I- KONUYA İLİŞKİN BAZI MEVZUAT HÜKÜMLERİ
1- Cif Kıymet,
Gümrük Kıymeti
CIF: C (Cost =
Maliyet), I (İnsurance = Sigorta), F (Fraight = Navlun) kelimelerinin
İngilizce’deki baş harflerinden oluşmuştur.
Cif Kıymet Veya
Eşyanın Cif Kıymeti: Eşya bedeli + sigorta bedeli + navlun ücreti toplamından
oluşmaktadır.
Cif Kıymet Veya
Eşyanın Cif Kıymeti, gümrük vergilendirme
tekniği açısından en temel (fakat dar olan) matrah tanımıdır. Gümrük kıymeti
veya eşyanın gümrük kıymeti ise gümrük vergilendirme tekniği açısından en geniş
matrah tanımı olup, kıymete dair hemen her şeyi içine almaktadır. Kısacası, Cif
kıymetle gümrük kıymeti aynı şeyler değildir.
Eşyanın Gümrük
Kıymeti: 4458 sayılı Gümrük Kanunu’na göre ithal eşyasının gümrük kıymeti,
eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan
satışta 27 ve 28. maddelere göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen
ödenen veya ödenecek fiyattır.
- Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat, ithal
eşyası için alıcının, satıcıya veya satıcı yararına yaptığı veya yapması
gereken ödemelerin toplamıdır. Bu fiyat, ithal eşyasının satış koşulu olarak,
alıcının satıcıya veya satıcının bir yükümlülüğünü karşılamak üzere üçüncü bir
kişiye yaptığı veya yapacağı tüm ödemeleri kapsar. Ödemeler, para transferi
şeklinde olabileceği gibi, akreditif veya ciro edilebilir bir kıymetli evrak
kullanılarak ya da doğrudan veya dolaylı yapılabilir.
- 24.madde hükümlerine göre gümrük kıymeti
belirlenirken, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına 27.maddede
belirtilen ilaveler yapılır.
- Bu maddeye (Gümrük Kanunu’nun
27.maddesine) göre fiilen ödenen veya ödenecek fiyata yapılacak ilaveler için
nesnel ve ölçülebilir veriler esas alınır.
- Gümrük kıymetinin belirlenmesinde,
fiilen ödenen veya ödenecek fiyata Gümrük Kanunu’nun 27.maddesinde öngörülenler
dışında hiçbir ilave yapılamaz.
- 27 nci maddeye göre yapılan ilaveler
dışında, alıcının pazarlama dahil kendi hesabına yaptığı faaliyetler, satıcı
yararına veya satıcı ile yapılan bir anlaşma yoluyla da olsa, satıcıya yapılan
dolaylı bir ödeme olarak değerlendirilmez. Bu tür işlemlere ilişkin giderler,
ithal eşyasının gümrük kıymetinin tespiti sırasında fiilen ödenen veya ödenecek
fiyata ilave edilmez.
2- İthalatta Kıymetin Beyanı
Gümrük beyannamesinin tescili sırasında belli olan gümrük
kıymetine, gümrük matrahına giren (navlun, sigorta, yurt dışı kara taşıması, yurt
dışı elleçleme, ambalaj, yurt dışı kalite kontrol gideri, tahlil ve test gideri,
vb.) unsurlar ile ithalatta KDV matrahına giren unsurlarının (depolama,
tahmil-tahliye, liman masrafları, demoraj gibi yurt içi giderleri vb.) gümrük
beyannamesinin tescili anında Gümrük idaresine beyan edilmesi esastır.
1) Gümrük
beyannamesinin tescili sırasında türü ve/veya miktarı belli olmayan gümrük
kıymet veya matrah unsurları ile İthalatta KDV matrah unsurlarının ise Gümrük
Yönetmeliği'nin 53/5 ve 53/6. maddelerine göre, en geç söz konusu kıymet
ve/veya matrah unsururlarının ilgili firmanın/ mükellefin muhasebe kayıtlarına
intikal ettirildiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar
beyanda bulunulması ve tekabül eden
gümrük vergilerinin de aynı süre içinde ödenmesi gerekir.
2) İthalatta
KDV Matrahına Giren; Tahliye, ardiye, ambar, depolama, demoraj, vb. giderlerin
tespiti/ hesaplanması sırasında Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar
(tescil tarihi dahil) oluşan kısmın dikkate alınması (KDV matrahına katılması),
beyanname tescil tarihinden sonraki kısma tekabül eden tutarların ise KDV
matrahına katılmaması/ gümrük idaresine beyan edilmemesi,
Ayrıca,
Demoraj faturalarında “Free döneme” tekabül eden tutarın da KDV matrahına
katılmaması/ gümrük idaresine beyan edilmemesi gerekir.
3) İlgili
Gümrük idaresi nezdinde Gümrük Yönetmeliği’nin 150.maddesi kapsamında
(özellikle 3, 4 ve 5.fıkraları gereği); işlem yapılarak, süresi içinde
tamamlayıcı beyanda bulunulması (İthalatta
KDV Matrah Unsurlarının mahiyet ve tutar itibariyle tahakkuk ettiği ayı takip
eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar ilgili gümrük idaresine bilgi
verilmesi/ beyanda bulunulması ve tekabül eden vergilerin de aynı süre içinde
ödenmesi) gerekir.
3-
İthal Edilen Eşya İçin Yapılan ve Özellik Arzeden Yurtdışı Masrafların Beyanı
İthalatçı ile İhracatçı arasında yapılan bir sözleşme,
kontrar, dictribütörlük, vb. anlaşmasına istinaden ithal edilen eşya ile ilgili
doğrudan veya dolaylı olarak yapılan Yurt dışı masraflarının [
Örneğin: Satın alma komisyonları
dışındaki komisyonlar ve tellâliye giderleri, aracılık giderleri, Yurt dışı
taşıma ve sigorta masrafları, İşçilik ve ambalaj bedelleri, İthal eşyasının
üretimi için gereken ve Türkiye dışında gerçekleştirilen mühendislik,
geliştirme, sanat ve çizim çalışmaları, plan ve taslak hazırlama hizmetleri
giderleri, Kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu gereği, alıcının doğrudan
veya dolaylı olarak ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil
edilmemiş olan royalti ve lisans ücretleri, 28 inci maddenin (a) bendi hükmü
saklı kalmak üzere, ithal eşyası için Türkiye'deki giriş liman veya yerine
kadar yapılan nakliye ve sigorta giderleri ile eşyanın giriş liman veya yerine
kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan yükleme ve elleçleme giderleri, Kalite
kontrol giderleri, inceleme, analiz, tahlil ve test giderleri, deneme üretimi
giderleri, ... vb. masraflar] ithal
edilen eşyanın Gümrük Kıymetine katılması, Serbest dolaşıma giriş (İthalat)
beyannamesinin tescili sırasında ilgili Gümrük İdaresine beyan edilmesi
gerekir.
Bahse konu giderlerden, ithalat beyannamesinin tescili
sırasında miktarı, oranı, tutarı belli olanların eşya kıymetine ilave edilerek
ilgili beyannamede beyan edilmesi, tescil sonrası belli olan veya ortaya çıkan
kıymet unsurları ve hizmet giderlerinin ise Gümrük Yönetmeliğinin 53 ve
150.maddesi ile ilgili sair mevzuat hükümlerine göre en geç, söz konusu gider
belgelerinin İthalatçı Firmanın muhasebe kaydına girdiği tarihi takip eden ayın
yirmialtısına kadar ilgili Gümrük İdaresibe beyan edilmesi ve tekabül eden
Gümrük Vergilerininde aynı süre içinde ödenmesi gerekir.
Not: Bu konu başta olmak
üzere, YYS Yıllık Faaliyet Raporu Hazırlanması, YYS Yıllık Zorunlu
Eğitimlerinin Verilmesi, YYS Revizyonları, Ön İzleme, Yeni YYS Belgesi Hazırlıkları
ve YYS Belgesi Alım Süreci, YYS Başvuru Formlarının Doldurulması, YYS
Danışmanlığı, vb. Tüm YYS Süreçleri hakkında daha fazla ayrıntılı bilgiyi,
Gümrük ve Dış Ticaret Mevzuatı konularında gerekli Hukuki ve Mevzuat Desteğini,
İdari ve Adli İtiraz Süreçleri, Dava Açılması, Dava Aşamalarının Takibi, İlgili
Mevzuat Ve Hukuki Açılardan Gerekli İtiraz Ve Savunmaların Yapılarak Dava
Sonucunun Olumlu Sonuçlandırılması, Sonradan Kontrol/ Firma İncelemesi
Yaptırılması, Antrepo Açma, Antrepo Genişletme, AN6, AN7, AN8 Raporlarının düzenlenmesi, … vb, işlemleri,
Sürekli/ Düzenli, Aylık, Yıllık Gümrük ve Dış Ticaret Danışmanlığı, Olay (Konu)
Başı Gümrük ve Dış Ticaret Danışmanlığı, Gümrük ve Dış Ticaret Mevzuatı
Eğitimleri, … vb. konularında yardım, destek, danışmanlık ve benzeri
hizmetleri -İsterseniz- Firmalarımız “Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim,
Danışmanlık ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.”den veya “Çözüm
Denetim Gümrük Dış Ticaret Ve Danışmanlık A. Ş.”den alabilirsiniz.
II- DEĞERLENDİRME
VE SONUÇ
İthalatçı firma ile ihracatçı
firma arasında yapılan bir sözleşme, kontrar, distribütörlük, vb. anlaşmasının
bulunması, söz konusu ithalatın bu sözleşmeye
istinaden yapılması nedeniyle, ithal edilen eşya ile ilgili doğrudan veya
dolaylı olarak yapılan yurt dışı masraflarının: [ Söz konusu ödemeler/
döviz transferleri, her ne kadar yapılan bir hizmet karşılığı gerçekleştirilmiş
ve gerektiğinde 2 Nolu KDV Beyannamesine konu edilerek ilgili Vergi Dairesine
beyan edilebilecek nitelikte oldukları sanılsada; Söz konusu ödemelerin bir sözleşme, kontrar veya
distribütörlük, vb. anlaşmasına dayanması ve öncesinde de bu anlaşmaya
istinaden bahse konu ithalat işleminin gerçekleştirilmesi, bu ödemelerin
doğrudan veya dolaylıda olsa bahse konu ithalat işlemi ile ilişkili olması
nedeniyle, ...]
İlgili Gümrük İdaresine beyan edilmesi gerekir.
Kısacası:
1) 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 24 - 27.maddeleri dikkate alınarak ithal
edilen eşyanın Gümrük Kıymetine dahil edilmesi/ katılması, serbest dolaşıma giriş (ithalat) beyannamesinin tescili
sırasında ilgili Gümrük İdaresine beyan edilmesi gerekir.
2) Bahse konu giderlerden, ithalat beyannamesinin
tescili sırasında miktarı, oranı, tutarı belli olanların eşya kıymetine ilave
edilerek ilgili beyannamede beyan edilmesi, tescil sonrası belli olan veya
ortaya çıkan hizmet giderlerinin ise İlgili Gümrük İdaresi/ İdareleri nezdinde
Gümrük Yönetmeliğinin 53.maddesi (İstisnai kıymetle beyan) ile 150.maddesi
(Serbest dolaşıma giriş rejiminde tamamlayıcı beyan) ile ilgili sair mevzuat
hükümlerine göre işlem yapılması/ beyanda bulunulması, en geç söz konusu gider
belgelerinin İthalatçı Firmanın muhasebe kaydına girdiği tarihi takip eden ayın
yirmialtısına kadar ilgili Gümrük İdaresibe beyan edilmesi ve tekabül eden
Gümrük Vergilerininde aynı süre içinde ödenmesi gerekir.
3) Herhangi
bir sözleşmeye dayanmayan ve gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte mevcudiyeti
bilinmeyen kıymet veya matrah unsurlarının Gümrük Yönetmeliğin 53/5.maddesi
kapsamında, söz konusu fıkrada belirtilen süre içinde ilgili Gümrük İdaresine beyanda
bulunulması gerekir.
4) İstisnai
kıymetle beyana ilişkin tamamlayıcı beyanın süresi içerisinde verilmemesi
durumunda; zamanında ödenmeyen gümrük vergileri için eşyanın serbest dolaşıma
girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihinden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme
faizi tahsil edilir ve Kanunun 241.maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlem yapılır.
5) Zamanında
beyan edilmeyen gümrük kıymet, matrah ve/veya ithalatta KDV matrah unsurlarının;
Gümrük idaresince tespit edilmesinden önce beyan sahibince/ mükellefçe ilgili
gümrük idaresine beyan edilmesi ve tekabül eden vergilerin süresi içinde ödenmesi
durumunda ise söz konusu cezalar yüzde on (% 10) nispetinde uygulanır.
6) Süresi
içinde herhangi bir beyanda bulunulmaması ve bu durumun sonradan yapılan
denetim sonucunda gümrük idaresince veya müfettişçe tespit edilmesi halinde ise
Gümrük Kanunu'nun 234/1.maddesine göre cezalı işlem yapılır (üç kat ceza uygulanır).
7) Söz konusu Gümrük Kıymet unsurlarının hiç beyan edilmediği veya eksik
beyan edildiğinin Gümrük İdaresince tespit edilmesi durumunda; Söz konusu
ithalat işlemleri için Gümrük Kanunu’ndaki “Zamanaşımı Hükümleri” dikkate
alınarak, üç yıl geriye gidilerek tarama usulü ile
incelenir, hiç beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen gümrük vergileri tahsil
edilir. 6183 sayılı Kanun’un 51.maddesine göre gecikme zammı uygulanır ve
Gümrük Kanunu’nun 234.maddesine göre -(üç kat)- ceza uygulanır.
8)
Gümrük cezalarının tahakkuk, tebliğ ve tahsili sırasında; her bir serbest
dolaşıma giriş beyannamesine tekabül eden her bir Gümrük Vergisi cezası, her
bir KDV cezası, her bir ÖTV cezası, vb. her bir tahsil edilen vergi cezası için
ayrı ayrı uygulanmak üzere Gümrük Kanunu’nun 234/6.maddenin göz önünde
bulundurularak (Kanun’un 234/6.maddesine göre verilen ceza hiçbir şekilde 241
inci maddenin 1 inci fıkrasında belirtilen miktardan az olamaz.) 2024
yılınitibarıyle 828-TL’den aşağı olmamak üzere ceza uygulanır.
9) Gümrük
İdaresine hiç beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen söz konusu giderlerle
ilgili olarak ilgili Gümrük İdaresince tebliğ edilen Ek Tahakkuk ve Ceza Kararlarının çok dikkatlice ve titizce incelenmesi,
gerektiğinde konusunda uzman Denetim ve Danışmanlık şirketlerinden destek
alınması, ilgili mevzuat açısından emin olunmadıkça itiraz edilmemesi ve yargı
yoluna gidilmemesi, bunun yerine Gümrük Kanununun 244.maddesi ve Gümrük Uzlaşma
Yönetmeliği hükümlerine göre Uzlaşmaya gidilmesi gerekir.
10) Onaylanmış Kişi
Statüsü (OKS) veya Yerkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sahibi olan
firmalar ya da bu belgeleri almayı düşünen firmalar açıcından; Gümrük Kanununa
göre uygulanacak ceza kararları bir risk oluşturduğundan, ilgili ceza
kararlarına itiraz edilmemesi ve yargı yoluna gidilmemesi,
bunun yerine Gümrük Kanununun 244.maddesi ve Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği
hükümlerine göre Uzlaşmaya gidilmesi,
Yukarıda yer alan hususların, firma menfaatleri de gözetilerek en uygun olanının seçilmesi gerekir.
Sevgi ve Muhabbetle, Sağlıcakla Kalınız.
Kerim ÇOBAN
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
KAYNAKÇA:
·
4458
sayılı Gümrük Kanunu.
·
Gümrük
Yönetmeliği.
·
3065
sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.
·
213
sayılı Vergi Usül Kanunu.