmesi gerekir. Finansal kiralama
yoluyla geçici ithal edilen uçakların yurtta kalma süresinin sona ermesinden
sonra süre uzatımına ilişkin belgelerin ibraz edilmesi halinde, aşılan süreye
göre 4458 sayılı Gümrük Kanununun 241.maddesinin 3.fıkrasının (1), 4 üncü
fıkrasının (g) bentlerine göre işlem tesis edilmesi; uçağın yurtta
kalma süresinin bitiminden itibaren iki ay içerisinde gümrük idaresine herhangi
bir başvuru olmaması durumunda ise, Gümrük Kanununun 238.maddesinin
uygulanarak söz konusu uçağın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi
tutulması gerekmektedir.
- Özel donanımlı ambulans helikopterlerin finansal kiralama yoluyla geçici
ithalatına ilişkin işlemler de bu madde kapsamında yapılır.
3. Ticari (Adi) Kiralama veya Finansal Kiralama Kapsamındaki Geçici
İthalat İşlemlerinde (15) ve (91) Kodları; 4458
sayılı Gümrük Kanununun 128 ilâ 134.maddeleri ile Gümrük Yönetmeliğinin
378.maddesi çerçevesinde geçici ithaline izin verilen eşyanın yurt dışından
ticari (adi) kiralama ile getirilmesi de mümkün bulunmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı (TÜİK) tarafından, ticari (adi)
kiralama ya da finansal kiralama yoluyla ithal edilen eşyanın gerek dış ticaret
istatistiklerine gerekse ödemeler dengesi hesaplarına daha sağlıklı
yansıtılmasının gerektiği; bu nedenle ticari (adi) kiralama ile ithal edilen
eşyanın, kira süresi sonunda yeniden ihraç edileceği için dış ticaret
istatistiklerine dahil edilmediği, ancak ödemeler dengesi hesapları için ayrı
kayıt edilerek raporlandığı; beyannamenin 24 numaralı alanındaki sözleşme kodlarının
finansal kiralama için "15", ticari (adi) kiralama için
"91" olarak kullanılması gerektiği; söz konusu sözleşme
kodlarının doğru olarak beyan edilmemesi nedeniyle finansal kiralama ile
yapılan ithalatları sağlıklı tespit etmenin mümkün olmadığı, bu nedenle zaman
zaman dış ticaret değerlerinde geriye dönük düzeltmeler yapılması gerektiği;
finansal kiralama yoluyla yapılan geçici ithalatta, Gümrük Yönetmeliği eki
Gümrük Beyannamesi Kullanma Talimatı EK 14 kapsamında Bakanlığımız web
sayfasında yer alan "İşlemin Niteliğine İlişkin Kodlar" içinde yer
alan sözleşme kodlarının doğru şekilde beyan edilmesi istenilmektedir.
Bu itibarla, ticari (adi) veya finansal kiralama
kapsamındaki geçici ithalat işlemlerinde, Gümrük Yönetmeliğinin eki Gümrük
Beyannamesi Kullanma Talimatı Ek-14 kapsamında Bakanlığımız web sayfasında yer
alan "İşlemin Niteliğine İlişkin Kodlar" içinde yer alan (15) ve (91)
kodlarının doğru olarak beyan edilip edilmediği hususunda özen gösterilmesi
gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2014/1 Sayılı Genelgesi).
Not: Finansal Kiralama İşlemleri Hakkında
Daha Geniş Bilgi Almak İsteyenler, 22.07.2020 Tarihinde “Muhasebetr”
Sitesinde Yayınlanan “Finansal Kiralama İşlemlerine Kısa Bir Bakış” İsimli
Makalemize Başvurabilirler.
…
Devam Edecek.
Kerim ÇOBAN
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
